Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
Схоластиканың үшінші фазасы
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Пұтқа табынушыларға қарсы сумма», (Боэцияның шығармасына пікір), «Жарытылыс туралы», «Табиғат» , «Теологияның жиынтығы»
| Схоластиканың үшінші фазасы аристотелизм арқасында дамыған
«алтын ғасыр» деп аталады. Бұл ғасырдың ең кӛрнекті ӛкілі – Фома Аквинский (1226-1274 жж.). Оның «Пұтқа табынушыларға қарсы сумма», (Боэцияның шығармасына пікір), «Жарытылыс туралы», «Табиғат», «Теологияның жиынтығы» деген еңбектерін айтуға болады. Фоманың пікірінше, «Құдайдан басқа ешнәрсе жоқ. Болмыстың ӛзі – Құдай. Бұл жоғары ақиқат. Қалғанының бәрі оның ой-ӛрісінің жемісі.». Бұл тезис кез келген ақиқат Құдайдың ақиқатына тәуелді. Бәрі Құдайға байланысты. Дін Құдайдың табиғатын түсіндіретін ілім. Ол аристотельдік ілімге сүйене отырып, ӛзінің пікірін нақтылау үшін бұған қатысты 5 дәлел келтіреді. 1) Қозғалысқа қатысты дәлел. Ол қазір кинетикалық дәлел делінеді. Яғни, барлық заттар қозғала алады, ал қозғалып тұрған заттар басқа заттарды қозғалысқа әкеледі. Сондықтан бұны Құдайдан басқа ешкім қозғамайды. 2) Дәлел. Материалдық әлемде ӛзінің түбінің бірінші себептен алушы себептес тәртіп ӛмір сүреді, яғни, салуға қажет біреудің алғашқы қандай барлық нәрсе Құдайдан. 3) Кездейсоқтық дәлелі. Бұл тұжырым табиғатта және қоғамда тек бір данадан ғана заттар бар дегенді білдіреді. Бұлар пайда болады және жойылады немесе ӛмір сүре аладын, ӛмір сүрмейді. Бұл кез келген заттар ӛздігінен пайда болмайды дегенді білдіреді. Қоғамдағы және табиғаттағы «қажеттілік пен кездейсоқтықта» дәлелдер ӛмір сүретін бірліктер айғақ заттардан, кездейсоқтықтан құртылады немесе жоғалады дегенді атап айтады. Мұнда кез келген құбылыс жоқ болады, олар табиғатта ӛмір сүрмеген. Олар ӛздігінен пайда болмаған. «Сондықтан әлдебір қажетті жанды жаратушы Құдай бар». 4) Дәлелдеу кемелділіктің дәрежелерін нұсқайды. Заттарда түрлі дәрежелер кемелділік болмыстың және абзалдықтың, кӛріктің кӛрсетілуі. Бұл біреудің барлық түйірлер үшін игіліктің және кӛрінген кемелділіктің себебімен болып табылған – жаннның болатынына қарамастан, оны біз Құдайдан деп атаймыз., 5) Дәлелдеу әлемде ақыл – ойға қатысты құбылыстар, іс-әрекеттер мен мінез-құлық болады. Мұны біз Құдайдан деп білеміз Аквинат жалпылық турасында шынайылықтың жоғалу ұстанымын осы дәлелдеуге ұқсатады. – Жаратылыс жеке нәрсеге байланысты құрылады. – Адами интеллект арқылы жалпы универсалия үндеседі. Осы дәлелдемелерге сүйене отырып, Аквинат универсалия мәселесін шешуде қалыпты релизм позициясын ұстанады. Ол болмыстың жалпы 3 аспектісін бӛліп қарастырады. - универсалия заттарға дейін пайда болған және құдіретті ақылда бар идеялар, бастапқы формалар ретінде. - жалпы дүние бірліктен тұрады. Бұл «тікелей» адам санасымен шешіледі. Сондықтан да заттардан кейін пайда болады. Аквинаттың айтуынша, «Ақыл-ой мен философия сенімнің жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|