жалпы игілікпен еңбек етуге тиіс екендігін атап өтеді. Цицеронның
ойынша: «Адамды жан-жақты жетілуге итермелейтін төрт ізгі
нәрсе бар, олар: ақыл, әділетті болу, ерлік жэне сабырлылық. Адам
неғүрлым ақ, эділ болған сайын, соғүрлым басқадан арамдық
күтпейді». Арамдық пен әділетсіздіктің аз ғана жүғыны бар
адамдардың өзі де өзгелерді сондай көреді. Әділдік Цицеронның
ойынша, басқаға зиян келтірмеу жэне басқаның меншігін бұзбау.
«Әділеттілікке қойылатын бірінші талап, - деп көрсетті, - ешкімнің
де басқаға зиян келтірмеуі, екіншіден, барлық адамның ортақ
меншікті жалпылай, ал, жекеменшігін өз меншігіндей пайдалана
алуы». Заңның көмегі мен күші туралы Цицерон: «Сот - сөйлейтін
заң, ал, заң - әлсіз сот», - деген анықтама береді. (Цицерон, О го
сударстве. О законах. 1966. 56 б.).
36
Жақсылықбаева Р.С.
Журналист этикасы
Ежелгі грек стоиктері сиякты Сенека да барлық себептерді
құдайлық рух пен тағдырдан іздейді. Оның айтуынша, «Тағдыр
заңы» өз дегеніне бағындырады. Өздерінің өмірдегі ауыр
тауқыметіне риза болмағандар да, молшылықта өмір сүретіндер
де тағдырға қарсы тұруға талпыныс жасайды, өйткені, адамның
табиғаты - тойымсыз да, қанағатсыз. Заңдар өзінің жазылған не-
м есе жазылмағандығымен ғана ерекшеленбейді. Оның айтуынша:
«Жазылмаған кейбір заңдар жазылған заңдардан да қаталырақ».
(Утченко С.Л., Древний Рим. События. Люди. Идеи. 1969. 63 б.).
Адамдар жеке басының м үддесі үшін ғана емес, басқалар үшін де,
қоғам мен мемлекет үшін де өмір сүруі тиіс. Бұл қағида туралы
Сенека: «Өзі туралы ғана ойлап, барлық нәрседен өз пайдасын
іздейтін адам бақытты бола алмайды. Өзің үш ін өмір сүргің келсе,
Достарыңызбен бөлісу: |
