О каугабай p65

138
Бiрде Жазушылар одаѕыныѓ бiр жиналысына
серiктерiмен Димекеѓ келетiн болады. «;ртенiп жљрген»
Мџћаѕали идеология ж#нiндегi хатшыныѓ к#зiне тљсiп,
терiс жаѕынан танылады. Ќйтеуiр Ћџдай саћтап
Димекеѓнiѓ алдында ерсi ћылыћ к#рсетпейдi. Шын жана-
шыр достары жиналысћа ћатыстырмай алып кетедi.
Мџћаѕали наѕыз шыѕармашылыћ шырћау биiкке шыћ-
ћан жетпiсiншi жылдардыѓ басында аћын алдымен парти-
ядан, содан соѓ КСРО Жазушылар одаѕы мљшелiгiнен шы-
ѕарылды. Себебi айтпаса да тљсiнiктi. Райдан ћайтпайтын
бiрбеткей мiнез бен «iшкiш» деген атаћ, ћызѕаныш, таѕы
да басћа орынсыз кiнќлаулар себеп болса керек. Мџћаѕа-
ли шын аћын ѕой. ;зiне таѕылѕан кейбiр айыптауларды
мойындап, соѓында араша сџрап, Димекеѓнiѓ атына хат
жазды.
АЋЫННЫЃ ДИМЕКЕЃЕ ЖАЗЅАН ХАТЫ
Мџћаѓ Димекеѓ дќуiрiндегi Ћазаћстанныѓ жетiстiгiн
дќрiптеп, мќдени-рухани ќлемiндегi #згерiстерiн жыр-то-
лѕауларына арћау еттi. Отаншылдыћ пен жасампаздыћ
идеяны барынша сезiнiп, тамаша жырлар жазды. «Атаж-
џрттан репортаж», «Алатау-Алтай», «Арћа-Атырау» тол-
ѕаулары ћарышты Ћазаћстан жайында жазылѕан
ќдебиеттегi ћџнды дљниелер едi. Белгiлi басылымдарды,
аћын-жазушылардыѓ жаѓа шыѕармаларын уаћыт тауып
љзбей оћып отыратын Димекеѓ баспас#зде жиi к#рiнетiн
Мџћаѕалиды сырттай бiлдi.
Димекеѓе жазѕан хатында «Аса ћџзырлы Димаш Ах-
метџлы» деп с#з бастайды аћын. Содан соѓ хат жазуѕа се-
беп болѕан жаѕдайларды айтады. ;мiрбаянын баяндай
отырып, шыѕармашылыћ еѓбегi туралы ћџлаћћаѕыс ћыла-
ды.
Барар жер, басар тауы ћалмаѕан аћын алдымен парти-
ядан шыѕып кеткенiне #кiнедi. Таѕылѕан айып, кiнќдан
ћџтылу љшiн шыѕармашылыћћа ћатты ден ћойѕанын ай-
тады: «Ћалай дегенде #з кiнќмнан тазару љшiн шыѕарма-
шылыћта шарћ џрып ойландым, толѕандым, iздендiм».
Хаттыѓ бiр тџсында «...Ќсiресе iшiп алѕанда имансыздыћћа
бой џрып, к#п ћателiк жiберген шыѕармын» деп шындыћ-
ты жасырмайды. «Ћазаћстан Жазушылар одаѕы менi КСРО

139
Жазушылар одаѕы мљшелiгiнен шыѕарып тынды, #зiме де
сол керек. Ол љшiн ешкiмдi кiнќламаймын» деп бар
ћателiктерi мен аѕаттыћтарын мойындап, к#мек сџрайды.
Хаттыѓ соѓында «Ажал алдында тџрѕандаймын, ћџтћара
к#рiѓiз, Димаш аѕа, Сiз ћалай шешсеѓiз, солай болады»
деп #тiнiш-тiлегiне соѓѕы нљкте ћояды. Хатты 1974 жыл-
дыѓ 17 мамырында жазады. ;кiнiштiсi, хат Диме-
кеѓнiѓ ћолына тимейдi. Арада бiр-екi жыл #ткенде аћын
дљниеден озады.
Димекеѓ аћынды «Мавр», «Ильич» жќне «Большевик-
тер» поэмасы арћылы сыртынан жете бiлген. Жеке кiтап
болып шыћћан шыѕармаларын да оћыѕан. ;йткенi Диме-
кеѓ естелiк кiтабында «Егер мен де тегiме барлау жасасам,
есiме ел мойындаѕан аћиыћ аћын Мџћаѕали Маћатаевтыѓ
#леѓ жолдары оралады» деп текке айтпаса керек.
Мџћаѕали #мiрден #ткен соѓ, аћынныѓ 50 жылдыћ
мерейтойын #ткiзу љшiн бiр топ аћын-жазушылар
Димекеѓнiѓ атына хат жазады. Сол кездегi обком хатшы-
сы Iзбасар Балтаѕџлов Димекеѓ мен Асћаровћа Мџћаѕали-
дыѓ шыѕармаларын, оныѓ iшiнде «Ильич» атты поэма-
кiтабын к#рсетiп, оныѓ атаћты аћын екенiн дќлелдеп,
соѓында мерейтойды #ткiзуге келiсiм алады.
Басында мерейтойѕа бастыћтар ћарсы болады.
;йткенi Мџћаѕалидыѓ «жаман аты» Мќскеуге дейiн жетсе
керек. Оныѓ љстiне аћын-жазушыларѕа ћатысты
Димекеѓнiѓ љстiнен Мќскеуге арыз, шаѕымныѓ к#п жазы-
лып жатћан кезi едi. Димекеѓ Мќскеудегi сенiмдi адамдар-
мен с#йлескеннен кейiн мерейтой жауапкершiлiгiн Балта-
ѕџловћа жљктейдi. Атажџртындаѕы аћынныѓ алѕашћы
мерейтойы жаћсы #ттi. Мџћаѕалиѕа байланысты мереке-
шараныѓ ћалай басталып жалѕасћанын Димекеѓ бiлiп
отырды.
«Аћићаттан аттамайыћ» атты естелiк кiтабында #зiнiѓ
ата-тегi жайында айтылатын тарауда Димекеѓ Мџћаѕали-
дыѓ «Љйсiнмiн» атты #леѓiнен љзiндi келтiредi. Дана
Димекеѓнiѓ аћынды џлыћтаѕаны осыдан к#рiнедi.
Мџћаѕалидыѓ жаратылыс-болмысын Тџманбай аѕа:
Ћџдайдыѓ ерке бiр џлы едi ол,
Адамдар iшiне жiберген, –
деп текке айтпаса керек.

140

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: