Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі жоғары оқу орындарының студенттеріне ұсынады
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.12. Абай Құнанбайұлының
тәрбиелік мұралары Абай Құнанбайұлы Семей облысы, Абай ауданында 1845 жылы 10 тамызда дүниеге келген. Абайды әкесі Құнанбай Семейдегі Ахмет-Риза медресесіне оқуға бе- реді. Ол кезде жас шәкірт Шығыс ғұламалары мен түркі ойшыл- дарының шығармаларымен та- нысып, өзі де соларға еліктеп өлең жаза бастайды. Ақынның бізге жеткен мұралары өте аз. Көптеген шығармалары ұмытылған, жо- ғалған. Шығармаларының негізгі тақырыбы елдің әлеуметтік жағ- дайы, тәрбие, дін, табиғатты сурет- теудегі эстетикалық бейнелеудің ұлттық сипатын қолдануы, ұлағат- ты тәрбиелік сөздерден тұрады. Халықтық педагогика туралы ке- меңгер ой-тұжырымдарымен белгілі Абай Құнанбайұлы тәрбие, дін, саясат, қоғам, әлеумет, өмір философиясы секілді келелі мәселелерді қамтиды. Оның тағылымдық мұраларының мәні жеке тұлғаның өз еліне, жеріне, бауырларына, ұлтына адал еңбек ету- ге тәрбиелеумен сипатталады. Сон- дықтан ақын шығармаларының негіз- гі бағыты ұлт болмысын айқындауға құрылған. Себебі Абай шығарма- ларында «отаншылдық» немесе «па- триот» сөздері нақты кездеспесе де, оның отаншылдық идеяны насихат- тайтын өсиеттері көп. Сонда да әлі күнге дейін біз оны қазақ халқының патриот ақыны деп айтылуына жеткі- лікті көңіл аудармаймыз. Бұл тұрғы- да зерттеуші ғалым М. Мырзахметов: «Абайдың халық арасындағы орасан зор ықпалы бар әдеби мұрасын әлеу- меттің ой-санасын, азаматтық сезімін ұштап жетілдіру бағытында, қазақ елін топқа, тапқа жіктемей, ағарту- шылар ұстанған таным тұрғысынан танытуға ұмтылады. Абай – бүкіл түркі атаулының ұлтжанды қамқор- шысы» деп келтіреді [1, 71-б.]. Шын мәнінде, түркі халықтары Абай өмір сүрген дәуірде қиын- қыстау кезеңді басынан өткізген бо- латын. Бұл кезеңде қазақ халқының іргесі сөгіліп, елді әркім билеп, Ресей империясының озбыр саясаты және жергілікті болыс-билердің солақай іс-әрекеті елдің тыныштығын бұз- ған аумалы-төкпелі заман болатын. Ақын ның өзі бұл кезеңді: «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың»,– деп сипаттайды. Мұның мазмұны ел бірлігін, оқу-білімді, отаншылдық тәлім-тәр- биені, ағартушылықты насихаттау- мен түсіндіріледі. Сонымен бірге Абай Құнанбайұлының ерлік дәс- түрінің төмендігінен: «Кетті бірлік, сөнді ерлік» деп, өз заманындағы ер- лік пен батырлықтың қадір-қасиеті кетіп, халық арасында надандықтың орын алып, отаншылдық рухтың 161 2-тарау. Ғұлама ойшылдардың тәрбие туралы тағылымдық мұралары беделінің төмен түскеніне налып, толғана ой айтады. Демек, Абай Құнанбайұлының ел бірлігі, батыр- лық туралы айтқан түркішілдік идея- лары әлі де болса өз құндылықтарын жойған жоқ деп білеміз. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|