Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Харди-Вайнберг формуласының қолданылуы
жүктеу/скачать 3.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| 10.2 Харди-Вайнберг формуласының қолданылуы
Ол арқылы популяцияның генетикалық құрылымын талдауға болады. Доминантты белгі бойынша популяциядағы гомо жəне ге- терозиготалы генотиптердің жиілігін фенотипі айқын байқалатын рецессивті гомозиготалы дарабастардың (аа) саны арқылы Харди- Вайнберг формуласын пайдаланып, есептеуге болады. 68-eсеп. Мысалы, 5000 қойдан құралған популяцияда 2 соқыр қозы туылды. Кемістік рецессивті геннің əсері екенін пайымдау қиын емес, яғни соқыр қозылардың генотипі – аа. Харди-Вайнберг формуласы арқылы осы генотиптің отардағы жиілігін табамыз. q 2 aа = n aa : N= 2:5000 = 0,0004. Енді рецессивті геннің жиілігін табуға болады: q а =0,02. Доми- нантты геннің жиілігін анықтау үшін p+q=1 теңдеуіне жүгінеміз: p а =1-q а =1-0,02=0,98. Екі аллельдің де жиілігі белгілі болғандықтан, Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып, зерттеп отырған ло- кус бойынша популяцияның теориялық генетикалық құрылымын анықтаймыз: АА = р 2 = 0,98 2 = 0,9604 (95,04% немесе 4802 бас) Аа = 2pq – 2 х 0,98 х 0,02 = 0,0392 (3,92% немесе 196 бас) аа = q 2 = 0,02 2 = 0,0004 (0,04% немесе 2 бас). Есептеудің дəлдігін тексеру үшін генотиптердің жиілігін қосу керек. Олардың қосындысы 1-ге тең болса есептеу дұрыс деп сана- лады. Біздің мысалымызда генетикалық кемістің гені бар гетерози- готалы малдың саны 196 басқа тең. Үш аллельді локус (оларды А 1 , А 2 , А 3 деп, жиіліктерін р, q жəне r деп белгілейік) бойынша генотиптердің арақатынасы былайша та- ралады: (p А1 + q А2 + r А3 ) 2 = p 2 А1А1 + q 2 А2А2 +2 p А1+ q А2 +2 p А1 r А3 +2 q А2 r А3 Мұндағы генотиптердің арақатынасы Харди-Вайнберг заңына p + q + r = 1 немесе p + q + r = 1 немесе (p + q + r) 2 =1 формуласына сəйкес келеді. |