Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.1 Иммунитет категориялары
Ағзаның ауруға, немесе ауру қоздырғыш әрекетіне, қарсы тұру қабілеті – иммінитет. Иммунитет – туа біткен (тұқым қуалайтын) және қалыптасқан болып екіге бӛлінеді. Туа біткен иммунитет ағзалардың басқа белгі немесе қасиеттері сияқты гендермен бақыланып, тұқым қуалайтын қасиет, сондықтан ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Ағзаға тән бұл қасиет ӛсімдіктердің генотипі ӛзгерсе ғана ӛзгереді (будандастыру, мутация және т.б.). Қалыптасқан иммунитет ӛсімдіктердің жеке дамуы – онтогенез барысында қалыптасады. Оның мысалдарын медицинада жиі кездестіруге болады (күн кӛзіне қыздырыну, шынығу, алдын-ала егілу т.б.). Ӛсімдіктерде иммунитеттің бұндай айқын байқалатын қалыптасу қасиеті болмайды, дегенмен де ӛсімдіктердің ауруға тӛзімділігін арттыруға бағытталған шаралар болады (шынықтыру, ауру қоздырғыштардың әлсіз штаммаларымен ӛсімдіктерді ӛңдеу т.б.). Бұл шаралар ұдайы зерттеліп, толықтырылуда. Пассивті төзімділік патогеннің әрекетіне байланыссыз, ӛсімдіктердің конституционалдық (құрылыс) ерекшеліктерімен анықталатын қасиет. Мысалы, ӛсімдіктердің кей мүшелері кутикуласының қалыңдығы оның бойына патоген ағзаның енуіне кедергі жасап, пассивті иммунитет факторы болып табылады. Активті иммунитет факторлары ӛсімдік пен патоген әрекеттескенде ғана іске асады, яғни патологиялық үрдіс кезінде ғана пайда болады. Сондай-ақ иммунитеттің спецификалық және спецификалық емес түрлері ажыратылады. Спецификалық емес иммунитет – кейбір ауру 63 қоздырғыштардың ӛсімдіктердің нақты түрлерінің ауруын қоздыруға қабілетсіздігі. Мысалы, қызылша дәнді дақылдардың қара күйе ауруына, картоптың фитофторозына, картоп – қызылшаның церкоспороз ауруына, астық дақылдары – картоптың макроспориоз ауруына шалдықпайды. Ал дақылдың сорт деңгейіндегі кейбір ауру қоздырғыштарға тӛзімділігі спецификалық иммунитет деп аталады. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|