ОқУ-Әдістемелік қҰрал
Баяндамалар мен рефераттардың тақырыптары
жүктеу/скачать 1.54 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі түсініктер
- ( жень )
- Платон
|
Баяндамалар мен рефераттардың тақырыптары: 1. Саясат және мәдениет: ӛзара қарым-қатынасы. 2. Саясаттанудың саяси білімнің дамуындағы рӛлі. 3. Экономика және саясат: арақатынысының ерекшелігі. 4. Гуманитарлық білім жүйесіндегі саясаттану 5. Қазіргі Қазақстандағы саяси ғылымның дамуы. 3.2 Саясаттану ғылымының қалыптасуы мен дамуы Сабақтың мақсаты: саяси идеялардың пайда болуын түсіндіру,олардың дамуының негізгі кезеңдерің; ежелгі дәуір мен ортағасырдағы саяси ойды қарастыру; Жаңа дәуірдің саяси теорияларын, қазіргі саяси мектептерді, қазақ саяси ойының негізгі бағыттарың қарастыру. Негізгі түсініктер: антикалық полис, тирания, аристократия, олигархия, охлократия, полития, демократия, «қоғамдық келісім» теориясы, билікті бӛлу теориясы , консерватизм, либерализм, социализм, бихевиоризм. Саяси ойлар тарихы адамзат ӛмірінде ерекше орын алатын сӛзсіз қажетті ғылыми, мәдени мұра болып табылады. Ғасырлар бойы жинақталған зерттелген, қоғамның пайда болуы мен дамуы олардың саяси жүйелерінің қызметтері туралы мол мағлұматтар береді. Саяси ілімдер тарихынан хабардар болу, оны танып білу бүгінде жүріп жатқан тіршілік үшін, қоғам, мемлекет, үкіметтер үшін ӛте қажет. Әлемдік деңгейдегі ойшылдардың саяси ілімдер тарихына қосқан ғылыми зерттеулері адамзат баласы үшін маңызы ӛте зор. Саяси ілімдердің аяғынан тік тұрып қалыптасу кезеңі адамзаттың діни- мифологиялық танымынан ӛтіп ақыл-ойға сүйенген мезгілімен қабаттас келді. Сондай-ақ, бұл кезең қоғамдық ӛндірістің даму сатысындағы таптар мен мемлекеттің шығуымен тұстас еді. Б.э. дейінгі (І-ІІ мың жылдықты) ежелгі Египеттіктердің қытайлықтардың, үнділердің, гректердің, римдіктердің әлеуметтік саяси 162 түсініктері діни-аңызға негізделген сипатта болды. Олардағы ӛкімет билігі, басқару тәртіптері кӛбінесе құдаймен байланыстырылды. Б.э.д. VIII -VI ғасырларда сол кездегі ӛмірде, тіршілікте адамдар арасындағы қатынастарда оның ішінде мемлекет, билік, құқық, ұғымдары, бұрын беймәлім болып келген ӛзге де жаңа пікірлер айтыла бастады. Соңдай- ақ, діни-аңызға негізделген кӛзқарастардан біртіндеп арылу тенденциясы да байқалды. Ендігі жерде ӛмірге кӛзқарас кӛбінесе ғылыми негізге сүйене бастады. Кӛзқарастардың бұлай ӛзгеруіне Заратуштраның (Перссия), Конфуцийдің, Мо-цзының (Қытай), Будданың (Индия) ілімдері басты рӛл атқарды. Ежелгі Қытай ойшылы Конфуций (б.з.д. 551-479 ж.ж.) ӛзінің саяси доктринасын моралды максималарға негіздендірді, үлгілі адам концепциясын жасады. Конфуций бойынша, ондай адам адмгершілікті (жень), адал, таза ниетті болуы керек. Ойшыл идеяларын жанұйя, қоғамға, мемлекет ұйымдастыруға байланыстырған. Конфуций ел басқарудың «адамгершілікті басқару» принципін ұсынды. Басшы адам негізгі шешім қабылдауда тұрақты және адал болып ӛз халқының жағдайын ойлап түру керек деген. Дана адам- басқарушы жақсы біледі – адамның бәрі абырой мен байлаққа үмытылады, ал кедейлік пен беделсіздіктен қашады. Жалпы айтқанда, Конфуций үшін әлеуметтік дифференциацияны жақтау және қоғам мүшелері арасында міндеттерді иерархиялық бӛлу сипаттамалы. Гректің ғүлама ойшылы Гераклит б.э. дейінгі шамамен 520-460 жылдарда ӛмір сүрген. Ол: "Әлемде бәрі қозғалысқа түсіп, бәрі біртіндеп ӛзгеріске ұшырайды" - дей келіп әлеуметтік теңсіздік жаратушы күш арқылы реттеледі деп түсінеді. Аристократия жағыңдағы Гераклит құлдықтың сақталуын қорғап, мемлекеттегі зандардың тұрақты болуына үлкен мән береді. Гераклит: "қарама-қарсылықтар бірінсіз-бірі ӛмір сүре алмайды. Яки белгілі бір қарама-қарсылық, екінші бір қарама-қарсылыққа ӛтеді. "Суық жылынады, жылылық суынады, ылғал кебеді, құрғақ ылғалданады" деген тұжырымға сүйенген ол ӛмір мен ӛлімді, түзу мен қисықты, жақсылық пен жамандықты, күн мен түнді, жоғары мен тӛменді бір таяқтың екі ұшы іспетті деп біледі. Бұлар бір-бірімен бірлестікте әрі қарама-қарсылықта. Қарама- қарсылық ӛзара мәңгі күресте. Демокрит (б.э. дейінгі 460-370 жылдар шамасында) ӛмір сүрген, құлдық демократияны жақтаған, антикалық материализмнің ӛкілі болды. Егер адамдар бір-бірін күндемесе, зияндық жасамаса, бір-біріне сенсе онда заңдардың да қажеті шамалы деген пікір айтады. Сондай-ақ, ол қоғамның пайда болуы мен даму сырын зерттеуге талпынады. Әйгілі ежелгі грек ойшылдары Платон және Аристотель алдынғы тарихи материалдарды талдап саяси ӛмір туралы біртүтас ілім құрастырған. жүктеу/скачать 1.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|