-сурет. Үнемділік оғаштылығы 103

103
мерзімдік макроэкономикалық саясаттың нəтижелерін зерттеу 
үшін қолданыла алмайтын құрал болып табылады. 
Қорытынды
1. Макроэкономикалық тепе-теңдікті зерттеудің классикалық тео-
риясы Сэй заңымен түсіндіріледі. Сэй заңына сəйкес, экономика тек 
өндірушілерден тұрады, олардың өндірілген тауарлары мен қызметтері 
бір уақытта табыстар мен шығындарды қамтамасыз етуі қажет, еш-
қандай артық өндіру немесе кем өндіру орын алмайды, олай болса, 
жиынтық ұсыныс жиынтық сұранысты анықтайды.
2. Макроэкономикалық тепе-теңдіктің кейнстік теориясы негізгі 
психологиялық факторларға сүйенеді, соған сəйкес тұтыну шекті бе-
йімділік, жинақтауға шекті бейімділік, тұтынуға орташа бейімділік жəне 
жинақтауға орташа бейімділік деген ұғымдар қолданылады. Кейнс тің 
идеясы классикалық теорияға мүлдем қарама-қарсы болып табыла-
ды. Экономикада керісінше, жиынтық сұраныс жиынтық ұсынысты 
тудырады. Экономикалық дағдарыс болғанда да макроэкономикалық 
тепе-теңдік орын ала береді. Демек ол дағдарыс жағдайында жиынтық 
сұранысты мемлекеттік реттеудің қажеттілігін алға тартады. Кейнстің 
ойынша, жинақтау мен инвестициялаудың себептері əртүрлі болып 
табылады, олай болса, макроэкономикалық тепе-теңдік өздігінен қа-
лыптаспайды, оған мемлекет араласу қажет.
3. Тұтынудың қарапайым кейнстік функциясынан басқа тұтынудың 
кейнстік емес функциялары да бар: Фишердің уақытаралық таңдау 
теориясы. Модильянидің «Өмірлік цикл» теориясы. Фридменнің пер-
маненттік табыс теориясы жəне тұтынудың неоклассикалық теориясы.
4.11-сурет. AD-AS үлгісі мен Кейнс кресі үлгісі арасындағы байланыс

104
4. Кейнстік психологиялық заңы былай сипатталады, яғни табыс 
өскен сайын тұтыну да өседі, бірақ тұтынудың өсуі табысқа қарағанда 
аз өседі. Олай болса, өскен табыстың қалған бөлігі жинақтауға кетеді. 
Қысқа мерзімде табыс өскенде тұтыну көлемі салыстырмалы түрде 
азаяды жəне жинақтау көлемі артады. Ұзақ мерзімде табыс өскенде 
тұтыну көлемі тұрақтылық жағдайына бейімделеді.
5. Инвестициялар макроэкономикада пайда табу мақсатында жеке 
жəне мемлекеттік сектор капиталдарының ұлттық экономикаға немесе 
шетел экономикасының əртүрлі салаларына ұзақ уақытқа салынуымен 
түсіндіріледі. Инвестициялардың өндірістік инвестициялар, тауарлық-
материалдық қорларға инвестициялар жəне тұрғын үй құрылысына са-
лынатын инвестициялар деген түрлері бар.
6. Кейнстік теорияда макроэкономикалық тепе-теңдіктің графи-
калық көрінісі «Кейнс кресі» үлгісімен түсіндіріледі. Бұл үлгі ба-
ғалардың икемсіздігі мен экономиканың жұмыспен толық қамтыл-
ма ғандығы жағдайында игіліктер нарығында инвестициялар мен 
жи нақ тардың, жоспарланған шығындар мен ұлттық табыстың жəне 
сəй кесінше, жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың тепе-теңдігін 
қалыптастыру арқылы тиімді сұранысқа қол жеткізуді қарастыратын 
кейнстік қысқа мерзімді макроэкономикалық тепе-теңдікті сипаттайды.
7. Кейнстік макроэкономикалық теорияда мультипликатор ұғымы 
маңызды түрде орын алады. Мультипликатор – ұлттық табысқа тəуелсіз 
автономды шығындардың ең болмағанда біреуінің бір мəрте өзгеруі сал-
дарынан ұлттық табыстың бірнеше есе өсуін көрсететін сандық коэф-
фициент. Мультипликатор өз əсерін дағдарыс жағдайында береді, яғни 
экономикалық құлдырау кезінде жиынтық сұранысты арттыра алады.
8. Кейнстік макроэкономикалық теорияны сипаттайтын үлгі тек 
қысқа мерзімді экономикалық үдерістерді зерттеуге арналған, баға-
лардың өзгерісін сипаттамайды, сондықтан ол – жиынтық сұраныс пен 
жиынтық ұсыныс үлгісінің нақтыланған түрі.

жүктеу/скачать 2.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: