Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 3.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Галактоземия – галактозаны глюкозаға ыдырататын ферменттің
мутациялық жетімсіздігінен көмірсу метаболизмінің бұзылуы. Баланың ой-əрекеті біртіндеп төмендейді. Баланы емдеу үшін құрамында лактоза жоқ диеталық тағаммен қоректендіреді. Гамета – хромосома саны бойынша гаплоидты жыныс жасушасы. Гаметалар тазалығының гипотезасы – гетерозиготалы дарабастар дың əртүрлі гендерінің гаметалары жеке (таза, яғни дискретті) күйде болуы. Гаметогенез – гаметалардың түзілу үдерісі. Гаплоид – жасушалары бір ғана геномнан тұратын, яғни əрбір хромо- сома тек бір рет қана кездесетін ағза. Бұл дарабастардағы хромосомалар жиынтығы гаплоидты деп аталады да, оны «n» символы арқылы белгілейді. Гаплотип – тіркескен локустар аллельдерінін комбинациясы. ДНҚ-ның дəл сол молекуласындағы нуклеотидтердің белгілі жүйелік комбинациясы. 254 Гемизигота – гетерогаметалы жыныстың генотипінде жалғыз күйде болатын ген. Гемиглобинопатиялар – гендік мутация нəтижесінде гемоглобиннің қалыпты құрылысының өзгеруі салдарынан пайда болатын (орақ пішінді жасушалық анемия). Гемофилия – қанның ұйымауы. Аурудың гені (рецессвиті) Х – хромо- сомада орналасқан. Ген – ағзаның белгілері мен қасиеттеріне өзіне тəн ерекшелікпен əсер етуші, белгілі бір функциясы бар, хромосоманың кішіректеу учаскесі. Генетика – тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік құбылыстарын зерттейтін биологиялық ғылым. Гендер ағыны – дарабастардың миграциясы арқылы популяциялар арасындағы гендердің алмасуы. Гендер банкі (кітапханасы). Рекомбинатты ДНҚ негізінде алынған осы ағзаның гендер жиынтығы. Геном – өздерінде орналасқан гендерімен қоса хромосомалардың гаплоидтық жиынтығы. Ген-оператор – іске қосушы жəне үзіп тастаушы механизм ретінде қызмет атқарушы ген. Реттеуші геннің (ген-регулятор) əсерімен белгілі белоктардың, ферменттердің синтезделуін іске қосады немесе үзіп тоқтатады. Ген – ингибитор-фенотипке тікелей əсер етпейтін, бірақ басқа аллельді емес геннің істерін тежейтін ген. Генетикалық карта – жеке гендердің хромосомада орналасу схемасы. Генетикалық рекомбинациялар жəне мутантты сайттардың комплемента- циялары бойынша тəжірбиелер негізінде жасалды. Генетикалық талдау – ағзаның тұқым қуалау қасиеттерін зерттеу əдістерінің жиынтығы. Генетикалық жүк – идивидумдардың немесе популяциялардың бейімделгіштігін азайтатын генетикалық бұзылулар. Генетикалық код – нуклеин қышқылдары молекуласындағы тұқым қуалау информациясының жазылу жүйесі. Гендік мутациялар – мутацияға ұшыраған гендердің молекулалық молекулалық құрылымының өзгеруі. Гендік топ – тығыз тіркескен гендер тобы, гендер жүйесі. Осы кешенді жүйенің теңесушілігінің күштілігі сонша, мутациядан өзгерген əр ген бүкіл жүйеге əсерін тигізеді. Генотип – организмнің хромосомаларында орналасқан барлық гендердің жиынтығы. 255 Генофонд – белгілі бір популяцияны құрайтын дарабастардың бəрінің гендерінің жиынтығы, нəсілдер мен түрлер үдерісінің шешуші негізі болып табылады. Гендер дрейфі – немесе генетикалық автоматтық үдерістер. Кездейсоқ себептердің, мысалы, популяциялар көлемінің азырақтау болуынан популяциядағы гендер немесе аллельдер жиілігінің өзгеруі. Гетерогаметалық – мейоздық бөліну кезінде жынысты анықтауға əсер ететін гаметалардың екі типін түзеуші (Х жəне У хромосомалары бар) жы- ныс. Гетерозигота – генетикалық əртүрлі жасушалар беретін дарабас. Оның гомологтық хромосомаларының тиісті локустарында əртүрлі аллель- дер болады. жүктеу/скачать 3.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|