Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 2.15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Меншікті тамырлы қабық
- Көз алмасының ішкі қабығы
| Кірпікті дене, corpus сiliare, тамырлы қабықтың ортаңғы қалыңдаған бөлігі, ол
нұрлы қабықтың артында, ақ қабық пен мөлдір қабықтың шекарасы аймағында орналасқан. Кірпікті дененің: алдыңғы кірпікті тәж, corona ciliaris, және артқы , кірпікті шеңбер, orbiculus ciliaris, деп аталатын екі бөлігін ажыратады. Кірпікті тәж тамырларға бай,тарамдала (радиарлы) бағытталған 70 шамасындағы кірпікті өсінділерден, processus ciliaris, түзілген. Оларда сулы ылғал, humor aquosus, түзіліеді. Кірпікті тәж бен көзбұршақтың қапшығын кірпікті белдеу, zonula ciliaris, байланыстырып тұрады. Кірпікті шеңбер кірпікті бұлшықеттен, m. ciliaris, түзілген. Кірпікті бұлшықет жиырылған кезде zonula ciliaris, босаңсиды да көзбұршақтың дөңестігі ұлғаяды, ал, кірпікті бұлшықеттің жиырылуы тоқтап, бұрынғы қалпына келген кезде, көзбұршақтың дөңестігі кішірейіп, көздің анық көруі (аккомадациясын) қамтамасыз етіледі. Меншікті тамырлы қабық, choroidea, ақ қабықтың кірпікті денеге дейінгі бүкіл дерлік бөлігін ішкі жағынан жауып жатады. Тамырлы және ақ қабық арасында тар саңылау тәрізді меншікті тамырлы қабық жанындағы кеңістік, spatium perichoroidale, орналасады. Көз алмасының ішкі қабығы, tunica interna bulbi, немесе торлы қабық, retina,тамырлы қабықтың ішкі бетіне (қарашыққа дейін) тығыз жанасып жатады. Оның көру және “соқыр” бөліктері болады. Көру бөлігі, pars optica retinae, меншікті тамырлы қабыққа сәйкес орналасқан. Торлы қабықтың “соқыр” бөлігі кірпікті дене мен нұрлы қабықты ішкі жағынан жауып жатады. Көру бөлігінде, сыртқы – пигментті бөлікті, pars pigmentosa, және ішкі – нервтік бөлікті, pars nervosa, ажыратады, оның құрамында жарық қабылдағыш жасушалар - таяқшалар мен сауытшалар орналасады. Аталған жасушалар көру бөлігінің тереңінде орналасады да (тамырлы қабық жағында) , жарықты қабылдап, нервтік импульске айналдырады. Нервтік импульс (ақпарат) таяқшалар мен сауытшалардан, беткей орналасқан биполярлы нейрондарға, ал олардан мультиполярлық (ганглионарлық) нейрондарға жеткізіледі. Бұл нейрондардың аксондары шыны- тәрізді денеге қарай беткей шығып, көру нервін,n.opticus, түзеді. Сауытшалар күндіз жарық сәулелерін қабылдап, түрлі –түсті көруді қамтамасыз етсе, таяқшалар қараңғылықта жұмыс атқарады. Торлы қабықтың ішкі бетінде диаметрі 1,5 мм. шамасындағы ақшыл түсті, көз алмасынан көру нервісінің шығатын жері көру нервісінің дискі, discus nervi optici, көрінеді. Оның ортасында кішкене диск ұңғылы, excavatio disci, орналасқан, бұл дискте жарық сезгіш нейрондар болмайды, сондықтан соқыр дақ деп, аталады. Соқыр дақтың латералды жағында (шамамен 2-3 мм.) сарылау түсті дақ, macula, орналасқан, оның ортасында кішкене орталық шұңқырша, fovea centralis, жатады. Бұл жерде түрлі – түсті көруді қамтамасыз ететін сауытшалардың ғана орналасуына байланысты, дақ – ең жақсы көру аймағы болып табылады. Торлы қабықтың басқа бөлігінде таяқшалар орналасады. |