эруағына құрбандық шалып, қүрмет көрсету керек болатын. Ал,
Конфуций осы рәсімді өзгертуге емес, қолдануға тырысты. Оның
ойынша, эркім өзінің ата-бабаларын қалай құрметтесе, адамдарды
да солай қүрметтеу керек.
Конфуций ілімін жалғастырушы Сянь-цзы: «Адамдардың
табиғаттан өз үлесін алуы нем есе бай және кедей болып өмір
сүруі олардың өздеріне байланысты. Адам баласы тумысы-
нан қызғаншақ, дүииеқұмар, алакөз болып келеді, сондықтан
да, олардың мінезіне жақсы тәрбие беріп қана табиғи қалыптан
өзгертуге болады. Ол үшін адамдардың өзі де өзін-өзі тәрбиелеуге
жэне бір-бірінің қателігін бетке батыл айтуы тиіс», -дей келіп:
«М енің кателігімді дүрыс көрсеткен адам - менің үстазым, менің
игі ісімді дұрыс байқаған кісі - менің досым, ал, маған жағынғыш,
жарамсақтанушылар - менің жауым», - деген тұжырым қалдырды.
Ал, ежелгі гректерде б.з.д. IX-VIII ғасырларда ежелгі мифтік
көзқарастар архаистік поэзияда, одан кейін Гомердің «Илиада»
жэне «Одиссея» поэмаларындағы оқиғалар (б.з.д. VII ғ.) гректердін
әскери және коғамдық өмірінен көптеген кұнды мэліметтер береді.
М әселен, «Одиссея» поэмасында халық жиналысының рөлі мен
маңызы анық суреттелген. Поэмада Гомер қолданған «дикс»
(эділдік) жэне «темис» (эдет, эдет-ғұрыптық құқық) ұғымдары
Гомер дәуіріндегі саяси-кұкыктық жағдайды түсінуге жәрдемін
тигізеді. Гомердің эдеп (дикс) қалыптаскан дэстүр мен әдет-
ғұрыптың қүқықтық (темис) негізі мен міндетін, өмірлік әдептің,
оның адамдар арасындағы қарым-қатынастарда сақталуының
нақты көрінісін білдіреді.
Гомер мен Гесиод поэмаларына тэн адамдар әрекеті мен
олардың өзара қарым-катынастарындағы адамгершілік-қүқықтык,
тәртіптер туралы көзқарастар Ежелгі Грециядағы «Жен даныш-
Достарыңызбен бөлісу: |
