Методические рекомендации по психолого-педагогической поддержке семьи

39 
Мектеп пен отбасының «ерекше» баламен өзара әрекеттесуі келесі 
жағдайларға байланысты: 
- тәрбиелеу мен оқытудың бірыңғай объектісі (субъектісі); 
- «ерекше» балаларды тәрбиелеу мен оқытудың ортақ мақсаттары мен 
міндеттері; 
- ЕБҚ бар баланы жан-жақты зерттеу және оның дамуына әсерін үйлестіру 
мүмкіндігі; 
- мұғалімдер мен ата-аналардың іс-әрекеттерін үйлестіру қажеттілігі; 
- баланың проблемаларын шешуде мектептің, әлеуметтік қызметтің, 
дәрігерлер мен отбасының күш-жігерін біріктіру мүмкіндігі; 
- отбасы, сынып және мектеп ұжымы өзара іс-әрекеті. 
Мектеп пен «ерекше» отбасының өзара іс-қимылының негізі жалпы 
мақсаты: ерекше білім берілуіне қажеттіліктері бар баланың әлеуметтік 
қалыптасуына, тәрбиеленуіне және білім алуына қолайлы жағдай жасайтын 
педагогикалық процестің барлық қатысушылары арасында ынтымақтастық 
қатынастарын қалыптастыруды қамтамасыз ету. 
Педагогтер мен отбасы арасындағы ынтымақтастық келесі ортақ 
міндеттерді шешуге бағытталған: 
- ЕБҚ бар баланы әлеуметтендіру; 
- сапалы білім беруді қамтамасыз ету; 
- кәсіби қызығушылықтарды дамыту және «ерекше» балаларды одан әрі 
білім беру траекториясын, кәсібін таңдауға дайындау; 
- ЕБҚ бар баланың мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру. 
Көрсетілген мақсатқа және тәрбиенің жалпы міндеттеріне қол жеткізу үшін 
жеке педагогикалық міндеттер кешенін шешу қажет. 
Ата-аналармен жұмыста: 
-ата-аналардың бала тәрбиесіндегі рөлі, мектеп пен сыныптың оқу-тәрбие 
процесіне қатысу қажеттілігі туралы дұрыс түсініктерін қалыптастыру; 
- ата-аналардың мектеп пен сынып жұмысында, отбасымен және 
балалармен әртүрлі жұмыс түрлерін жүргізу кезінде субъектілік ұстанымын 
қалыптастыру; 
-ата-аналардың психологиялық-педагогикалық мәдениетін қалыптастыру; 
ата-аналар мен балалар арасындағы құрмет пен сенімді дамыту. 
Педагогтермен жұмыста: 
- «ерекше» отбасымен ынтымақтастықтың маңыздылығын, ата-аналар мен 
бала арасындағы адамгершілік өзара сыйластық қарым-қатынастарды 
қалыптастырудағы педагогтердің рөлін түсінуді қалыптастыру; 
- педагогтердің ата-аналармен бірлескен мүдделі диалогі негізінде «ерекше» 
баланың мәселелерін шеше алу білігін қалыптастыру; 
- педагогтердің отбасын зерттеу тәсілдерін, ата-аналармен диалогтік және 
ынтымақтастық қарым-қатынас нысандарын, ЕБҚ бар балалар мен ата-
аналардың бірлескен іс-әрекетін ұйымдастыру формаларын меңгеруі. 
Мектеп пен отбасы арасындағы өзара әрекеттестіктің дамуы бірқатар 
ұйымдастырушылық және басқарушылық міндеттерді шешуге байланысты: 

40 
- ата-аналардың қатысуымен мектепте және сыныпта барлық тәрбиелік іс-
шараларды өткізу; 
-ата-аналарды психологиялық-медициналық-педагогикалық ағарту жүйесін 
қамтамасыз ету; 
- отбасымен өзара әрекеттесу мәселесі бойынша педагогтермен әдістемелік 
жұмысты ұйымдастыру; 
- тәрбие процесіне қатысушылардың өзара іс-қимылын ынталандыру 
жүйесін әзірлеу және қамтамасыз ету. 
Өзара әрекеттесуді дамытудың негізгі идеясы педагогикалық процестің 
барлық қатысушыларының субъективті позициясын тану және қамтамасыз ету 
болып табылады. 
Бұл идеяны жүзеге асыру әр ата-анаға, мұғалімге, балаға өз мүдделерін 
қанағаттандыру, іске асыру, пікір білдіру, белсенді болу құқығы мен мүмкіндігі 
берілгенін білдіреді. 
Білім беру процесінде ата-аналар мен балалардың субъективті ұстанымы 
мұғалімдер мен отбасының өзара әрекеттесуінің нәтижесі мен шарты болып 
табылады. 
ЕБҚ бар баланы тәрбиелейтін мұғалімдер мен отбасының өзара әрекеттесуін 
дамытудың келесі идеясы – мұғалімдердің, ЕБҚ бар балалар және олардың
ата-аналарымен бірлескен шығармашылығын ұйымдастыру. Ол келесі 
әрекеттерді болжайды: 
- бірлескен жұмыс үшін өзара іс-қимыл жасайтын тараптардың оң 
көзқарасын қалыптастыру; 
- бірлесіп мақсат қою, жоспарлау, ұйымдастыру және қызметтің 
қорытындыларын шығаруды жүзеге асыру; 
- шығармашылық міндеттерді анықтау және оларды шешу жолдарын 
бірлесіп іздеу; 
- ұжымдық шығармашылық қызметті ұйымдастыру әдістемесін қолдану. 
Аталған идеялар келесі қағидаттарды іске асыруды қарастырады [27]: 
«Ерекше» отбасымен өзара әрекеттесудегі гуманистік бағдарлау 
принципі, ол келесілерді болжайды: 
- бірлескен қызмет пен қарым-қатынасты ұйымдастыру кезінде өзара
іс-қимылға қатысушылардың мүдделерін, қажеттіліктерін анықтау және есепке 
алу; 
- ЕБҚ бар баланың және оның ата-анасының жағымды жақтарына сүйену; 
- әрбір осындай баланың тұлға ретінде қалыптасуына септігін тигізу, 
олардың даралығын көрсетуге және табысқа жетуге және бірлескен қызметте 
басқалардың оларды мойындауына мүмкіндік жасау; 
- бала мен ата-анаға деген сенім; 
- «ерекше» баланы тәрбиелеу мен оқытуда ата-аналарды өздерінің 
одақтастары, пікірлестері ретінде қабылдау; 
- отбасына, ата-анасына, балаға, туындаған мәселелерді шешуге оптимистік 
болжаммен көзқарас; 
- отбасы мәселелерін қабылдау, есепке алу, толеранттылық, өзара 
әрекеттесудің әр қатысушысына, оның пікіріне құрметпен қарау; 

41 
- ЕБҚ бар баланың іс-әрекетін қабылдау, бағалау; 
- балаға педагогикалық ықпалдың, балалар ұжымының, педагогтер мен
ата-аналардың ықпалын қамтамасыз ету; 
- ЕБҚ бар баланың тағдырына, отбасы проблемаларына мүдделі көзқарас, 
осындай бала мен отбасының мүдделерін қорғау, проблемаларды шешуге 
көмектесу; 
- ата-аналар мен бала арасындағы ізгілікті, тілектестік, сыйластық
қарым-қатынасты қалыптастыруға ықпал ету; 
- баланың денсаулығына, отбасының салауатты өмір салтына қамқорлық 
жасау; 
- өзара қамқорлық, отбасына, балаларға, ата-аналарға қамқорлық жасау 
жағдайларын жасау. 
 «Ерекше» балаларды тәрбиелеуге және дамытуға бағытталған 
педагогикалық процеске қатысушылардың мақсаттарын, міндеттері мен 
әрекеттерін біріктіру және саралау принципі: 
- педагогтер мен ата-аналардың баланың ерекшеліктері, оның жетістіктері 
мен қиындықтары туралы өзара хабардар болуын қамтамасыз ету, шешу үшін 
жалпы проблемаларды анықтау; 
- бір жағынан, мұғалімдер мен ата-аналардың күш-жігерін біріктіретін 
балаларды тәрбиелеудің жалпы міндеттерін анықтау; екінші жағынан, өзара 
әрекеттесетін тараптардың әрқайсысы үшін міндеттерді нақтылау; 
- бір жағынан, ортақ мақсаттарға қол жеткізудегі, баланың басты 
мәселелерін шешудегі күш-жігерді біріктіру, екінші жағынан, рөлдерді, 
функцияларды, жауапкершілікті, міндеттерді педагогтер, ата-аналар, ерекше 
білім берілуіне қажеттіліктері бар балалар арасында бөлу; 
- бірлескен шешімдер қабылдау, өзара әрекеттесуші тараптардың 
мүдделерін қозғайтын шешімдерді орындау кезінде іс-әрекеттердің келісілуі; 
екінші 
жағынан 
– 
педагогикалық 
процестің 
әр 
қатысушысының 
міндеттемелерін, келісімдерін сақтау; 
-мектеп пен отбасының «ерекше» балаға қойылатын талаптарының 
келісілуі; ата-аналарды тарта отырып, тәрбие, медициналық-түзету жұмыстарын 
жүргізу; 
- ЕБҚ бар білім алушылармен білім беру жұмысына ғана емес, сонымен 
бірге тәрбие жұмысына, отбасындағы қарым-қатынасқа, ата-аналар мен 
«ерекше» балалар арасындағы қатынастарды дамытуға бағыттау; 
- сынып жетекшілерінің, мұғалімдердің, психологтардың, әлеуметтік 
педагогтердің, әкімшіліктің отбасымен жұмыс жасаудағы педагогикалық
іс-әрекеттерінің келісімділігі. 
Мектеп пен отбасының өзара әрекетін басқару принципі келесілерді 
білдіреді: 
- мектеп деңгейінде және сынып ұжымдарында педагогтер мен «ерекше» 
отбасының жағдайын зерттеу, өзара әрекеттесу нәтижелерін қадағалау; 
- мұғалімдер мен отбасының өзара әрекеттесуіндегі қиындықтарды, 
проблемаларды анықтау, оны реттеудің педагогикалық құралдарын таңдау; 

42 
- инклюзивті жұмыстың озық тәжірибесін, педагогтер мен отбасының өзара 
іс-қимылын зерделеуді және қорытуды ұйымдастыру; 
- педагогтер мен отбасы, ата-аналар мен ЕБҚ бар балалардың инклюзивтік 
өзара іс-қимылының үздік жетістіктерін насихаттау; 
- педагогтерді, бала мен ата-аналарды бірлескен қызметке даярлау; 
- бірлескен қызметті ұйымдастыру кезінде байланыс орнату үшін қолайлы 
атмосфера, жағдай жасау; 
– барлық деңгейлерде – сыныпта және мектепте; педагогтер мен ата-аналар, 
ата-аналар мен ЕБҚ бар балалар арасында өзара іс-әрекетті ұйымдастыруда 
педагогтер мен ата-аналарға әдістемелік, әлеуметтік, медициналық-түзету 
көмегін көрсету; 
- мектеп пен «ерекше» отбасының өзара іс-әрекетін ынталандыру. 
«Мүгедек баласы бар отбасымен жұмыстың жаңа тәсілдері туралы» мақала 
авторлары ЕБҚ бар баласы бар отбасымен жұмыстың келесі тәсілдерін ұсынады 
[38]. 

жүктеу/скачать 4.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: