Оқулық Aлмaты «Қaзaқ уни вер си те ті» 2020 Стереотиптік басылым
жүктеу/скачать 3.8 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4-тарау. Ғылыми мектептер және әдіснамашы ғалымдардың кәсіби ...
312 – эксперимент нәтижесін өңдеу; – зерттеу нәтижесінде әдістемелік нұсқау, баяндама, мақала, ғылыми есеп, әдістемелік құрал даярлау. Бұл зерттеудің ерекшелігі – мұғалім жай әдіскер-сарапшы рөлінен, яғни өзіне дейін белгілі әдіс-тәсілдерді өз тәжірибесінде пайдаланып қа- на қоймай, сонымен бірге өз оқушыларының дербес ерекшеліктерін еске- ре отырып, оқу тапсырмаларын өзі құрастыруы, мұғалім – жобалаушы – үйлестірушіге айналады. Мұғалім өз іс тәжірибесін зерделеп, ұдайы өз- ге рістер енгізе отырып, шығармашылықпен жұмыс істеу барысында өз іс тә жірибесін, өз іс-әрекетін жаңаша түрлендіріп, жаңаға бет бұрады, мұ ға- лім нің жаңаны үйренсем, меңгерсем, қолдансам деген қажеттілігі артып, инновациялық даярлығын қалыптастырады. Мұғалімнің әдіснамалық кеңістік аясындағы іс-әрекетінің зерттеушілік іскерлігінің қалыптасуының негізгі кезеңдері: – педагогикалық мәселені қою және оны шешу жағдайларына талдау жасау (оқушыларды қатты толғандыратын мәселелерді бөліп қарастыру, оған ойша талдау жасау); – ғылыми болжам жасау және ұсыну, оның шешу жолдарын көрсету (оқушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін дамытатындай тапсырма- лар құрастыру, оқушылардың есеп шығару, теорема дәлелдеуге өзіндік «жаңалық» ашуына жол салу және т.б.); – мақсаты эксперимент жүргізу (өзгерген жағдайларға талдау жасау, әрдайым тиімді шешім ұсыну); – жұмыс нәтижесіне талдау жасау, бағалау, бақылау жұмыстарын жүр гізу, тест алу; – жұмысты тиімді бағалаудың жаңа өлшемдерін ұсыну, диагнос ти ка- лық сараптама жасау. Мұғалімнің зерттеу іскерлігін меңгеруі оның өз іс-әрекетіне жаңаша қарап, оқу-тәрбие үдерісіне оң өзгерістер әкелінуіне жол салып, мұғалімнің жаңа әдіс-тәсілдер мен жаңа технологияны меңгеруіне жол салады. Педагогикалық ұжымда тек бір ғана мұғалім ғылыми-зерттеу жұмысымен айналыспай, әрбір мұғалім, яғни тұтастай педагогикалық ұжым өзекті мә- селе төңірегінде ғылыми-зерттеу жұмысымен айналысқаны орынды. Ға- лым Г.Б. Омарова «Мұғалімнің ғылыми-зерттеу жұмысы – мектептің оқу-тәрбие үрдісін жетілдіру құралы» атты ғылыми еңбегінде мектептің пе дагогикалық ұжымын ғылыми-зерттеу жұмысына даярлаудың нобайын ұсынады. Автор мектептің педагогикалық ұжымын ғылыми-зерттеу жұ- мысына даярлауды қалыптастыру критерийлерінің ең бастыларына мұ- ғалімнің (ұжымның) ғылыми-зерттеу іс-әрекетіне деген құлшынысын (ын- тасын), зерттеу меңгеруі бойынша теориялық білім қорын, ғылыми зерттеу әдістерін меңгеруін жатқызады. 313 4.5. Педагогтің зерттеу әрекетіне даярлығы Қазіргі кезеңде әрбір мектепте, педагогикалық ұжымда оқу-тәрбие үрдісін жетілдіру, жаңарту бағытында көптеген жұмыстар жүргізілуде. Педагогтің зерттеушілік мәдениетін қалыптастыруға қатысты көптеген ғылыми зерттеулер жүргізілді: – ғылыми-зерттеу іс-әрекетінің әдіснамасы: Г.И. Рузавин, В.П. Коха- новский, В.С. Степин, В.И. Черников, К.Х. Рахматуллин, Г.Н. Волков және т.б.; – ғылыми-зерттеу жұмысының мәдениеті: И.Г. Герасимов, К.М. Вар- шавский, Т. Кун, К. Поппер, И. Лакатос, Д. Пельц және т.б.; – педагогикалық ғылыми-зерттеу мәдениеті: С.И. Архангельский, Ю.К. Бабанский, В.Г. Воробьев, Л.В. Занков, В.И. Загвязинский, А.И. Коче- тов, Н.В. Кузьмина, Я. Скалкова, А.И. Пискунов, В.С. Черепанов, Г.И. Щу- кина; – педагогикалық зерттеудің әдіснамасы мен әдістемесі: М.А. Дани- лов, Н.Д. Никандров, В.В. Краевский, М.Н. Скаткин, Б.С. Гершунский, Г.П. Щедровицкий, Н.Д. Хмель және т.б.; – педагогтің инновациялық іс-әрекетінің дидактикалық теориясы: В.И. Журавлев, И.А. Зязюн, П.И. Карташов, Л.И. Гусев, Н.В. Кухарев, Ф.Ш. Терегулов, Л.М. Фридман, Н.Р. Юсуфбекова, И.И. Цыркун, В.А. Сла- стенин, Л.С. Подымова, Б.Т. Барсай және т.б.; – педагогтің ақпараттық мәдениетін дамыту: С.Н. Лактионова, Д.М. Жү сіпалиева, Л.Ю. Малай, С.Д. Мұқанова және т.б.; – тұтас педагогикалық үдерісте оқытушының зерттеу іскерлігін қалыптастыру: Н.Д. Хмель, Г.М. Храмова, С.Т. Каргин, В.К. Омарова, Г.Б. Омарова, Н.А. Абишев және т.б. Қазіргі кезде әрбір оқытушының алдына қойылып отырған басты мін- деттерінің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру жә- не жаңа педагогикалық технологияларды меңгеру. Мұндай жағдайда қо- ғамның әр мүшесінің шығармашылық әлеуетін жүзеге асыру қажеттілігі айтарлықтай артады. Соңғы жылдары студенттерді зерттеушілік әрекетке даярлаудың дәс- түрлі формаларынан өзге академиялық сауаттылықтың негізінде сту дент- тердің бойында зерттеушілік құзыреттілікті қалыптастыру әдісі қарқынды қолданылуда. Академиялық сауаттылық негізі – академиялық жазу арқылы болашақ мамандардың зерттеушілік құзыреттілігін қалыптастырудың шетелдік тәжірибесіне терең шолу жасалды. Ресейлік ғалым Н.А. Смирно- ва мен И.Ю. Щемелеваның «Академиялық жазуды оқыту практикасындағы шетелдік тәжірибеге талдау» атты мақаласында шетелдік университет- терде оқытылатын WAC (Writing across curriculum) және WID (Writing in disciplines) курстардың принциптері жақсы талданған. Талдауға авторлар екі рейтингтегі – Academic Ranking of World Universities (ARWU 2012) және |