Негіздерімен "Ветеринариялық медицина", "Ветеринариялық санитария" мамандықтары бойынша ауыл шаруашылық жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы Алматы, 2013 3
жүктеу/скачать 3.12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Маңқаны, сақауды, індетті лимфангитті балау. Дауалау және сауықтыру шаралары Сабақтың мақсаты.
- Қажетті құралдар.
| 2-тарау. ЖЫЛҚЫ ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫНДА ИНФЕКЦИЯЛЫҚ
АУРУЛАРМЕН КҮРЕС ШАРАЛАРЫ Жылқы шаруашылықтарында (фермаларында, ипподромдарда, қымыз өндіретін шаруа қожалықтарында) бірнеше түлікке ортақ инфекциялық аурулармен (бруцеллез, лептоспироз, құтырық, тұмау, сальмонеллез, микро- споридиоз, аспергеллез, т.б.) қатар жылқы малына тән: маңқа, індетті лимфангит, ринопневмония, инфекциялық (жұқпалы) анемия, тұмау, делбе, сақау ауруларына қарсы күрес шаралары жүргізіледі. Бірнеше түлікке ортақ инфекциялық аурулармен күрес шаралары арнайы бөлімде көрсетілген. Қазақстанда індеттік жағдайларға байланысты жылқы ауруларынан: маңқаға, індетті лимфангитке, сақауға қарсы күрес шараларын жыл сайын жоспарлы түрде жүргізу қарастырылған. Соңғы жылдары асыл тұқымды жылқы фермаларында сонымен бірге : инфекциялық анемияға, тұмауға қарсы арнайы шаралар қолданылып жүр. 20-тәжірибелік сабақ. Маңқаны, сақауды, індетті лимфангитті балау. Дауалау және сауықтыру шаралары Сабақтың мақсаты. Жылқы ауруларына қарсы түрлі шаруашылық субьектілерінде аталған инфекцияларға қарсы күрес шараларын ұйым- дастыру. Қажетті құралдар. Рефлектор айна, маллеин, көзге препарат тамызғы түтікше, спирт тампондары, сынамалар алуға қажетті құрал-жабдықтар. Орны жүргізу әдістемесі. Сабақ жылқы зауыттарында, ипподромдарда, болмаса қымыз өндіретін жылқы фермаларында жүргізіледі. Студенттер шаруашылық субъектілерінде маңқаның, індетті лимфангиттің, инфекция- лық анемияның, тұмаудың, делбенің, т.б. жылқы ауруларының індеттік ахуа- лын анықтап, індеттанулық, клиникалық зерттеу әдістемелерін меңгереді. Інтеттанулық талдау жүргізгенде маңқамен тек қана жылқы емес басқа да тақ тұяқтылар, атап айтқанда: есек, қашыр басқа да жабайы аңдар (арыстан, жолбарыс, сілеусін, мысық) ауыратыны ескеріледі. Маңқаға к л и н и к а л ы қ б а л а у қою қиындықтар тудырмайды. Клиникалық зерттеу жүргізгенде бұл аурудың танаулық, терілік, өкпелік формаларда байқалатыны назарға алынады. Танау қуысын ашып қарағанда, кілегей қабықтарының қабынып, тамырлары қанға толып, ісінген ойық жаралар көптеп анықталады (31, 32-сурет). Бұндай ойық жараларды бастың, мойынның, аяқтардың, ұманың терілерінен кездестіруге болады. Өкпенің қабынуынан мал жөтелгенде қанды-іріңді қоймалжыңдар танау қуысынан шығады. Патология-анатомиялық өзгерістер аурудың өршуіне байланысты әртүрлі. Теріде, танау қуысында, маңқаға тән түйіндер және іріңдеген 154 жаралар немесе тыртықтар кездеседі. Бауырда, өкпеде және лимфа түйіндерінде әйнек тәрізді қанталаулармен оратылған некроздалуға жақын түйіндер мен капсула түзген ошақтар кездеседі (32-сурет). 31-сурет. Маңқаға тән белгілер мен өзгерістер А-кеңсірік маңқасы: 1-кілегей қабықтағы маңқа түйіндері; 2-алғашқы жаралар (язвалар); 3-қанға толған көктамырлар, 4-біріккен жаралар; Б-өкпенің түйінделген жарақаты (созылмалы өршуі); В-танаудың күлегей қабығындағы язвалар. Табиғатта бұл аурудың тұрақты індет ошағы латентті түрде ауыратын тақ тұяқты жануарлар сақтайтыны және бұл аурудың маусымдылығы болмайтыны назарға алынады. Бұл ауруға қарсы күрес шаралары кешенінде аллергиялық балау маңызды рөл атқарады. Осы мақсатта маңқаны анықтауға офтальмомал- леинизация әдісі кең түрде қолданылады. Қосымша әдістер ретінде клини- калық балау, серологиялық зерттеу (комплементті байланыстыру реакциясы) пайдаланылады. Сақау – организмнің, әсіресе жақ, әуке асты лимфа түйіндерінің іріңді қабынуымен, жіті өршуімен сипатталатын жылқының және басқа да тақ тұяқтылардың инфекциялық ауруы. Ауру қоздырушысы – Adenitis eguorum – коктар жиынтығынан тұратын стрептококк, Грамм оң боялады, спора түзбейді сыртқы ортаға төзімді. Тиімді дезинфектанттар ретінде формальдегидттің 2 %-ды, креолиннің 5 %- ды, күйдіргіш натрдың 5 %-ды ерітінділері қолданылады. Көбінесе сақаумен тайлар жиі ауырады. Бұл індеттің балауында індеттанулық және клиникалық әдістер маңызды рол атқарады. Аурудың балауы жағындыны микроскопиялау арқылы нақтыланады. Індеттанулық зерттеу жүргізгенде сақаумен әсіресе алты айдан бес жасқа дейінгі малдың ауыратыны әсіресе, індеттің тайлар арасында жиі кездесетіні ескеріледі. Клиникалық балау арқылы сақауды анықтау қиындық тудырмайды. Ауырған малдың дене температурасы шамадан тыс көтеріліп, жақ асты сөл түйіндерінің домбығып қабынуы байқалады. жүктеу/скачать 3.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|