с
онымен қатар Д.В.Богоявленский адамның шы
ғар машылық белсенділігінің қалыптасу сатысы деп
ата латын танымдық қызметтің мынадай үш деңгейін
анықтайды [9]:
-ынталандырушы деңгейге ие, белсенділік белгілі бір
шығармашылық үдерісте «белсенді» қатысушыны «пас-
сивті» субъектіге айналдыра алатын кезде, әр түрлі
сыртқы ынталандырудан туындаған.
-эвристикалық: эмпирикалық жаңалық, сондай-ақ әр-
түр лі сыртқы факторлармен ынталандырмай және
операциялық нәтижелерді субъективті бағалауға ықпал
ететін интеллектуалды бастаманың көрінісі.
-шығармашылық: шығармашылық қызметтің шығар-
машылық деңгейі, эмпирикалық жолмен анықталған ой-
лау үрдісінің соңғы нүктесі емес, сонымен қатар шығар-
машылықтың әрі қарайғы үрдісінің детерминанты (мә-
селенің зерттеудің тәуелсіз мақсаты).
Демек, бірінші деңгей әлі күнге дейін шығармашылық
деп атала алмайды, өйткені ол жеке тұлғаның одан әрі
шығармашылық дамуын анықтайтын алғышарттар ғана
пайда болады. Екіншісі – қорытынды нәтижеге қол жеткізу,
шығармашылық қызметтің аяқталған жұмысы, яғни, оның
өнімділігі. Бұл деңгейге жеткен субъект шығармашылық
үдерістің нәтижесінен оң эмоционалды және психология-
лық күшейтуді (қолдауды) алады. Үшінші шығармашылық
белсенділік деңгейі шығармашылық үдеріспен тікелей
байланысты. Бұл жағдайда шығармашылық үдерісінен
оның нәтижесі мен сыртқы ынталандыруына қарамастан,
субъек ті оң күшейтуді (моральдық қолдауды) алады.
Сондай-ақ Я.А.Пономарев бұл әрекетке қарағанда, шы-
ғармашылық белсенділікті соңғы іске асыру үдерісінде пай-
да болуы мүмкін және «нәтиже» болып табылатын «жана-
ма нәтиже» деп аталатын «қосарлы өнім» ұрпақтарымен
бай ланыстырылуы мүмкін екенін атап көрсетеді. Жоға-
рыда айтылғандардан Я.А.Пономарев [10, б.13] шығар-
машылықты зияткерлік қызметтегі, шығармашылық қыз-
мет тің нәтижесіне сезімталдықты білдіретін психологиялық
қасиет ретінде анықтайды.
Достарыңызбен бөлісу: |