Диаграмма 1 Факультеттер бойынша

Білім гранты конкурсына қатысушылар туралы сандық көрсеткіш

Құжаттарын тапсыру кезінде 2004 (2011 ж. – 2517, 2012 ж.- 2340) талапкердің 1170-і (2011 ж. –1237, 2012 ж. - 1474) 1-мамандықтары бойынша біздің университет мамандықтарын таңдады. Бұл конкурсқа қатысушылардың жалпы санының 58,3% құрайды, ал былтырғы жылда бұл көрсеткіш 62,9% құрады, 2011 ж. – 49,1%. Олардың ішінде 169 (2011 ж. – 194, 2012 ж.- 301) талапкер мемлекеттік білім гранты иегерлері атанды. Сонымен қатар, 27 талапкер басқа жоғары оқу орындарынан университетімізге түсті (2011 ж. – 50, 2012 ж. – 64).

Кәсіби бағдар жұмыстарын жүргізу кезінде талапкерлердің назарын БҚМУ мамандықтарының грант динамикасының өсуіне аудару кажет. Грант тенденциясының төмендеуін ескере отырып, мамандықтардың жағдайын арттыруға бағытталған оқу-әдістемелік, ақпаратты-үгіттеуде бірқатар шаралар қабылдау қажет.

ҰБТ тесттерінің спецификациясының өзгеруі (әсіресе математика және ҚР тарихы пәндері бойынша), ҰБТ тапсырғаннан кейін ҚР БжҒМ бекіткен өту деңгейінен өтпеген (50 балдан) бітірушілер санының ұлғайуы, орта білімнен кейін сырттай оқу түрінің жабылуы, техникалық және кәсіптік білім түлектеріне кешенді тестілеу енгізу сияқты биылғы жылдың төмен деңгейін ескере отырып, күндізгі бөліміне ақылы негізінде оқу өсуді жаман емес деуге болады.

Университет мамандықтарының ақылы бөлiмге түсу динамикасын қарастыруда күндiзгi оқу түріне қабылданғандар санының өсу тенденциясын байқауға болады.

1. Талапкерлер құжаттарын тапсыру кезінде университеттің мамандықтарын 1ші -мамандық етіп көрсетуді, үгіт-насихат жұмыстары және дайындау кезінде дұрыс мағлұмат (соның ішінде әртүрлі бейнеу және т.б. жарнама материалдар арқылы) беруді жолға қоюымыз керек.

2. Қабылдау комиссиясының құрамындағы техникалық хатшылар құрамы техникалық жұмыстарды атқарады, ал талапкерлерді мамандыққа байланысты ақпаратпен қамтамасыз ету, жаңа ережелерді түсіндіру, сонымен қатар даярлауды жүзеге асыратын жоғары оқу орнының профессор-оқытушы құрамы болып табылады. Қабылдау комиссиясының құрамы құжат тапсыруға келген талапкерге бағыт-бағдар жұмыстарымен қатар, үгіт-насихат жұмыстарын жүргізіп, өз жұмыстарында қателіктер жіберіп жатады.
Сырттай бөлімге қабылдау жұмысын ұйымдастыру
Биылғы жылы сырттай бөлімде оқуға тілек білдіргендер негізінен колледж түлектері және жоғары оқу орындарын бітірген талапкерлер болды.

Сондықтан да, колледж бітірушілерімен жұмысты дұрыс жүргізуді қолға алсақ, тек ақылы бөлімге ғана емес, білім грантын ұтып алып, қысқартылған оқу бөліміне оқуға да мүмкіндіктер бар.

Сырттай (3 жылдық) бөліміне 2013 жылы 17 талапкер білім грантына ие болды (2010 ж. – 11 грант, 2011 ж. – 18 грант, 2012 ж.-34 грант).

11-кесте
Сырттай бөліміне тапсырғандардың сандық құрамы

Жыл	Грант	Ақылы	Барлығы
2006	50	518	568
2007	35	660	695
2008	36	453	489
2009	35	499	534
2010	31	342	373
2011	28 (соның ішінде, 18-і - 3 жылдық)	609	637
2012	34 (3 жылдық)	472	506
2013	17 (3 жылдық)	421	438

Ақылы бөлімдегі студенттер санының өсуі, оқу ақысында қарастырылған жеңілдіктерге байланысты, сонымен қатар оқу ақысы Қазақстанның басқа аймақтарымен салыстырғанда төмен болуына байланысты.

79 % талапкердің кешенді тестлеуіде төмен балл жинап өтпей қалуы дайындықтың өте төмен екенін көрсетеді.

Қабылдаудың нәтижесі бойынша оқудың күндізгі бөліміне орта білімнен кейін – 1058 адам (2011 ж. – 949, 2012 ж. - 1131), техникалық және кәсіптік білімнен кейін – 38 адам (2011 ж. – 56, 2012 ж.- 55) қабылданды. Барлығы – 1096 адам (2011 ж. – 1005, 2012 ж. - 1186).

Сырттай оқу түріне техникалық және кәсіптік білімнен кейін 186 адам (2011 ж. – 444, 2012 ж. - 207), ал жоғары оқу орнынан кейін – 252 адам (2011 ж. – 165, 2012 ж. - 299) қабылданды. Барлығы –438 адам (2011 ж. – 637, 2012 ж. - 506).

2013-2014 оқу жылына университет бойынша барлығы 1534 студент (2011 ж. – 1642, 2012 ж. - 1692) қабылданды.
Қорытынды: Мектептердегі ҰБТ ұйымдастыратын, жауап беретін қызметкерлермен біріге отырып, мектеп оқушыларының мамандықты таңдауына және тест тапсырмаларына дайындалуына көмектесу үшін бірігіп жұмыс жасауды жолға қою керек. Колледждердегі студенттермен ҰБТ жүйесі бойынша кешенді тестілеуге дайындығын күшейту қажет.

ҰБТ әдістемелеріне сәйкес мектептерде ҰБТ-ға дайындық қазан айынан басталатыны белгілі, сондықтан да осы кезден бастап колледждерде де дайындық жұмыстарын жүргізу қажет. Мамандық таңдау көп жағдайда жиналған балл санына сәйкес екінші кезекке қалатыны белгілі. Көпшілік жағдайда белгілі бір балл жинағаннан кейін мамандық таңдау жүзеге асып жатады, ол ащы болса да шындық. Ата-ана психологиясының өзі баласының маман иесі болудан гөрі, грант ұтуды ойлауы, кейін табылған жұмысқа сәйкес тағы оқи саларсың деген түсініктер көптеп кездеседі. Тәжірибе көрсеткендей шығармашылық мамандықтарды таңдаған талапкерлер жақсы балл жинаған соң, таңдаған мамандықтарынан айнып, қайда көп грант мүмкіндік соған қарай бағытталып жатады.

Білім гранты иегерлерінің ішінде білім грантынан бас тартып жататын мектеп түлектері бар. Орал қаласының көптеген мектептерінің түлектері құжаттарын Ресей жоғары оқу орындарына және білім гранты конкурсына қатар тапсырады. Бұл өз кезегінде білім грантының қажетсіздігін тудырады. Талапкер өз мамандықтарын ауыстырып, ақылы негізде басқа мамандықты таңдай отырып, таңдаған жоғары оқу орнына оқуға ниет білдіріп, білім гранттарын тапсырған жағдайлары кездесті.

Конкурс нәтижесі бойынша М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті 196 мемлекеттік білім грантын иеленді, Соның ішінде 4 талапкер білім грантынан бас тартты. Олар: Жубаткан А.М. 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» күндізгі қысқартылған, Батыргалиева Г.Б. 5В012300 «Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану», Обердиенко Ю.А. 5В091000 «Кітапхана ісі», Баранова П.А. 5В020524 «Филология: орыс тілі».

1. 
   Кафедралардың кәсіби бағдар беру жұмыс жоспарында міндетті түрде келесі мәселелер қаралуға тиіс: мектеп ұжымымен бірге ата-аналар жиналыстарына қатыса отырып, біріккен үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу; факультеттердің студенттері күшімен ғылыми конференциялар ұйымдастыру арқылы аудандар мен қала оқушыларын мамандықтарға тарту; 11 сынып оқушылары үшін және колледж түлектеріне ҰБТ және КТ пәндерінен кеңестер беру үшін дайындық курстарын өткізу; университеттің «Өркен» газетіне оқушылардың мақалаларын жария қылу мақсатында, оқушылар арқылы университет туралы үгіт-насихат жүргізу; педагогикалық мамандықтарды таңдауға тілек білдірген талапкерлерге үгіт-насихат жұмыстарын болашақ мамандығымен байланыстыра отырып жүргізу;
   
2. 
   Жыл сайын университет мамандықтарына бағыттауда көп жұмыс атқарған мектеп басшылары мен пән мұғалімдерін факультет тарапынан марапаттау;
   
3. 
   Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау облыстарының және Ресей Федерациясының көршілес облыстарының аудандарының мектеп түлектерімен жұмысты жандандыру, іссапарлар ұйымдастыру;
   
4. 
   Мектеп оқушыларының университеттің ғылыми жұмыстарының жеңімпаздарын арнайы марапаттап және университетке түскен жағдайда сол студенттерге университетішілік жеңілдіктер қарастыру;
   
5. 
   Университет мамандықтарына оқушыларды тарту үшін бұқаралық ақпарат беттерінде, соның ішінде көрші облыстарда мақалалар жариялауды одан әрі жалғастыру.
   

1. 
   Университеттің кейбір мамандықтарын қайта қарастыруда кафедра меңгерушілері жұмыстану қажет, сонымен қатар университет мүмкіндігіне қарай жаңа мамандықтар немесе мамандануларды ашу. Мысалы, «Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу» мамандығының ашылуын. Жауапты: декандар, кафедра меңгерушілері. Мерзімі: қаңтар, 2014
   
2. 
   Пиар-компаниялардың назарын университетке аударуды күшейту, қабылдау комиссиясының жұмысы кезінде ғана емес, жыл бойына аймақтық және республикалық денгейдегі БАҚ-ға жарнамалық материалдарды беру арқылы теле-радио хабарлама диапазонын кеңейту.
   

3. 
   Қабылдау комиссиясының құжаттары мен талапкерлердің жеке істерін сақтауды қамтамасыз ету мақсатында 7 сейф-шкафтарды сатып алу.