Мазмұны Кіріспе. Халықаралық бірліктер жүйесі Бөлім Молекула кинетикалық теория және термодинамика негіздері



Pdf көрінісі
бет36/114
Дата19.10.2023
өлшемі3.62 Mb.
#481106
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   114
2.Физика-на-казахском-языке-для-1-курса

Электрлеу деп бұл процесс нәтижесiнде денелер электр зарядын иеленiп, және электромагниттiк 
өзара әсерлесуге қатысу қабiлетiн айтады.
Дененi электрлеу деп денедегi электр зарядтарын қайта орналастыруды айтады, яғни зарядтардың 
электрленуi пайда болмайды, тек денелер арасында бөлшектенiп және қайта орналасады.
Электрлеу келесi түрлерге ажыратылады:

Электр өткiзгiштiк әсерiнен электрлену.  

Үйкелiстiк электрлену.

Әсер арқылы электрлену.  
Дененiң электрлену кезiнде электр зарядының сақталу заңы орындалады: тұйық жүйеде барлық 
бөлшектердiң зарядтарының алгебралық қосындысы өзгерiссiз қалады. Жүйе тұйық деп аталады
егер зарядталған бөлшектер одан сыртқа шықпаса және сырттан оған енбесе.
Зарядтың сақталу заңы бойынша зарядталған, бiр оң және бiр терiс зарядтардан тұратын, бөлшектер 
тек қосарланып қана пайда болады және жоғалады, мысалы, протон және антипротон, электрон және 
позитрон.
Егер денелер арасындағы арақашықтық олардың өлшемдерiмен салыстырғанда бiрнеше есе артық 
болса, онда зарядталған денелердiң формасы да, өлшемдерi де олардың өзара әсерлесуiне елеулi әсер 
етпейдi. Бұндай жағдайда ол денелердi нүктелiк дене ретiнде қарастыруға болады.


32 
Тынышталған нүктелiк зарядтар (1 – сурет) арасындағы өзара 
әсерлесу заңы тәжiрибе жүзiнде 1785ж. Шарль Кулон 
анықтаған және оның есiмiмен аталады.
Кулон заңы: Бостықтағы екi қозғалмайтын зарядталған 
нүктелiк денелердiң өзара әсерлесу күшi F (кулон күшi) 
және 
зарядтардың модульдерiнiң көбейтiндiсiне тура 
пропорционал және олардың өзара r арақашықтығының 
квадратына керi пропорционал.
(1) 
Мұнда kпропорционалдық коэффициентi, сандық мәнi 
бiрлiк зарядтардың бiрлiк ұзындығына тең арақашықтықта 
өзара әсерлесу күшiне тең.
k коэффициентiн мынадай түрде жазу қабылданған
мұнда 
электр тұрақтысы, СИ жүйесi бойынша мынаған тең:
Коэффициент k СИ бiрлiгiнде жазылуы бойынша келесi түрде өрнектеледi:
Табиғатта бар ең кiшi заряд – бұл элементар бөлшектер заряды. СИ бiрлiгiнде бұл зарядтың модулi 
мынаған тең:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   114




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет