нан сөздің шаласы жаман», «Тау мен тасты су бұзады, адамзатты
сөз бұзады», «Көз жетпеген жерге сөз жетеді» т.с.с. Сөйлей білу -
үлкен өнер. Ол мол білімді, ой өрісі мен киял кеңістігін қажет етеді.
Абай: «Тіл өнері дертпен тең», - деп бекер айтпаған. Сөйлеудегі ең
жақсы қасиет - ой-пікірін кысқа эрі дэл айтқызып жеткізушілік.
Орыс жазушысы А.П. Чеховтың: «Қысқалык - таланттың сыңа-
ры», - деуі де сондықтан. Алтын, күміс, гауһардың қымбат сана-
луы, олардың аздығы тазалығы десек, қысқа, қоспасыз, ұғымды
сөз де қадірлі болып табылады. Сөйлеудің касиеті - әдептілігі
жэне эдемілігімен коса, сайып келгенде, жалған айту, өтірік сөйлеу
кісілікке жатпайды. Сөйлеуге қатысты тағы бір әдептіліктің бір
ІІІт арау. Ж урналистің кәсіби этика мәселелері ...
83
түрі - орынды, эділ сөзге тоқтау. Сөз қадірін танып, мойындау
дегеніміз ірілікті, кісілікті білдіреді.
Өз заманында зағип ақын А хм ед Йүгінеки «Ақиқат сыйы»
атты еңбегінде: «Әдептіліктің басы - аузын бағу». «Ойланып
сөйлеген кісінің сөзі - сөздің асылы». «Адамгершілік кімде болса,
соны ер деп есепте», «Қайырымсыз кісі жеміссіз ағаш сияқты»,
«Егер кісіден саған жақсылық келсе, еселеп қайтар. Ол адамның
тілегін тіле», - деп аталы сөз айтса, Ассириялық Ахикар ұлына:
«Үлым, егер сен: «Қайтсем ақылды болам?» - деп жүрегіңмен
қиналсаң мынаны біл: «Аузыңнан жалған сөз шықпайтын болсын,
қолыңды ұрлықтан тый, сонда ақыл кіреді», - деген өсиет мұрасын
қалдырған екен. Осындай дана ойлардан кейін бүгінгі журналис-
тер үшін ең бастысы, сөз эдебін сақтап, мәдениеттің биік сатысы-
нан көрінгендері абзал дегіміз келеді. Өйткені, ана тілінде сөйлеу,
Достарыңызбен бөлісу: |
