Процессор, немесе микропроцессор , ЭЕМ негізгі құрылғысы
болып табылады ақпаратты өңдеуді функционалды аяқтау
құрылғысы болып табылады. Ол жадтау құрылғысында сақталатын
бағдарлама жəне ЭЕМ жалпы басқару бағдарламасы бойынша
есептеулерді орындауға арналған. ЭЕМ тез əрекеттігі көп мөлшерде
процессор жұмысының жылдамдығымен анықталады.
ЭЕМ жадысындаенгізу-шығару құрылғысы арқылы келіп
түсетін өңделетін деректер мен орындалатын бағдарламалар
болады. Жады иерархиялық принцип бойынша құрылған əр түрлі
типті жадтау құрылғыларынан тұратын күрделі құрылым.
Функционалды ол екі бөлікке — ішкі жəне сыртқы деп бөлінеді.
Ішкі жады — процессормен тікелей байланысқан жəне
есептеулерге тікелей қатысатын орындалатын бағдарламаларды
жəне деректерді сақтауға арналған жадтау құрылғысы. ЭЕМ ішкі
жадысына жүгіну жоғары тез əрекеттікпен жүзеге асырылады,
алайда ол машинаның адрестеу жүйесімен анықталатын шектеулі
көлемге ие болады. Ішкі жады өз кезегінде тұрақты (ТЖҚ) жəне
жедел (ЖЖҚ) жадыға бөлінеді.
Тұрақты жадыақпаратты сақтау мен беруді қамтамасыз
етеді. Тұрақты жадының ішіндегісі ЭЕМ-ді жасаған кезде
толтырылады
жəне
қолданудың
қалыпты
жағдайларында
өзгертілмейді. Тұрақты жадыда жиі қолданылатын (əмбебап)
бағдарламалар мен деректер сақталады: операциялық жүйенің
кейбір бағдарламалары, ЭЕМ жабдығын тестілеу бағдарламалары
жəне т.б. Қоректен ажыратылғанда тұрақты жадының ішіндегісі
сақталады. Жадының мұндай түрі ROM
( Read Only Memory —
тек оқуға арналған жады ), немесе ТЖҚ
( тұрақты жадтау құрылғы)
деп аталады. ROM-да сақталатын бағдарламалардың көп бөлігі
енгізу-шығаруға қызмет көрсетумен байланысты, сондықтан бұл
жадыны ROM BIOS
( Basic Input-Output System —
енгізу-
шығарудың базалық жүйесі) деп атайды.
Жедел жады , көлемі бойынша ішкі жадының көп бөлігін
құрайды, ақпаратты қабылдау, сақтау жəне беру үшін қызмет етеді.
Қоректен ажыратылғанда жедел жады ішіндегісі жоғалады.
23
2.3
-сурет. ЭЕМ жалпы құрылымы жəне перифериялық құрылғылармен байланыстары
Бұл жады «жедел» деп аталады, себебі өте тез жұмыс жасайды,
сондықтан жадыдан деректерді оқыған кезде немесе оған жазған кезде
процессор күтіп тұрмайды. Жедел жады RAM деп белгіленеді (Random