Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет63/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
тып, «Абай марқұмнан бері қарай 
қазақ әдебиетінің үшінші дәуірі ба-
сталады», – деп жазады. Абайды осы 
үшінші дәуірдің басы деген уақытта 
ғылыми-зерттеушілік ой-пікірде ай-
тылып жүрген «жаңа жазба әдебиеттің 
көш басшысы» деген көзқарасты 
зерттеушілік тұрғыда қарастыруды 
мақсат тұтқаны байқалады. «Абай-
дан бері һәм одан үлгі алған кейінгі 
жастарымыздың ыждағатымен әде-
биетіміз түзу жолға түсті. Енді мұнан 
былай сөз қадірі ұлғайып, өлең ке-
ректігі байқалып, өзге жұрттарда 
қандай болса, біздерде де сондай 
болар», – деп алдағы күнге зор сенім 
артуы оны анық дәлелдейді.
Р. Мәрсековтің мақаласындағы 
бұ рынғы және жаңа әдебиет тура-
лы көзқарастың ғылыми негізделуі 
зерттеушілік ой-пікірдің ғылыми 
сипатқа ауысу жолындағы мәні зор. 
Орыс әдебиеті тарихын дәуірге бө-
лушілер өздерінің алғашқы қада мын 
В. К. Тредиаковскийдің поэзияны 
«О древнем, среднем и новом сти-
хотворении российском» (1755) деп 
бөлген еңбегінен, оны дамыта келіп 
орыс әдебиетін хронологиялық жол-
мен «первый период от начала Х ве-
ка до половины ХV в., второй до 
на чала XVІІІ в., а третий заключа-
ет в себе произведения российской 
словесности до нынешнего време-
ни», – деп 1808 жылы И. М. Борн 
ұсынған жүйеден бастайды [22, 133]. 
И. М. Борн өз жобасында алғашқы 
дәуірге Ресейге христиан діні мен 
жазу кірген Х ғасырдан татар-моңғол 
шапқыншылығы біткенге дейінгі 
XV ғасырды жатқызса, екінші кезеңін 
І Петр заманымен байланыстыра-
ды да, үшінші дәуірді ХІХ ғасырдан 
басталды деп көрсетеді. И. Борнның 
бұл дәуірге бөлуді ұсынған жүйесін 
ғасырға жуық уақыт өткен соң ғалым 
А. Н. Пыпин «до ордынского на-
шествия, от конца ордынского ига, 
образования Московской Руси и до 
второй половины XVІІ века, литера-
тура нового периода от второй поло-
вины XVІІ века до современности», –
деп үш дәуірге бөліп, нақтылай 
түскен болатын [23, 308]. Бұлармен 
салыстыра қарағанда, Р. Мәрсековтің 
ұлт әдебиетінің тарихын дәуірге бө-
луінде әдеби-тарихи ой-пікір дұ рыс 
бағыт ұстағанын байқаймыз. Әде-
би-тарихи шолу ретіндегі сипаты 
басымдау болғанымен «Қазақ әде-
биеті жайынан» мақаласының әде-
би-тарихи бағыттағы ой-пікірдің 
даму тарихындағы орны да ерекше. 
Ол қазақтың ұлттық әдебиетінің 
бірнеше дәуірлерден тұратын та-
рихы бар екенін алғаш рет ғылыми 
тұрғыда дәлелдеп берді. Сол арқылы 
ғылыми-зерттеушілік ой-пікірге жа-
ңа бастама салып, келешек зерттеу 
жұмыстарына бағыт-бағдар жасады. 
Оның бұл саладағы ізденістері сол 
кездің өзінде-ақ көріне бастады.
«Қазақ» газетінде жарияланған «Н» 
(Н. Құлжанова болуы керек. – Ж. С.)
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


79


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет