-нің мəндерін қойғаннан кейін өрнек  келесі түрге өзгереді

76 
§ 3.5. Массасы айнымалы дененің қозғалысы
 
Қозғалыс барысында дене массасының затты немесе қосып, немесе 
бөліп отыруы нəтижесінде осы массасының үнемі өзгеруі практикада көп 
кездеседі (ракета, реактивті ұшақ, жүріп келе жатқанда тиелетін платформа 
жəне т.б.). 
Біздің мақсатымыз − осындай дененің қозғалыс теңдеуін жазу (осы 
жағдай үшін Ньютонның екінші заңының өрнегін табу). 
Бұл мəселені материалдық дене үшін шешіп, оны ықшамдық үшін дене 
деп атайтын боламыз. Қайсыбір t уақытта қозғалыстағы А дененің массасы 
m, ал қозғалыс кезінде оған қосылатын (не одан кететін) массаның осы 
денеге қатысты жылдамдығы u болсын. 
А дененің жылдамдығы берілген t уақытындағы жылдамдығындай 
болатын көмекші К инерциялық санақ жүйесін алайық. Яғни, t-уақытында 
дене К санақ жүйесіне қатысты тыныштықта болады деген сөз. 
Енді А дене t-дан t+dt-ға дейін уақыт аралығында К санақ жүйесінде 
- импульсін алатын болсын. Бұл импульсті А дене біріншіден, 
·  
импульcті беретін (алып кететін) 
массаны қосып алудың (айырылып 
калудың) арқасында алады, екіншіден, қоршаған денелер тарапынан немесе 
күш өpici тарапынан болатын F күштің əсерінің арқасында алады. Сонымен: 
d
d
· . 
мұндағы қосу таңбасы массаның қосылуына, алалу таңбасы массаның 
бөлінуіне сəйкес келеді. Осы екі жағдайды массаның қосылуы кезінде 
болады, ал массаның бөлінуі кезінде dm болады деп алып, жоғары теңдеуді 
келесі түрде қайта жазуға болады: 
d
d
d · . 
Осы теңдікті 
d шамасына бөлсек, онда келесі теңдеуді аламыз: 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: