ОҚУ Әдістемелік кешен

Лекция 4

1.Excel-де тексттерді енгізу.

2.Текстерді және сандарды түзету.

3.Сандармен жұмыс.

1. М.Ќ. Байжуманов Л.Ќ. Жапсарбаева “Информатика” Астана-2004

2. Е.Ќ. Балапанов, Б.Бµрібаев “Информатикадан 30 сабаќ”Алматы -1999
Жұмыс парағында мәліметтің үш көрінісін, яғни сан, формула және текст көрінісіне мәліметтерді енгізу мүмкін.

Текст – бұл формулада , сонда болмаған информация.

Мәліметтерді енгізу үшін , алдымен қажет болған ұяшықты таңдап алып , сонан соң оған мәліметерді енгізу керек.

Егер енгізуде қателікке жол қойылған болса, онда болдырмау (Отмена) батырмасын басу керек.

Текстерді және сандарды түзету.

Ұяшықтың мазмұнын өзгертудің екі тәсілі бар:

Ұяшықты таңдап алып, оған жаңа мазмұнды ендіруге ұяшықтағы информация ендірілгенмен ауысады. Бұл сандарды және қысқа тексттерді түзетудегі ең қарапайым тәсіл болып табылады. Формулалар қатарында оларды түзету жөн.Бұның үшін ұяшықты шертіп формулалар қатарына өтіңіз де түзету жұмыстарын амалға асырыңыз. Түзету аяқталған соң Enter батырмасын басу керек.

Сандар мен жұмыс істеу.

Excel-де барлық есептеу жұмыстарды формулалар көмегімен орындалады.Формула програманың негізін құрайды және оны электрондық кесте етеді.

Excel-де математикалық және логикалық атомдарды қолдануға әбден мүмкін.

1. 
   Excel-діњ графикалыќ м‰мкіндіктері.
   
2. 
   Диаграммалар жасау.
   
3. 
   Диаграмманы форматтау жєне т‰зету.
   

1. М.Ќ. Байжуманов Л.Ќ. Жапсарбаева “Информатика” Астана-2004

2. Е.Ќ. Балапанов, Б.Бµрібаев “Информатикадан 30 сабаќ”Алматы -1999
Диаграмма б±л мєліметтерді графикалыќ т‰рде кескіндеудіњ ыњѓалы т‰рі. Диграммалар сандыќ шамаларды ±яшыќта ‰њіліп ќараѓаннан гµрі, салыстырмалы т‰рде баѓалау м‰мкіндігін береді. Олар бір ±яшыќта т±рѓан ќатені де тез кµрсете алады. Excel-де 14 т‰рлі екі жєне ‰ш µлшемді диаграмма т‰рлері бар.

Диаграмма жасау тµмендегі ќадамдардан т±рады:

1ші ќадам м±нда Excel диаграмма шеберініњ “5-тен 1ші ќадам”деген с±хбат терезесін экранѓа шыѓарады. Осы терезе арќылы диаграмма болып т±рѓызылатын мєліметтер орналасќан ±яшыќтар ерекшеленеді. Егер ерекшеленген блокты терезе жауып т±рса, оны белгілі тєсіл бойынша басќа орынѓа жылжытамыз. Сонымен ендірілген диаграмманыњ мµлшерін µзгерте отырып, оны ойдаѓыдай т‰зетуге келеді. Диаграмма мµлшерін µзгерту ‰шін оны форматтау керек. Яѓни диграмма бойынша тышќанды бір рет шерту керек, м±нда диаграмма жаќтауларыныњ б±рыштарында жєне оныњ сызыќтарыныњ ортасында белгілеу маркері пайда болады. Тышќан курсорын пайдаланып, диаграмманыњ оњ жаќ шетін кµрсетілген баѓанаѓа дейін жылжытайыќ. Ол ‰шін тышќан курсорын оњ жаќтауыныњ ортасындаѓы маркерге жеткізсек тышќан сілтемесі екі жаќќа баѓытталѓан тіл сызыќќа айналады. Оны кµрсетілген баѓанѓа дейін созамыз. Диаграмма жаќтауыныњ ортасындаѓы маркерді жылжыту, оныњ ±зындыѓы мен енін µзгертуге м‰мкіндік береді. Ал оныњ б±рыштарындаѓы маркерді жылжыту диаграмма ±зындыѓы мен енін µзгертуге м‰мкіндік береді.

Диаграмманы т‰зету.

Диаграмманы т‰зетіп, толыќтыру ‰шін, оны екі рет шерту арќылы тањдау керек. Диаграмма оныњ элементтері деген бірнеше бµліктерден т±рады. Олар:

• 
  Диаграмма т±рѓызу аймаѓы.
  
• 
  Диаграмма µз аймаѓы.
  
• 
  Т‰сініктемеМєлімет (легенда)
  
• 
  Таќырып
  
• 
  Мєліметтер белгілеулері.
  
• 
  Мєліметтер
  

1. 
   Мәліметтер базасының негізгі ұғымдарын сүзгілеу.
   
2. 
   Мәліметтерді сұрыптау.
   
3. 
   Мәліметтерді сүзгілеу.
   

1. М.Ќ. Байжуманов Л.Ќ. Жапсарбаева “Информатика” Астана-2004

2. Ќ. Балапанов, Б.Бµрібаев “Информатикадан 30 сабаќ”Алматы -1999

Excel электрондық кестесі мәліметтер базасы режимінде жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Әрине, оның мүмкіндіктері арнайы жасалған мәліметтер базасынан гөрі әлсіздеу. Дегенмен мұнда көптеген жұмыс істеуге болады. Берілгендер қоры бұл қордан тұратын мәліметтер категориясын жазатын өрісті анықтайтын берілген структурадағы тізім. Мәліметтер базасының құрылымына мынадай талаптар қойылады:

 Мәліметтер базасының 1- ші қатарында қайталанбайтын өріс атауы орналасуы тиіс.

 Мәліметтер базасының қалған қатары бос болмай онда жазбалар орналасуы тиіс.

• 
  Өріс бойымен орналасқан мәліметтер 1 тексте болуы тиіс, яғни олар тек сандардан немесе мәтіндерден тұруы тиіс.
  

Берілгендер қорын программалық қамтамасыз ету ең болмағанда 2 амалды орындауға мүмкіндік береді. Берілгендерді анықталған тәртіпке ретке келтіру немесе сұрыптау және қажетті мәліметтерді сұрыптау үшін “Данные → Сортировка” командасын орындау керек. Мұнда мәліметтер базасының 1 аймағын ерекшелеп, немесесол аймақты кестелеп курсорды орналастырып “Данные → Сортировка” командасын орындау керек. Сонда диапозонды сұрыптау “ Сортировка диапазона ” сұхбат терезесі экранға шығады. Сол терезедегі бойынша сұрыптау деген жолдағы сұрыптауға негіз болған өріс атауын таңдап аламыз.

Мәліметтер → Сүзгі (Данные → Фильтр) меню командасы керекті жазбаларды сүзгілеуге мүмкіндік береді. Сүзгілеуді автоматты түрде  Автофильтр арқылы және қолмен де жүргізуге болады.

Жоспар:

1. 
   Диаграммаларды даярлау
   
2. 
   Диаграмма мөлшерін өзгерту
   
3. 
   Диаграмма типін өзгерту
   
4. 
   Диаграммаларды түзету.
   

Excel-дің ең көзге түсер ерекшіліктерінің бірі оның сандар қатарымен бағаналарын информацияны толық көрнекі түрде кескіндей алатын графиктер мен диаграммаларға айналдыруы болып саналады.

Диаграмманы немесе графикті даярлау үшін диаграмма шебері деген функцияны пайдаланған жөн.

Exeel-дің бұл функциясы бес сұқбат терезесі арқылы диаграмма тұрғызуға және он жұмыс парағына салып шығуға коректі мәліметтерді сұрап алады . Стсандартты аспаптар тақтасындағы диаграмма шебері батырмасын бассақ Excel диаграмма кестенің қай маңында орналасуы керектігін сұрайды.

Біз мысалыға A18 ұяшығын курсормен көосетіп тышқан батырмасын басулы күйде ұстап тұрып

A18:G35 блогын ерекшелеп шығайықта , батырманы қоя берейік қадам. Мұнда Excel диаграмма шеберінің “5- тен 1 қадам”(Шаг 1 из 5) деген сұқбат терерзесін шығарады .Осы терезе арқылы диаграмма болып тұрғызылатын мәліметтер орналасқан ұяшықтар ерекшеленеді. Егер ерекшеленген блокты терезе жауып тұрса, оны белгілі тәсіл бойынша басқа орынға жылжытамыз.

2.қадам

Келесі сұқбат терезесінде Excel тұрғыза алатын диаграмма түрлерінің ішінен өзімізге қажетті тек біреуін таңдап алуымыз керек.

3.Қадам

Біз Гистограмма деген типті таңдағандықтан

4.Қадам

Бұл қадамда мәліметтердің қайда орналасқанын жолда мa, бағанда ма -көрсетіп, олардың түсіндіру мәліметтерін қай аралықта алатынымызды да көрсетуіміз керек. Түсініктеме диаграммадағы мәліметтердің аттарын және оң ақта орналасатын нұсқауыштарын – макерлерін бейнелейді.

Егер шыққан нәтижеге көңіліңіз толмаса, қайтадан алдыңғы терезеге “кейін” батырмасы арқылы орналасуымызға болады.

5-қадам

Түсініктеме қосу (Добавить легенду) деген сұраққа түсінік беретін мәлімет қосқымыз келсе. ИӘ батырмасын, әйтпесе ЖОҚ деген батырманы басып жауап береміз.

Диаграмма аты деген өріске “Компьютерді пайдалану (сағат) деген сөз енгіземіз де “Аяқтау” батырмасын басамыз. Біз жұмыс парағына салынған диаграмма алдық.