Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова
жүктеу/скачать 1.92 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5. Мүмкін болған агрессияны күтілмеген амалдармен жой.
Мұнда басты міндет кері эмоциялардың деңгейін төмендету, идеалында – қарсы пікір білдірушіні кері эмоциядан позитивтіге ауыстыру болып табылады. Мұндай амалдарға келесілерді жатқызуға болады: − қарсы пікір білдірушіден сенімді түрде кеңес сұра; − мүлдем басқа туралы, бірақ сұхбаттасушы үшін маңызды зат туралы күтілмеген сұрақ қой; − бұрында не байланыстырғанын және жағымды болған- дығын есіне сал; − қошемет сөздер айт («Ашуланғанда сіз одан сайын әдемі болып кетесіз...»). 6. Қарсы пікір білдірушіге мәселені шешуде өз нұсқаларын айтуды ұсын: − кінәлілерді іздеме және болған жағдай туралы түсіндірме, бірлесіп одан шығатын жол ізде; − бірінші қолайлы нұсқада тоқтап қалма, нұсқалардың спектрін жаса, кейін олардан ең жақсысын таңда; − шешімнің өзара келісімді нұсқасын іздеген жөн, тікелей араласу нүктелерін ізде; − егер келісе алмасаңдар, онда келісімнің объективті негізін ізде (нормативтер, заңдар, айғақтар, жағдай, нұсқаулықтар және т.б.). 285 7. Қарсы пікір білдірушінің жеке басына емес, оның тек әрекеттері мен қылықтарына баға бер, мәселеден жеке бас- қа аттап кетпе. Оның абыройына нұсқан келтірме. Ол тіпті қысым көрсетуде саған орын берсе де, мұны кешірмейді. Былай айтуға болады: «Сіз екі рет өз уәдеңізді орындамадыңыз», бірақ қарсы білдірушіге: «Сіз – уәдесінде тұрмайтын адамсыз» деп ешқашан айтуға болмайды. 8. Оның пікірлері мен дағуаларының мәнін сұрақтардың көмегімен жаңғырық түрінде көрсет: мақұлдаулар – кедергі- лер, ал сұрақтар – жауап туғызады. Мұндай сұрақтардың мы- салы мынадай болуы мүмкін: «Мен сізді дұрыс түсіндім бе?...», «...сіз осыны айтқыңыз келді ме?», «Егер мен сізді дұрыс түсінген болсам, ...?». Бұл амал түсініспеушілікті болдырмай- ды және адамға көңіл аудару мен құрметтеуді көрсетеді. Өйткені түсіну – қарсы пікір білдірушімен келісу деген сөз емес. 9. Егер өзіңнің кінәлі екеніңді сезінсең, кешірім сұраудан қо- рықпа, бірақ мұны сұхбаттың соңында емес, жылдам, шешімді түрде орында. Құлықтың осындай жолымен жүруі, біріншіден, қарсы пікір білдірушіні қарусыз қалдырады және мүмкін болған сынның алдын алады және екіншіден, оған құрмет туғызады, өйткені кешірім сұрауға тек сенімді, әрі кемел адамдар ғана қа- білетті. Кешірім сұрау мәселені шешуде ең арзан, әрі бағалы үлес болуы мүмкін. 10. Қабылданған келісімді рәсімде және келешектегі өзара қатынастар туралы келіс. Егер жанжалда тұйыққа тірелсеңдер, пікірлер келісілмеген нүктеге қайта оралыңдар. Әрбір қол жет- кізілген келісімді жазып отырыңдар. 11. Егер жанжал айғайға ұласса, бірінші кезекте тыныш- тал. Адамдар егер өздерінің пікіріне сенімсіз әрі дұрыс емес- тігін білсе, онда тыныштықта өздерін ыңғайсыз сезінеді. Үнсіз- дік жиі шарасыз жағдай ретінде қабылданады және басқа тарап бұл жағдайда кейде басқа шараны ұсынады. Үнсіздік ұрыстан шығуға мүмкіндік береді. Кез келген жанжалда – екі тарап, егер біреуі жоқ болса, онда кіммен ұрсысады? Бірақ мұнда үнсіздік жәбірлі болуы керек (келемежсіз, табалаушылықсыз, шақыру- сыз және т.б.). 286 12. Қарсы пікір білдірушінің эмоциялық жағдайын сипат- таудан қаш. «Неге соншама бұрқырайсың?», «Неге қатты ашу- ланасың» секілді «тыныштандырушы» сөздер жанжалдың да- муын одан сайын нығайтады және күшейтеді. Жетекші «аралық сот» рөлінде. Өзінің басқарушылық қыз- меті бойынша жетекшіге бағынышты бөлімдер мен бөлім- шелерде, бағынышты қызметкерлердің арасында туындаған жанжалдық жағдайларда арашашы болуға тура келеді. Мұн- дай жағдайларда ол «аралық сот» функциясын атқарады. Бұл функцияны іске асыру бірқатар талаптарды орындауды қарас- тырады: − жанжалдың мәнін білу; − үлкен сабырлылық таныту; − екі тарапқа да оң қарау, сөйлеушілерді эмоциялық қолдау, бұл біреуімен келісімге келуді білдіреді; − қарсы пікір білдірушілерге өз сезімдерін кедергісіз білді- руге мүмкіндік беру; − ұстанымдарды емес (қарсыластар ұсынып отырған), мүд- делерді (олар мұны не үшін ұсынып отырғаны) ашып алу; − олардың мүдделерінде жалпы бір нәрсені таба алу; − жанжалды эмоциялық жағдайдан рационалды өлшемге ауыстыру және ұсыныстарды талдау. Бағынышты қызметкерлердің жанжалын басқаруда жетекші- нің әрекеттер алгоритміне әрекеттердің келесі кезектілігін қо- суға болады: жүктеу/скачать 1.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|