Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Л. С. Берг
- А. Н. Краснов
- И. М. Краше- нинников
| Д. Л. Иванов Батыс Тянь-Шаньның iрi масштабты гипсомет-
риялық картасын жасады. Арнаулы геоморфологиялық зерттеу жұмыстарының iшiнде Л. С. Бергтiң еңбегi ерекше. Ол алғашқы болып Солтүстік Арал шөлдерiнiң жер бедерi пiшiндерiне геоморфологиялық сипаттама бердi. ХІХ ғасырдың 70-жылдарынан Қазақстан аумағында метеорологиялық бақылаулар жүргiзiлдi, бiрақ мұнда метеорологиялық станциялардың саны өте аз болды жəне аумақ бойынша орналасуы бiркелкi болмады. 1898-1899 жылдары Л. С. Берг, П. Г. Игнатьев жəне В. Д. Елпа- тьевский Орыс Географиялық қоғамының Батыс Сiбiр бөлiмшесiнiң тапсырмасымен Солтүстік жəне Орталық Қазақстанның iрi көлдерiне зерттеу жүргiздi. 1899-1902 жылдар аралығында Л. С. Берг Арал теңізінiң ги- дрологиясын зерттедi. Нəтижесiнде Арал теңізі туралы бұрынғы түсiнiктер түбiрiмен өзгертiлдi. Бұрын бүкiл Тұран ойпатынан шығыста Балқаш көліне дейiнгі аралықта созылып жатқан бiртұтас Арал-Каспий алабы болды деген ұғым терiске шығарылды. ХХ ғасырдың басында қазiргi Қазақстан жерiнде топырақтану зерттеулерi кеңінен жүргізілді. Қазақстанның өсiмдiгiн зерттеуге геоботаник А. Н. Краснов үлкен еңбек сiңiрдi. Оның экспедиция- сы Алтайды, Каспий ойпатын, Шу-Iле тауларын, Iле өзені алабын, Iле Алатауын қамтыды. Ол алғашқылардың бiрi болып Тұран шөлiн жiктеп, онда шөлдiң саздақты, құмайтты, тастақты, сортаң түрлерiнiң бар екендiгiн анықтады. 1908 жылғы Торғай экспедициясынан басқарған И. М. Краше- нинников 30 жыл бойы Қазақстанды геоботаникалық тұрғыдан зерттедi. Ол өз еңбектерiнде, əсiресе, өсiмдiк ассоциациясының жер бедерiмен жəне топырақпен өзара қатынасын терең талдады. ХІХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басында Қазақстан фаунасын 26 зерттеуге көңiл бөлiне бастады. Iрi зоологиялық зерттеулердi Арал- Каспий алаптарында кеңінен жүргiзілдi. Қазақстан жерiнiң кеңестiк дəуiрде зерттелуi Қазақстанның өндiргiш күштерiн орналастыру мен дамыту мəселелерiмен тiкелей байланыстырылды. Өнеркəсiп пен ауыл шаруашылығының дамуы табиғи қорлардың зерттелуiмен ұштастырылды. Əрбiр iрi құрылысқа байланысты географиялық ортаның элементтерi – жер қойнауы, топырақ қабаттары, су қорлары, климаты, т.б. зерттеле басталды. Кен байлықтарын табу жəне оларды игеру мақсатында геологиялық барлау жұмыстары кеңiнен жүргізіле бастады. Топырақ жəне өсiмдiк түрлерiн зерттеу экспедицияларының жұмысы жандан- дырылды. Жаңа қалалар мен елдi мекендердiң пайда болуына жəне одан əрi дамуына байланысты Қазақстанның көпшiлiк бөлiгiнiң климаттық жағдайы зерттелдi, су қорларын iздеу жұмыстары кең көлемде жүргiзiлдi. ХХ ғасырдың 20-шы жылдарының ортасында елiмiзде халық шаруашылығын қайта құру жəне социалистік экономиканың негiзiн қалау кезеңi кең өрiс алды. Біртіндеп жекелеген аумақтарды жүйелi жəне жан-жақты зерттейтiн ғылыми экспедициялар ұйымдастырыла бастады. 1926 жылы КСРО Ғылым Академиясы жанында құрылған одақтас жəне автономиялық республикаларды зерттеушi арнаулы комитет Қазақстанның жер қойнауын зерттеу жұмысын қолға алды. 1933 жылы Қазақ гидрометеорология басқармасы ұйымдас- тырылып, ауа райы климат өзгерістеріне тұрақты байқау жұмыстары жолға қойылды. Геологиялық зерттеулер жүйелі түрде жүргізіле бастады, оның негізгі мақсаты – елiмiздiң өнеркəсiбiне аса қажет кен орындарын табу жəне оларды барлау болды. Орталық Қазақстанда академик жүктеу/скачать 7.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|