Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
Шағын тоқтар мен кернеулерді өлшеу. Нөлдік көрсеткіштер
жүктеу/скачать 6.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6.
Шағын тоқтар мен кернеулерді өлшеу. Нөлдік көрсеткіштер. Шағын тоқтар мен кернеулерді өлшеу қажеттігі электрлік өлшеу тәжірибесінде өте жиі кездеседі.Сонымен бірге екі жағдайды айыруға болады. Бірінші жағдайда тоқты немесе кернеуді сандық өлшеу қажет. Онда құрал шкаласы тоқ немесе кернеу бірлігінде тоқ немесе кернеуге айналатын сол электрлік емес көлемде бөліктендіріледі. Ұқсас құралдардың басты талабы – олардың дәлдігі. Екінші жағдайда құралдың міндетіне тек тізбектің сол немесе учаскесінде тоқтың болу (дәлірек – оның болмауы) фактісін анықтау енеді, оның нөлдік (тепе-теңдік) тәртіптемеде салыстыру әдісі бойынша өлшеу кезінде орны бар. Ұқсас құралдар нөлдік көрсеткіштер деп аталады. Оларға қойылатын басты талап жоғары сезімталдық болып табылады. Нөлдік көрсеткіштер дәлдігі іс жүзінде ешқандай рөл атқармайды. Сезімталдықтың жоғарылау шегі нөлдік көрсеткіштердің ауытқуын туғызатын кедергілермен қойылады. Бұл кедергілерге қуат көзі мен қондырғылардың жеке бөліктерін айырудың жетілмегендігімен шартталған тоқтың азаюы, механикалық сілкіністер, ЭҚК және өлшеу тізбектеріндегі катушкалар мен сымдарында ішкі магниттік өрістермен индукцияланатын тоқтар және т.б. жатады. Нөлдік көрсеткіштер ретінде тұрақты және ауыспалы тоқтың әртүрлі гальванометрлерін, сонымен қатар магнитэлектрлік өлшеу механизмі бар шамдық және фотоэлектрлік күшейткіштерді пайдаланады. Магнитэлектрлік гальванометр аспадағы жылжымалы жиектеме(немесе магнит) бекітпесі және айналы есебі бар кәдімгі магнитэлектрлік өлшеу механизмі. Гальванометрдің жоғары сезімталдығына негізінен серіппенің қарсы әрекет етуші кезеңінің салыстыруы бойынша аспаның қарсы әрекет етуші кезеңінің күрт төмендеуі есебінен жетуге болады. 91 5.5-сурет. Гальванометрдің жылжымалы бөлігінің орнатылатын ауытқуға а р қисық қозғалысы: I — қисық термелмелі қозғалыс; II — қисық қауіпті қозғалыс; III — қисық апериодты қозғалыс. Бірақ сонша аз қарсы әрекет етуші кезеңде тыныштандырушы кезең үлкен рөл атқара бастайды. Егер жиектеме орамасын аллюминий қаңқаға ораса, әдетте бұл керндегі магнитэлектрлік құралдарында жасалады, онда жиектеме қозғалысы кезінде қаңқада индукцияланатын тоқтың өзара әрекетімен жасалған тыныштандыру кезеңі тұрақты магнит өрісімен айналмалы немесе қарсы әрекет етуші кезеңге қарағанда едәуір көп. Сондықтан гальванометрдің жиектемесін қаңқасыз орындайды. 5.5-суретте гальванометрдің жылжымалы бөлігінің тепе-теңдік а р . күйіне (яғни, орнатылған ауытқуға) қисық қозғалысы көрсетілген. І қисық кедергі Л вн үлкен болғанда, орын алады. Құралдың бұл жұмыс тәртібі тербелмелі немесе кезеңдік (аяғына дейін тыныштандырылмаған) болып табылады. ІІ қисық жылжымалы бөлігі қозғалысының қауіпті тәртібіне сәйкес келеді, ол кезеңдік және апериодты тәртіп арасындағы шектес болып табылады. ІІІ қисық апериодты (қайта тыныштандырылған) деп аталатын қозғалысты көрсетеді, ол аз Л вн мағынасына тән. Бір гальванметрде тоққа және кернеуге жоғары сезімталдықты іс жүзінде үйлестіру мүмкін емес. Тоққа сезімтал гальванометрлерде әдетте айналымдардың мәнді санын таңдайды, ол жиектеме кедергісі мен тасқын іліністері у санының көбеюіне, демек,қауіпті кедергінің көбеюіне тікелей әкеледі. Кернеуге сезімтал гальванометрлерде жиектеменің аз кедергісі және аз қауіпті кедергісі бар. жүктеу/скачать 6.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|