Диоскорея тамырсабақтары тамырларымен-корневище с корнями диоскореи-Rhizomata cum radicibus Dioscoreae Ниппон диоскореясы-Диоскорея ниппонская- Dioscorea nipponica Makino Кавказдық диоскорея-диоскорея кавказская- Dioscorea caucasica lipsky Диоскореялық тұқымдасы-семейство диоскорейные--Dioscoreaceae - Копжылдық биіктігі 4 метрге дейін созылып жататын шырмауық өсімдік. Тамырсабағы көлденгең орналасқан күшті тармақталған , қоңыр үсті,ұзындығы 1,5-2 м және жуандығы 2см, жіңішке тамырлары мен сабағының шіріген қалдықтарынан тұрады. Сабақтары жәй сабақтарға жатады, жалаңаш. Жапырақтары кезекті орналасқан, сағақты, ниппон диоскореясында,олар кең жүрек пішіндес, 3-7 салалы, ұзындықтары 6-10см, кавказдық диоскореяда жүрекше –жұмыртқа пішінде,жиектері ойықша,ұзындығы 16 см. Гүлдер дара жынысты , қос үйлі, ұсақ, жасыл түсті; аталық және аналық гүлдері шашақты гүл шоғырын құрай орналасқан . Жемісі үш қанатты қорапша , тұқымының да қанаттары бар.Мамыр-шілдеде гүлдейді. Екі түрі де мәдени енгізілген.
- Тамырсабақтары тамырларымен көктемде гүлдеу кезеңінде немесе күзде жинайды. Бөліктерге кесіп кептіреді. Шикізаты түрлі тамырсабақтары кесінділері мен 0,5-4мм-ге дейінгі ұзындықта бау тәрізді тамырларынан тұрады. Тамырсабақтары сыртынан бурыл түсті, ал сынығынан крем түстес. Дәмі ашқылтым , аздап күйдіргіш.
- Полиспонин ниппон диоскореясынын тамырсабақтары-нан алынған құрғақ тазартылған экстрактысы, құрамында суда еритін стероидті сапониндердің 17% жиынтығы бар. 0,1г таблетка түрінде шығарылады. Атеросклерозда гипохолестеринемиялық дәрмек ретінде қолданылады.
- Тритерпенді сапониндер С5Н8 изоаренді құрылысы алты рет қайталанып жиынтық формуласы С30Н48 болатын қаңқамен қосылыс түзетін пентациклдық терпеноидтар.Жәнеде агликондары тетрациклды тритерпен құрылысты болатын тритерпенді сапониндер кездеседі. Бұлар 4 типке бөлінеді:
- Жәнеде агликондары тетрациклды тритерпен құрылысты болатын тритерпенді сапониндер кездеседі.
- Мия тамырлары-корни солодки – Radices Glycyrrhizae
- Жалаң мия-Солодка голая- Glycyrrhiza glabra L
- Бұршақтар тұқымдасы-семейство бобовые- Fabaceae
- Сипаттамасы:Биіктігі 50-200 см көпжылдық шөптесін өсімдік. Тамырсабағы қалың, ағаштанған .Жапырағы кезекті , дара қауырсынды жапырақ күлтелері бар. Гүлдері ақ-күлгін түсті, бос, үлпілдек гүл шашақтарына жиналған. Жемісі жалтыр немесе без-түкті бұршақ екі бүйірінен қысылыңқы. Шілде-тамызда гүлдейді, тамыз-қыркүекте піседі.
- Таралуы. ТМД-ның Европалық бөліктерінде, Кавказда. Орта Азия мен Қазақстанда далалы жерлерде, шалғындарда,өзен аңғарында өседі.
- Дәрілік шикізаты. Тамырларының ұзындықтары мен қалыңдықтары әр түрлі кесінділер. Жалаң мияның тамырлары мен тамырсабақтары сырт жағынан қарағанда сұр-коңырқай түсті, ал оралдық мияның тамырлары мен тамырсабақтары қызғылт-қоңырқай түсті, Сынығынан қарағанда түсі ашық-сары, талшық тәрізді.
- Химиялық құрамы. Тамырлары мен тамырсабақтарында глюкоза (0,6-1,52%), фруктоза (0,3-4,1%), сахароза (0,3-2,03%), мальтоза (0,1-0,6%), крахмал (34%-ға дейін), органикалық қышқылдар, эфир майы, глицирризин қышқылы, фенолкарбон қышқылы және олардың туындылары, кумариндер, иілік заттар,
Достарыңызбен бөлісу: |
