Саралау негізіндегі педагогикалық технология мазмұнының

208
209
сипаты мен көлемі, оқу жоспарының, материалының, баяндау 
түрлерінің дидактикалық құрылымы.
Деңгейлеп оқыту технологиясының мақсаты: 
- əрбір оқушы өзінің даму деңгейінде оқу материалын 
меңгергенін қамтамасыз етеді;
- деңгейлеп оқыту əр оқушыға өз мүмкіндіктерін пайдалана 
отырып, білім алуына жағдай жасауға мүмкіндік береді; 
- деңгейлеп оқыту əр түрлі категориядағы балаларға, олармен 
саралай жұмыс істеуге мүмкіндік береді;
- деңгейлеп-саралап оқыту құрылымында білімді игерудің үш 
деңгейі қарастырылады: ең төменгі деңгей (базалық) , бағдарламалық, 
күрделенген деңгей.
Оқытудағы саралау əдісінің əдістік негіздері 
 оқушының оқу материалын жеңілден күрделіге қарай жүйелі 
меңгеруі; 
 алынған нəтижені өлшеуге болатындығы; 
 оқу үдерісінің жарыс түрінде ұйымдастырылуы; 
 бағалаудың жетелеушілік қасиеті; 
 дамыта оқытудың əдісі 
Деңгейлеп-саралау негізіндегі педагогикалық технология 
əдістемесі. Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясында жұмыс 
міндетті үш деңгейлік, қосымша шығармашылық деңгей 
талаптарынан тұрады. Оның басты мақсаты – білім алушыларды 
«қабілетті», «қабілетсіз» деген жіктерге бөлуді болдырмау, оқытудың 
тиімділігін арттыра отырып, сапалы білімге қол жеткізу.
Саралай оқыту əрекеті – білім алуға бағытталған əрекет. 
Ол өз бетінше, əрі мұғалімнің жетекшілігімен жүзеге асады. Біз 
басшылыққа алып отырған саралай оқытудың жүйелік негізін 
Б.Ананьев, Л.Выготский, А.Леонтьев, т.б. ғалымдар жасаған. Ал 
бастауыш мектеп кезеңіндегі оқу əрекеті В.Давыдов, Л.Занков, т.б. 
зерттеулерінде қарастырылады. Саралай оқытуды ұйымдастыру 
арқылы баланың ойы абстрактіден нақтыға қарай өрлейді, ілімдік 
ойлауы қалыптасады. Оқушы дамуының негізі болып табылатын 
əрекет, оқу əрекеті əрбір сабақтың өзегі деп түсінуі керек. Саралай 
оқытуды ұйымдастыру арқылы бала ақыл-ой деңгейі мен белсенді 
əрекеті арқасында репродуктивті емес нəтижеге жетеді. 
Бастауыш мектептің оқу үдерісінде деңгейлеп-саралап оқыту 
технологиясын пайдалану. Бастауыш сыныптар да жаңаша оқыту 
даралап, саралап оқыту технологиясына негізделеді. Өйткені жаңаша 
оқыту оқушының жеке мүмкіндігіне қарай жұмыс істеуіне, мақсат 
қою, оны жоспарлау, ұйымдастыра білу, өзін-өзі бақылау, өзін-өзі 
бағалауға үйретеді.
Кез келген бастауыш сынып мұғалімі əр пəн бойынша оқу 
модельдерін əзірлеп, əдістемелерін жинақтауы керек. Ол үшін:
- оқушылардың жеке тұлғасын зерттеу;
- 
деңгейлеп-саралап 
оқытудың 
тұлға 
қажеттіліктерін 
қанағаттандыруға жəне оны дамытуға ықпалын анықтау; 
- оқушылардың пəнге деген тұрақты қызығушылығын тудыру 
керек.
Егер деңгейлеп-саралап оқыту технологиясын оқу-тəрбие 
үдерісіне енгізіп, ғылыми-əдістемелік құжаттармен, ұсыныстармен 
қамтамасыз етілсе, онда дəстүрлі оқытудың төмендегідей 
мəселелерін шеше аламыз:
- оқушылардың 100 пайыздық үлгерімі қамтамасыз етіледі;
- оқушылардың жүктемесін оңтайландыруға мүмкіндік туады 
(үй тапсырмасы азаяды);
- оқушылардың оқу қызметтерінің нəтижелері əділ бағаланады;
- оқушыларда сəтсіздік, қорқыныш, мазасыздық сезімі жойыла-
ды;
- дарынды оқушылар дер кезінде анықталып, оларды дамытуға 
жағдайлар жасалады; 
- танымдық үдерістерді, оқушылардың танымдық қабілеттерін 
зерттеу əдістері жүйеленеді;
- олимпиада, конференция жүлдегерлері, шығармашылық 
жұмыстардың жеңімпаздарының саны артады.
Бастауыш сынып оқушыларының дербес ерекшеліктерін 
анықтау үшін мұғалім алдымен, олардың ықылас-жігерін, ынтасын, 
еске сақтау мен ойлау қабілеттерін, жалпы білім деңгейін зерттеуі 
керек. Бұл ерекшеліктерді айқындау үшін білімді меңгеру деңгейін 
анықтауға арналған тапсырмалар дайындау, оқушы біліміне 
диагностика жүргізу, оқушыларға сауалнама, психологиялық 
тəжірибе жасау, ата-аналармен əңгіме жүргізу керек. Оқушылардың 
жеке ерекшеліктері сабақтың сұрақ беру, кіріспе əңгіме, оқыған 
материалды, т.б. тиянақтау сатыларында ескерілуі тиіс. Мəселен, 
үлгерімі жақсы оқушыларға берілген сұраққа тікелей жауап беру 
талап етілсе, орташаларына ойланып, қажетті есептеулер жасауға, 

210
211
суреттерін салуға уақыт беріледі, ал үлгерімдері төмендеріне нақты 
сұрақтың тізімі, жауап берудің жоспар үлгісі ұсынылады. Оқыту 
үдерісін оқушылардың жеке ерекшеліктеріне сай ұйымдастыру үшін 
оқу-тəрбие жұмысында бастауыш сынып мұғалімі өзіне лайық əдіс 
енгізеді.
Өзіндік əдісті жүзеге асыруда мына мəселелер көзделеді: 
бастауыш сынып оқушыларының жеке ерекшеліктерін 
зерттеп, типтік топтарға бөлу; 
бастауыш мектептің оқу үдерісінің барлық сатыларында əр 
түрлі топтардағы оқушыларды оқыту, тəрбиелеу жəне дамытудың 
əдістемелігін жасау; 
əр алуан мақсатта жеке дидактикалық материалдардың 
жүйесін құру; 
білімді бағалау, бақылау жүйелерін жетілдіру. 
Бастауыш мектепте деңгейлеп оқыту технологиясын қолдану
Деңгейлеп-саралап оқытудың негізінде сабақтың əр түрлі 
кезеңдерінде оқушылардың оқу əрекетіне қойылатын келесі талаптар 
анықталады:
Сабақтың схемасы. Жаңа материалды түсіндіру.

жүктеу/скачать 1.53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: