«Өңдеу өндірісінің техно-химиялық бақылауы»

1. 
   Клейковина сапасына қойылатын жалпы шарттар қандай?
   
2. 
   Жұмыстың орындалу тәртібі
   
3. 
   Клейковина ұғымын қалай түсінесіз?
   

1.А.И.Стародубцева, В.С.Сергунов. Практикум по хранению зерна, Москва ВО «Агропромиздат» 1987.143-144стр.

2. МЕСТ 10842-1989

3. Г.А.Егоров, З.Д.Гончарова, Т.П.Петренко «Практикум по технохимическому контролю производства хлебопродуктов»,-М.: Колос, 1980.-192с

Зақымдануы бидайдың жабық формада – тірі зақымдағыш шикі бөлек дәндерде болады.

Жәндіктермен зақымдалған деп, егер бидайдың іші немесе сыртындағы зородышты толық немесе жарты бөлігін кемірсе, қабатын, эндоспермнің бүлінуі болса, өлі немесе тірі зақымдағыш бидайда бар деп саналады.

1. Үлгі алу әдісі.

1.1. Үлгі алу немесе өлшемдіні таңдау МЕСТ 13586.3-83 бойынша жүргізіледі.

1.1.1. қоймада немесе алаңдарда нүктелі үлгілер алынады, сосын оның ішінен орташа үлгіні әрбір себінді қабаты бойынша бөлек сұрыптайды. Себінді бөліктерге 1,5 м төмен болса, екі қабаттан үстіңгі және астыңғы.

1.1.2. Элеваторларда силос толығымен тиелгенде, үлгілер әрбір силостан қойманы қысқыш көмегімен үстінгі және ортанғы қол жететін тереңдікте шешіле алады.

1.1.3. Сонымен қатар, үлгілерді зақымдағыштар жиналатын орындарда алады. Бидай себіндісін ең биік нүктесінде, өте ылғал жіне шаң орында, тез зақымданады.

1.1.4. Егер бидайды көл және өзендік көліктермен тасымалданса, бидай трюм және танктан МЕСТ 12430-66 бойынша алады.

2. Реактивтер және құрылғыштар.

2.1. Ластанған және зиянкестермен зақымданған ашық түрдегі қолданылады:

- зертханалық таразы МЕСТ 24104-80 жіберілетін өлшеуі 0.01 г;

- дәндік лупа МЕСТ 9461-74

- торлы матадан жасалған зертханалық сито комплекті МЕСТ 214-77 домалақ тесік диаметрі 1.5 және 2.5 мм және обечаек диамертрі 30 см.

- бидайды егеуші мехеникаландырылған құрылғы;

- анализ үшін тақташа;

- Құмды сағат МЕСТ 10576-74 1 немесе 2 мин;

- термометр;

- штапель

- сыпыртқы.

2.2. Жабық түрдегі бидайдың зақымдануын анықтау:

- бөлгіш;

- фильтрлеуші қағаз МЕСТ 12026-76;

- секундомер;

- сиымдылығы 500 см³ өлшеуіш колба;

- сиымдылыңы 200-500 см² стакан, чашка;

- йодталған калий МЕСТ 4232-74, 1% еріткіш;

- кристалды йод МЕСТ 545-76;

- калий марганецті қышқылы МЕСТ 5777-71.

3. Анализді өткізу.

3.1. Ашық түрде бидайдың жәндіктермен, биттермен ластануы.

3.1.1. Қабатты анализ алуда орташа үлгі бойынша әр қабаттан бөлек алынған және ластануын үлгі бойынша анықтайды, онда ең көп мөлшерде зақымдағыштар болады.

3.1.2. Сосын орташа үлгіні өлшемді, диаметрі 1.5 және 2.5 мм тесікті ситадан өткізеді. 2 мин. Аралығында 120 айнымалы қозғалыс минутына немесе механикалық әдіспен мазмұны бойынша құрылғыға беріледі.

Егер бидай температурасы 5ºC төмен болса, алынған қалдық және кірісті 25-30ºC 10-20 мин. Қыздырады, онда өліп қалған жәндіктер тірілуі үшін.

3.1.3. Диаметрі 2.5 мм сито тесігінің өткен шығын анализ тақтасына , өтінді сито тесік диаметірі 1,5мм қара әйнекке,жұқа қабатпен себеді, 1,5мм тесікті ситоны лупа арқылы қарайды. Осы себептен ұсақ зақымдағыштарды: күрішті ұсақшұрындыларды анықтайды.

3.1.4. Өлі зақымдағыштарды, сонымен қоса тірі егіндік зақымдағыштарды сақтау барысында зиян келтіргіштерді лас араласпа деп алып, зақымдануын анықтағанда есепке алмайды.

3.1.5. Қорытындыларды өңдеу.

Алынған тірі зақымдағыш санын есептеуді 1 кг бидайға. Битпен, ұзақшұрындылармен зақымданса, зақымдану дәрежесін орнатып, 1 кг бидайға есептейді.

3.2. Жүгерінің пачкадағы зақымдануын анықтау.

3.2..1. Пачкадағы жүгерінің зақымдануын анықтауда әрбір оныншы початокты қысылған ұлгіні мұқият лупамен қарайды.

3.2.2. Початкадағы жүгіріні битпен ластанғанын анықтау үшін он початканы алады да, бір-біріне соғып, әйнекке тигізе отырып, әйнектегі битті лупа көмегімен қарайды. Жәндіктер мен биттер болса, олардың санын анықтайды.

3.3. Жабық түрдегі бидайдың зақымдануын анықтау.

3.3.1. Жабық түрдегі бидайдың зақымдануын анықтау тесіктерді бояу әдісімен іске асады.

3.3.2. Бидайды ұсақтау әдісімен зақымдануын анықтау өлшемді, 50 г массалы, орташа үлгіден алынады. өлшемдіден 50 бүтін бидай алынады, оны скальпи көмегімен соғып ұсақтайды. Ұсақталған бидайды лупамен қарап, ондағы тірі жәндіктерді санайды.

3.3.3. 50 гр массалы өлшемдердің тесіктерін бояу әдісі арқылы ластануын анықтау орташа үлгіден алынған. өлемдіден 250 бүтін бидайды алып торға салып 1 мин. Суға салады, оның температурасы 30 ºC. Бидай ісиді, сонымен бірге оның тесіктері де үлкейеді.

Сосын тордағы бидайды 20-30 ºC 1% марганец қышқыл калийға ауыстырады. Осыдан ол қара түске боялады.

Артық краскадан айыру үшін бидайды суық суға салады. Оны фильтірлегіш қағазға салып, ондағы зақымданған бидай санын есептейді.

3.3.4. Қорытынды есептеу.

Жабық түрдегі зақымдануын анықтау мына формула арқылы іске асады:

X3=n3*100/n

N3- зақымданған бидай саны, шт

n-анализ үшін таңдалған бидай саны, шт.

4. Қорытынды өңдеу.

4.1. Алынған қорытындыны домалақтау келесі арқылы іске асады.

Егер бірінші қарастырылатын сан 5-тен аз болса онда аяққы сақталатын сан өзгеріледі, егер 5-ке тең немесе үлкен болса, онда 1-ге үлкейеді.

Анализ қорытындысын анықтауда карточкада салмағы, пайызы өзгеріссіз, домалақтанусыз қалады.

Қағаз жүзінде қорытындыны анықтау келесідей орындалады:

-бидайдағы битпен ұзақшұрындылар зақымдану діржесі;

- бидайда басқа да жәндіктер болса, 1 кг бидайдағы жәндік санын және зақымдағыш түрін анықтайды.

1.Үлгіні алу әдісі?

2.Реактивтер мен құрылғыларды таңдау?

3.Анализді өткізу әдісін түсіндіріңіз?

2. Б.А. Карпов. Технология послеуборочной обработки и хранения зерна. «Аргопромиздат»; Москва – 1987. 276-278 стр

3. Г.А.Егоров, З.Д.Гончарова, Т.П.Петренко «Практикум по технохимическому контролю производства хлебопродуктов»,-М.: Колос, 1980.-192с

4. 50436-92 ГОСТ

5. Ә.І.Ізтаев, С.Т.Тастанбеков. Астық өнімдерінің технологиясы, Алматы, 2006.

6. Т.К.Копейкина, Е.М.Мельников. Практикум по мукомольно-крупяному и комбикормовому производству