Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов н. С. Досмағанбетов



Pdf көрінісі
бет95/295
Дата11.04.2022
өлшемі2.49 Mb.
#456656
түріОқулық
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   295
Экономикалык теория

Монополия жағдайында фирманың билік жүргізуінің көзі болып 
нарыққа бақылау жасай алуы табылады, ол нарықты бақылау арқылы 
өзінің өндіріс көлемін реттей отырып, нарықтық бағаға әсер ете 
алады. Монополия жағдайында минималды орташа шығындармен 
өндіруге ынталандыратын нарықтық күштер болмағандықтан
монополист өндірістің кез келген көлемін таңдай алады. Пайданы 
максимизациялау ережесіне жүгіне отырып, монополист шекті табыс 
өндірістің шекті шығындарына тең болғандағы өндіріс көлемін 
таңдайды. Бұл жағдайда, сұраныс қисығының көлбеулігін ескере 
отырып, монополист бағаны бір өнімге кететін шекті шығындардан 
жоғары етіп тағайындайды, яғни осы баға оның өніміне деген сұраныс 
икемділігіне кері пропорционалды болып табылады. Монополистің 
өндіріс көлемі туралы шешім қабылдауы шекті түсім қисығының 
сипатын анықтайтын сұраныс икемділігінің өзгеруіне байланысты 
болса, онда баға мен ұсыныс көлемі арасында арақатынас орын 
алмайды, сондықтан монополия жағдайында ұсыныс қисығы 
болмайды. Әртүрлі тең жағдайларда монополистің ұсыныс көлемі 
жетілген бәсекелес фирмаға қарағанда төмен, ал бір өнімге деген 
монополиялық баға жетілген бәсекелес фирманың бағасына қарағанда 
жоғары болып табылады, осының салдарынан қоғамдың әл-ауқаты 
төмендейді.


117
Монополистік бәсеке жағдайында фирма пайданы максимал-
дауды басшылыққа алатын болса, онда ол шығарылым көлемін 
өндірістің шекті шығындары оның шекті табысына тең болған кезде 
оңтай ландыруы қажет. Монополистік бәсеке жағдайында жұмыс 
істейтін фирма өнімінің бағасы қысқа мерзімде оның орташа өзгермелі 
шығындарын және ұзақ мерзімді кезең үшін ұзақ мерзімді орташа 
шығындарды жауып отырғанша дейін шығарылым көлемін жүзеге 
асыра береді. Монополистік бәсеке жағдайында фирманың және 
саланың ұзақ мерзімдік тепе-теңдігі тауарды өндірістің ұзақ мерзімді 
орташа шығындарға тең болғандағы бағамен сатқанда орындалады, 
бұл салалық тосқауылдардың төмен болуына орай бәсекенің орын 
алуына себепші болып табылады. Сондықтанда фирма ұзақ мерзімдік 
тепе-теңдік жағдайында бола отырып, экономикалық пайда алу 
мүмкіндігінен айрылады. Монополистік бәсеке жағдайындағы 
фирмалар өз өніміне деген сұраныс қисықтарының көлбеулігімен 
санасады десек, онда олардың ұзақ мерзімдік тепе-теңдікке жетуі 
нарықтық бағалардың шекті шығындардан және өндірістің ұзақ 
мерзімді минималды орташа шығындарынан жоғары болуы кезінде 
қамтамасыз етіледі, ал бұл өз кезегінде артық өндіріс қуатының 
болуын сипаттайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   295




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет