Хабаршысы ғылыми журналы
ХРОМТАУ ҚАЛАСЫНЫҢ АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАСЫНЫҢ САПАСЫН
жүктеу/скачать 3.07 Mb. Pdf көрінісі
|
| ХРОМТАУ ҚАЛАСЫНЫҢ АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАСЫНЫҢ САПАСЫН
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒАЛАУ Альмурзаева С.И., Қарасаева Ш.А. Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті В данной статье четко рассмотрены сущность экологически опастных местностей. In this article considered ecological dangerous localities. Ключевые слова: Хромтау, экология, загрязнение, атмосфера, газоанализатор. Key words: Сhromtau, ecology, contamination, atmosphere, gas analyzer. Хромтау қаласында ауаны ластайтын негізгі көздерге жылу электростанциялар және электроорталықтар, металлургиялық т.б жатады. Жылу электростанцияларының отынды жағу кезінде атмосфераға шығарылатын негізгі қосылыстар: күкіртті газ, азот тотықтары, шаң, көміртек қосылыстары (альдегидтер, көмірқышқыл газы), ал кейбір отын түрін көп мөлшерде қолданған кезде өте улы ваннадий қосылыстары, кальций тотықтары, күшән қосылыстары, фторлы қосылыстар, бенз(а)пирен, сынап шығарылады. Қара металлургия өнеркәсіп өндірістері атмосфераға көмір тотықтарын, шаң, күкіртті газды, азот тотықтарын, фенол, аммиак, көмірсутектерді, күкірт қышқылдарын, хлор, хлорлы сутекті, органикалық және бейорганикалық концерогенді заттектерді шығарады. Түсті металлургия ауа бассейініне көп мөлшерде құрамында миниралды шаң және әртүрлі зиянды заттардың қоспалары бар газдарды шығарады. Сонымен қатар фторлы және шайырлы қосылыстар, цинк, қорғасын, күшән, сынап, сүрме, никель, хлор, бенз(а)пирен және басқа да улы заттектерді шығарады. Құрылыс өндірістерінің өнеркәсіптеріне тиісті атмосфералық ауаға шаң, күкіртті газ, көміртек тотығы, фенол және т.б. Жылуэнергетика саласының негізгі проблемасының бірі – бұл сапалы отынды пайдалану болып табылады. Көмір мен мазутты пайдалану өте тиімсіз – қалдықтар мөлшері шектен тыс өсіп, апатты шығарындыларды туғызып технологиялық және тазалау қондырғыларының тез ескеріп қалуына және зиянды заттар шығарындыларының атмосфералық ауаға көп мөлшерде түсуі пайда болады. Бұл бағыт бойынша проблеманы шешу үшін жылуэнергетика объектілерін газға ауыстыру керек болып тұр. Шығарындылары жыл сайын өсетін Хромтау қаласының ең басты ластаушы көздерінің бірі – автокөліктер. Соның ішінде қалаға келетін автокөліктердің ішінен үлкен бөлігі техникалық жағынан ескірген және өзіне тиісті белгіленген моторесурсты қолданып бітті. Автокөліктердің атмосфераға тікелей жолмен тигізетін зиянды әсері өңделген газ компоненттерінің шығарындылары арқылы ғана емес, сонымен қатар жану процесі үшін қолданылатын оттектің атмосферадан алынуы арқылы өтеді. [1] «Тобыл-Торғай» экологиялық департаментінің 2010-2012 жылдарға арналған мәліметі арқылы, Ақтөбе облысында Хромтау қаласынан басқа да аудандарымен салыстырылды. Облыс бойынша Ақтөбе қаласын қосқанда 12 ауданда 638 кәсіпорын бар. Соның ішінде 182 кәсіпорын Ақтөбе қаласына тиесілі, келесі Мұғалжар ауданында 69 кәсіпорын, Шалқар ауданында 57 кәсіпорын, Алға ауданында 52 кәсіпорын, Мәртөк ауданында 37 кәсіпорын және Хромтау ауданында 30 кәсіпорын. Атмосфералық ауаға шығаратын ластағыш заттардың көлемі бойынша бірінші орында 7403 тоннамен Ақтөбе қаласы тұр. Келесі ретте, Мұғалжар ауданы 1249 тонна, ал 369 тоннамен Хромтау қаласы үшінші орында. Химиялық ластануға қоршаған ортада табиғи, табиғи – антропогенді және антропогенді немесе тіршілік ортада болып жатқан физикалық – химиялық процестеркезінде зиянды, улы заттардың пайда болуын жатқызамыз. Дамуы жоғары елдерде соңғы екі – үш онжылдықта қолданылған шараларға байланысты қоршаған ортаның химиялық ластануы екінші орынға түсіп, бірінші орынға радиактивті ластану шығып отыр. Біздің елімізде қоршаған ортаның химиялық ластану қаупі әлі де жоғары болып тұр. Сонымен, Хромтау қаласы атмосфералық ауасының құрамындағы ластағыш заттарға мыналар жатады: NO 2 , SO 2 , H 2 S, CO, NH 3 , көмірсутектер, газ тәрізді және сұйық, қатты, ұшпалы органикалық қосылыстар жатады. Облыс бойынша ең көп шығарынды газ тәрізді және сұйық заттар 54 661,229 тонна, одан кейін қатты заттар 42 947,865 тонна, көміртек тотығы 15 713,770 тонна, күкіртті ангидрид 13 109,356 тонна, ұшпалы органикалық қосылыстар 8 925,772 тонна, азот тотықтары 7 291,639 тонна, көмірсутектер 2 632,608 тонна, күкіртсутек 241,245 тонна, аммиак 4,751 тонна. Осы ластағыштар бойынша Ақтөбе қаласы бірінші орында, ал Хромтау қаласы көміртек тотығы, азот тотықтары, қатты заттардан екінші орында, күкіртті ангидридтен үшінші орын, газ тәрізді және сұйық ластағыш заттардан төртінші орын, көмірсутектерден бесінші орын, ұшпалы органикалық қосылыстардан алтыншы орын, күкіртсутектен сегізінші орында. Атмосфералық ауаға ластағыш заттардың көп мөлшерде шығарылуының басты себебі көптеген ірі өнеркәсіптердің болуы. Атап айтатын болсақ, Дөң кен байыту комбинаты, «Лимонное» мыс-мырыш кен орны, «Миллионное» магнезит кен орны т.б. [2] жүктеу/скачать 3.07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|