Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
Төзімді сорттар шығару тәсілдері
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Будандастыру.
| 8.4 Төзімді сорттар шығару тәсілдері
Ауруғақарсы күресудің ең тиімді жолдарының бірі – селекциялық, яғни ауруларға тӛзімді дақыл сорттарын шығару. Нақты жағдайда ең жиі қолданылатын селекция тәсілдері – бағытты гибридизация мен сұрыптау. Будандастыру. Ата-аналарынан ұрпақтарына тӛзімділік гендерінің берілуі сортаралық, түраралық және туысаралық будандастыру кезінде жүреді. Будандастыру үшін ата-ана формалары ретінде қажетті шаруашылық-биологиялық сипаттағы және ауруларға тӛзімді ӛсімдік формалары алынады. Тӛзімділік доноры ретінде кӛбіне жабайы түрлер алынады, сондықтан келесі ұрпақтардың қатарында пайдалы белгілер және қасиеттермен қатар тиімсіздері де пайда болуы мүмкін. Ондай белгілерден арылу мақсатында қайталай шағылыстыру, немесе беккросс тәсілін қолданумен жүзеге асады. Беккроссты тӛзімділіктен басқа «жабайы» белгілер жойылғанша жүргізеді. 68 Сортаралық және түраралық будандастыру кӛмегімен дәнді дақылдардың, бұршақ дақылдарының, картоптың, күнбағыстың, тағы басқа да дақылдардың ең қауіпті деген ауруларға тӛзімді кӛптеген сорттары шығарылды. Кейбір түрлер ӛзара шағылыспайтын болса «аралық» түрлерді пайдаланады: ӛзара шағылыспайтын түрлердің әр қайсысы үшінші бір түрмен шағылыстырылып, одан алынған буданды ӛзара немесе қайтадан бастапқы бір түрмен шағылыстырады. Қандай жолмен алынса да будан ӛсімдіктерді ауру қоздырғыш мол және олардың дамуына қолайлы болған жағдайда сынайды. Кейін кӛбейтуге ауруға тӛзімді, шаруашылық тұрғыдан құнды ӛсімдік формалары сұрыпталып алынады. Сұрыптау. Бұл кез келген будандастыру кезінде қолданылатын тәсіл. Алайда оны ӛз бетінше де тӛзімді сорттар алу үшін пайдалануға болады. Ауыл шаруашылық дақылдарының кӛптеген сорттары біртіндеп сұрыптау арқылы алынған. Ол әсіресе айқас тозаңданатын ӛсімдіктер үшін тиімді, себебі олардың ұрпағы гетерозиготалы популяцияға жатады. Аталған тәсілдермен қатар ауруға тӛзімді сорттар шығару үшін мутагенез, гендік инженерия және т.б. тәсілдері де селекциялық мақсатта кеңінен қолданылады. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|