Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі КӘсіби педагогика
жүктеу/скачать 1 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9. КӘСІПТІК БІЛІМДЕ
ЖАСТАРДЫ ДАЯРЛАУДАҒЫ САБАҚТАСТЫҚ Жоспар: 9.1 Жалпы білім беру және кәсіптік лицей арасындағы тәрбиедегі сабақтастық 9.2 Кәсіптік лицей мен өндірістік лицей арасындағы тәрбие қызметіндегі сабақтастық 9.1 Жалпы білім беру және кәсіптік лицей арасындағы тәрбиедегі сабақтастық Философиялық энциклопедиялық сөздікте сабақтастық қоғам- ның рухани мәдениетін дамытудың қажетті атрибуты ретінде қа- растырылады, онтологияның, гносеологияның, әлеуметтанудың, этиканың және эстетиканың іргелі мәселелерін шешудің негізгі қағи- даттарының салыстырмалы тұрақтылығынан көрінеді. Педагогикада сабақтастық тәрбие жүйесінің әр түрлі сатылары (кезеңдер, педагогикалық әсерлер) арасындағы байланысты білдіреді [6]. Жалпы білім беретін мектептердің, кәсіптік лицейлердің оқушылары мен жас жұмысшыларды өндірісте тәрбиелеу үдерісінің сабақтастығын көп сатылы тәрбие – білім беру кеңістігі ретінде анықтауға болады, онда нақты саты адамның белгілі бір өмірлік шегін қамтиды, онда қажетті жеке және кәсіби қасиеттерді қалыптастырады. Бұл ретте әрбір саты алдыңғы сатыдан туындайды, осылайша тәрбие қызметінің үзілуі болмайынша, кейіннен қисынды түрде жазылады. Білім беру – тәрбие бағдарламасының мазмұнымен, кәсіптік білім беру деңгейімен, оқу орнының тұрпатымен және жеке тұлғаның еңбек қызметінің сипатымен тығыз байланысты. Жұмысшы-кәсіпқойды тәрбиелеудегі сабақтастық оқу курста- рының мүмкіндіктерінің арақатынасын болжайды. Кәсіптік оқу орын- дарында, өндірісте оқу пәндерін оқу кезінде қалыптасатын кәсіби қа- сиеттер, әдеттер, құндылық бағдарлар бар. Кәсіби оқытудың тәрбиелік әлеуетін, оқу пәндерінің мүмкіндіктерін іске асыру бойынша оқыту- шылардың, шеберлердің мақсатты қызметіне арнайы педагогикалық жағдайлар жасау арқылы қол жеткізіледі. Кәсіби дайындықтың нақты сатыларын қарастырайық. 72 Жалпы білім беретін және кәсіптік мектеп арасындағы тәрбиедегі сабақтастық. Жалпы білім беретін мектептің жастарды тәрбиелеуде сабақтастықтың әртүрлі деңгейлері бар: а) мектеп және мектепке дейінгі тәрбие арасындағы (отбасылық тәрбиені қоса алғанда), б) мектеп және кәсіби тәрбие арасында, в) мектеп және өндірістік тәрбие арасында. Біздің қарастыруымыздың мәні мектеп пен лицей арасындағы өзара байланыстың ең маңызды және күрделі түрі ретінде тәрбиелеу- дегі сабақтастық болып табылады. Жалпы білім беретін мектеп үшін сабақтастық әрбір оқу пәніне кәсіптік бағыттылықты (политехнизм негізінде) беретін, бастауыш кәсіптік білім беретін оқу орындары оқушыларының еңбек дайындығы мен еңбек дайындығының бірлігін қамтамасыз ететін (тұтас үдеріс ретінде), кәсіптік өзін-өзі анықтау проблемасын табысты шешу тәжірибесін жинақтауға ықпал ететін қызметті білдіреді. Әлемдік статистика көрсеткендей, мектепте оқитындардың тек 20%-ы ғана жоғары оқу орындарына түсуге қабілетті, ал олардың 80%- ы еңбек әлеміне көшеді. Бұл оқушыларды еңбекке даярлау және бастауыш кәсіптік білім беру тұтас жүйе ретінде әрекет ететіндігі туралы қорытынды жасауға негіз береді [6]. Мектеп пен лицей арасындағы тәрбие сабақтастығының негізі оқушы жастарды еңбекке тәрбиелеу болып табылады, оның міндетті шарты оқушылардың қоғамдық пайдалы және өндірістік еңбекке тікелей қатысуы болып табылады. Мектеп пен кәсіптік оқу орны арасындағы сабақтастық талаптарын қамтамасыз ету үшін оқу үдерісі оқушыларды еңбекке және жалпы білім беретін пәндер сабақтарында, оқу шеберханаларында, факультативтерде және үйірме сабақтарында дайындау үдерісіне айналуға тиіс. Нарықтық экономика жағдайында еңбек тәрбиесі оқушыларды нақты өндірістік үдерістерге қосу негізінде құрылуы тиіс. Қазіргі мектепте жалдамалы мердігерлік, кооперативтік және жеке еңбек қызметін дамытуға қатысу, дәстүрлі кәсіпшілікті, қолөнерді қайта өркендету сияқты еңбек және өндірістік тәрбие жөніндегі жұмыстың осындай нысандарын қолдану мен дамытуды табуға тиіс, бұл жеке тұлғаның жан-жақты дамуына алғышарттар жасайды. Қазіргі уақытта қосымша білім беру саласындағы жалпы білім беретін мектеп жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеудегі сабақтастықтың 73 көптеген ережелерін іс жүзінде жүзеге асыра алады. Осылайша, қосымша білім берудің әртүрлі түрлері, жоғары сыныптарда бейіндік оқытуды енгізу арқылы мектеп оқушыларды еңбек өміріне дайындаудың кешенді бағдарламаларын әзірлеп, жүзеге асыра алады, Оқушылардың еңбек әлеміне, кәсіптік білім беру жүйесіне біртіндеп көшуін қамтамасыз етеді. Кәсіби лицейде жас жұмысшыларды тәрбиелеу жалпы білім беретін мектепте қалыптасқан адам сапасына негізделеді. Кәсіптік лицейде тұлғалық қасиеттер дамиды, нақты кәсіп пен болашақ еңбек қызметіне тән жаңа мазмұнмен толықтырылады. Оқушылардың кәсіби қалыптасуы үшін қазіргі уақытта еңбекке деген шығармашылық қарым-қатынасты тәрбиелеу өте маңызды. Бұл сапа білім алушылар дербес, өз бастамасы бойынша технологиялық үдеріске, жұмыс орнын ұйымдастыруға, бар техникаға жетілдіруді енгізетін қызметте қалып- тасуы мүмкін. Мұнда тек экономикалық пайда ғана емес, сонымен қатар шығармашылық үдерісінің өзі де маңызды[8]. Лицейде жас жұмысшыларды тәрбиелеудің сабақтастығы тео- риялық және практикалық оқыту сабақтарында жүзеге асырылады. Оқу пәні арқылы оқушылардың белгілі бір жеке қасиеттері, мінез-құ- лықтары, кәсіппен, еңбек нарығымен, социуммен талап етілетін әдет- тер қалыптасады. Оқушылардың белгілі бір кәсіби қасиеттерін тәрбие- леуге оқу-тәрбие үдерісінің политехникалық мазмұны ықпал етеді. Арнайы пәндерді оқыту ғылым негіздерінің практикалық өмірмен, еңбек нарығымен байланысын көрсетуге, оқытылатын мамандыққа (мамандыққа) қызығушылықты қолдауға, еңбек ресурстары нарығын- дағы оқушылардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мәселесін шешуге мүмкіндік береді. Кәсіптік лицейдегі тәрбие жұмысының дәстүрлі нысандары (топтық сағаттар, жиналыстар, үйірмелер, шығармашылық топтар, конкурстар, техникалық насихат, кәсіптік ағарту, секциялар, қызығу- шылық бойынша клубтар, бастамашыл топтар, конкурстар, кәсіпорын- дар, қоғам өкілдерімен кездесулер, экскурсиялар, викториналар және т.б.) нарықтық экономиканың талаптарына сай келетін басқа да қызмет түрлерімен толықтырылуы тиіс. Бұл ретте басты міндет – оқушылардың кәсіби мінез-құлқын тәрбиелеу – бригадада, ұжымда, бригадалық мердігерлік, шаруашылық есеп жағдайында жұмыс істей білу[8]. Кәсіби лицей мен кәсіпорын арасында оқушыларды тәрбие- 74 леудегі сабақтастық адамға білім беру мекемесінен өндірістегі кәсіби еңбекке жоспарлы ауысуды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жеке қасиеттерді қалыптастыру үшін жағдайларды қамтамасыз етуге бағытталған педагогикалық, психологиялық және ұйымдастырушылық іс-әрекеттер жүйесін білдіреді. Мұндай сабақтастық оқушылардың белгілі бір сапалары мен кәсіптік білімінің, әлеуметтік-психологиялық және кәсіптік (өндірістік) бейімделуден табысты өту үшін дағдылары мен біліктерінің болуын көздейді. жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|