Диалектикалық материализм табиғат, қоғам жəне ойлау
процестерінің жалпы қозғалыс жəне даму заңдылықтары жөніндегі
философиялық білім ретінде XIXғ. 40-жылдарында туындады. Ол
XXғ., əсіресе социализм елдерінде кең өріс тапты. Бұл бағыттың
көрнекті өкілдері – К.Маркс жəне Ф.Энгельс қоғам тарихын танудың
құралы материализмді жариялай отырып, теориялық таным үшін
қоғамдық тəжірибенің рөлін негіздеді, материализм мен диалектиканы
табиғи ұштастыққа келтірді.
Диалектикалық материализмнің негізгі тұжырымдары келесідей:
материя – бірінші, ал сана – одан туындаушы, материяның (адам
миының) дамуы нəтижесінде пайда болатын өнім (материалистік
монизм принципі); объектив дүние мен сана құбылыстары себепті шарттасқан,
өзара байланысты жəне тəуелді (детерминизм принципі); барша заттар
мен құбылыстар қозғалыс жағдайында болып, дамиды жəне өзгеріске
келеді.
Диалектикалық материализм философиясында аса маңызды орын
диалектика заңдарына берілген: сандық өзгерістердің сапалық ауысуы,
қарама-қарсылық бірлігі мен күресі, жоқты жоққа шығару.
Диалектикалық материализм педагогикасының негізгі идеялық
ұстанымы- тұлға қоғамдық қатынастардың объекті де, субъекті де.
Адамның тұлғалық дамуы мен кемелденуі сыртқы жағдайлармен
себепті тəуелділікте (детерминирован), сонымен бірге сол нақты
адамның табиғи болмысына байланысты. Тұлға дамуында жетекшілік
рөл – тəжірибеде. Ал тəрбие тарихи жəне таптық сипатқа ие болған
күрделі əлеуметтік процесс. Тұлға жəне адам іс-əрекеті ажырамас
тұтастық құрайды, яғни тұлға іс-əрекетте, еңбекте көрінеді жəне
қалыптасады.
Жаңаланған дəуір педагогикасы философиялық деңгейлі əрқилы
əдіснаманы өз ғылыми зерттеулерінің бас қаруы ретінде міндетті түрде
қолданып, пайдалануы қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |