Хабаршы «Арнайы педагогика» сериясы

49 

- балалардың ойынға эмоциялық қатынасын арттыратын құрал мен тәсілдерді ӛзіндік мақсат емес, 

дидактикалық міндеттерді орындауға апаратын жол ретінде қарастыру кере.; 

-  дидактикалық  ойында  қолданылатын  кӛрнекілік  қарапайым,  қол  жетімді  және  балалардың 

сӛйлеуіне ықпалды болуы керек.  

Барлық Дидактикалық ойындарды үш негізгі түрге бӛлуге болады: 

1-заттармен (ойыншықтармен, табиғи материалдармен) ойындар); 

2-үстел үсті баспа; 

3-сӛздік ойындар. 

Заттар  бар  ойындарда  ойыншықтар  мен  нақты  заттар  қолданылады.  Олармен  ойнай  отырып, 

балалар заттарды салыстыруды, ұқсастығын және айырмашылықтарын орнатуды үйренеді [8]. 

Бұл  ойындардың  құндылығы  балалардың  кӛмегімен  заттардың  қасиеттерімен  және  олардың 

белгілерімен: түсімен, кӛлемімен, формасымен, сапасымен танысады. Ойындарда салыстыру, жіктеу, 

есептерді  шешудегі  реттілікті  белгілеу  міндеттері  шешіледі.  Жалпы  сӛйлеу  тілі  дамымаған  мектеп 

жасына дейінгі балалардың пәндік орта туралы жаңа білімдерді меңгеруіне байланысты ойындардағы 

тапсырмалар  күрделенеді.  Жалпы  сӛйлеу  тілі  дамымаған  мектепке  дейінгі  балалар  затты  қандай  да 

бір  сапа  бойынша  анықтаумен  жаттығады,  заттарды  осы  белгі  бойынша  (түсі,  пішіні,  сапасы, 

мақсаты...) біріктіреді, бұл алаңдатып, логикалық ойлауды дамыту үшін ӛте маңызды.  

Ойында,  сондай-ақ  олардың  арасындағы  айырмашылық  аз  кӛрінетін  заттарды  пайдаланады. 

Пәндермен  ойындарда  жалпы  сӛйлеу  тілі  дамымаған  мектепке  дейінгі  балалар  заттардың  саны  мен 

орналасуын  саналы  есте  сақтауды,  жоқ  заттың  болуын  талап  ететін  тапсырмаларды  орындайды. 

Ойнай отырып, олар әр түрлі формадағы ӛрнектерді бӛліп, бӛліктерден бүтіндей бүтіндей етіп жинай 

алады. 

Дидактикалық ойындарда әртүрлі ойыншықтар кеңінен қолданылады. Оларда түсі, пішіні, кӛлемі, 

материалы  айқын  кӛрсетілген.  Бұл  мұғалімге  мектепке  дейінгі  балаларды  белгілі  бір  дидактикалық 

міндеттерді шешуде жаттығуға кӛмектеседі. 

Мұғалім табиғи материалмен ойындарды " кімнің іздері? ", "Қай ағаш парағы? Мұндай ойындарда 

қоршаған табиғи орта туралы білім бекітіледі, ойлау процестері қалыптасады (талдау, синтез, жіктеу). 

Дидактикалық ойындардың мәні танымдық тапсырмаларды шешу, бірақ ойын түрінде  қойылған. 

Танымдық  есептің  шешімі  ақыл-ой  кернеуімен,  баланы  ақыл-ой  еңбекке  үйрететін  қиындықтарды 

жеңумен  байланысты.  Бір  уақытта  логикалық  ойлау  дамиды.  Дидактикалық  ойындарды  ӛткен 

материалды  бекіту  үшін  ғана  ӛткізуге  болады,  сонымен  қатар  жаңа  материалды  үйрену  үшін,  яғни 

бұл  үшін  ЖСТД  балаларға  оқу  ақпаратын  алдын  ала  меңгерудің  қажеті  жоқ,  олар  оны  ойын 

барысында меңгереді. Бұл ойындарды тек сабақтарда ғана емес, сонымен қатар үйірме сабақтарында 

да қолдануға болады. 

Осындай  ойындарға  жалпы  сӛйлу  тілі  дамымаған  мектепке  дейінгі  балаларды  тек  оқыту 

мүмкіндігін  ғана  емес,  сонымен  қатар  сӛздңк  қорларынң  даму  процесінің  ӛзі  де,  ақыл-ойдың, 

тапқырлықтың, реакция жылдамдығының кӛріністері де қызықтырады.  

Ойын  қанша  рет  қайталанбады,  оның  барлық  қатысушылары  үшін  ол  алғаш  рет  ӛтеді,  ӛйткені 

мүлдем жаңа кедергілер, қиындықтар береді. Оларды субъективті тұрғыда жеңу жеке табыс ретінде 

және тіпті кейбір жаңалық ретінде қабылданады, оның ішінде ӛзін, ӛз мүмкіндіктерін ашу, қуаныш 

күту  және  уайымдау:  "мен  аламын".  Ойын  қызметінің  осы  уәждемесінде  ("қалаймын",  "керек", 

"аламын") оның жеке тұлғаға әсер етуінің негізгі тетігі жасалды.  

Дидактикалық  ойындар  әр  түрлі  оқу  міндеттерін  шеше  алады.  Бір  ойындар  балалардың  бақылау 

және  ӛзін-ӛзі  бақылау  дағдыларын  қалыптастыруға  және  ӛңдеуге  кӛмектеседі.  Әр  түрлі  деңгейдегі 

қиындықтардың  материалдарында  құрылған  басқа  да  білім  деңгейі  әртүрлі  балаларды  оқытуға 

сараланған кӛзқарасты жүзеге асыруға мүмкіндік береді [12].