XXI Сәтбаев оқулары - ХХІ Сатпаевские чтения 7 том (Студенты)-2021-06-02 15 29 35pm
Баянауылмемлекеттік ұлттық паркі Облыстың оңтүстігінде шаруашылық, ғылыми және мәдени
тұрғыдан құнды жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін
және жойылып бара жатқан түрлерін сақтау және қалпына келтіру
үшін Баянауыл мемлекеттік ұлттық табиғи паркі құрылды. Ұлттық
парктің жалпы ауданы 68 453 га.
Резерваттың жануарлар әлеміне негізгі қауіпіне ірі орман
өрттері жатады. Олар жануарларды қоныс аударуға мәжбүр етеді,
оларды табиғи баспаналар мен азық-түлік базасынан айырады,
ал кейбір жағдайларда тұншығудан және өрттен өлімге әкеледі.
Браконьерлік және орман мен ауыл шаруашылығының кейбір
түрлері де үлкен қауіп тигізеді.
Сурет 1 – Қарағайлы орманмен көмкерілген Баянауыл аласа
таулары. Саябақтың солтүстік-шығыс бөлігі
Авифаунаға жүргізілген инвентаризация нәтижесінде құстардың
205 түрі, оның ішінде ұя салатын 102 түрі тіркелді. Ұя салуы әлі
расталмаған, бірақ Баянауыл ұлттық паркінің ұя салатын құстарының
саны кемінде 115 түрді құрауы мүмкін. Баянауылдың таулы-Борлы
бөлігінде, көлдерді қоса алғанда, құстардың 168 түрі мекендейді,
оның ішінде 96 ұя салатындар бар. Жартастармен қоршалған
қарағай ормандарында 8 ұя, ал қандағаш тоғайларында 29 түрі
кездестірілді. Қыстайтын құстардың фаунасы кемінде 30 түрді құрайды.
Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген сирек кездесетін және
жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне 18 түр кіреді, оның ішінде 10
түрі ұя салады: қара дегелек (Ciconia nigra), аққу (Cygnus), ақбас үйрек
(Oxyura leucocephala), жылан жегіш (Sagittarius serpentarius), ергежейлі
бүркіт (Hieraaetus pennatus), бүркіт (Aquіla chrysaetos), ителгі (Falco cherrug), ақбас тырна (Anthropoides virgo) және үкі (Bubo bubo). Көші-
қон кезінде пайда болатын және қоныс аударатын түрлердің қатарына
6 «Қызыл кітап» түрлері жатады: балықшы (Pandion haliaetus), ақ
құйрықты бүркіт (Haliaeetus albicilla), дала бүркіті (Aquila chrysaetos),
сұр тырна (Grus grus), қарабас өгізшағала (Ichthyaetus ichthyaetus) және
реликті шағала (Ichthyaetus relictus). Сирек ұшатын түрлер қатарына