Ғылыми ұжымды біріктіру әдістері

110 
басының қасиеттері туралы белгілі бір түсінікке ие болуы керек. Кәсіби 
дайындық; әлеуметтік белсенділік; белгілі бір жұмыс түрін орындау қабілеті; 
әлеуметтік-психологиялық қасиеттер, яғни бірлескен жұмыс процесінде басқа 
адамдармен қарым-қатынас жасау қабілеті; іскерлік қасиеттер, яғни қысқа 
мерзімде белгілі бір практикалық нәтижелерге қол жеткізуге асықпай қол 
жеткізу қабілеті; зияткерлік-психологиялық мүмкіндіктер (зияткерлік деңгей, 
шығармашылық әлеует, бастамашылдық, ерік-жігер). Бір сӛзбен айтқанда, сіз 
адамның жұмыс процесіне және оның нәтижесіне әсер етуі мүмкін барлық 
нәрсені білуіңіз керек. Жоғарыда айтылғандардан басқа, қызметкердің 
іскерлік мінез-құлқының сенімді болжамын алу үшін осы біліммен жұмыс 
істей білу керек. 
Адамдармен жұмыс жасаудағы сараланған тәсіл "мен қалаймын" - 
"аламын" - "қажет" кадрларын таңдау және орналастыру мәселелерін 
басқарушылық шешу схемасына негізделген. Бұл үш компонент ӛзара 
байланысты. Бірінші компонент әр жеке қызметкердің қажеттіліктері мен 
мүдделері жүйесін сипаттайды. Екіншісі адамның жеке мүмкіндіктерін 
(кәсіби және әлеуметтік) сипаттайды. Үшіншісі жүйенің жұмыс орнына 
үміткердің белгілі бір біліктілігіндегі кадрларға қажеттілігін анықтайды. 
"Мен қалаймын" және "керек" компоненттері әрдайым бірдей бола бермейді. 
Қызметкердің қабілеттері тиісті жағдайларда дамып, түзетілуі мүмкін 
екенін есте ұстаған жӛн. Қазіргі уақытта жұмысшылардың іскерлік және жеке 
қасиеттерін зерттеудің бірқатар әдістері жасалды. Мысалы, "Типология-7" 
әдістерінің бірі адамда шығармашылық сияқты туа біткен немесе алынған 
"басқарушылық" қасиеттерді анықтауға арналған, яғни прогрессивті 
ӛзгерістер, авантюризм, сенімділік, еңбекқорлық, тиімділік, консерватизм. 
Ғылыми топты қалыптастыру кезінде менеджерге ұйымдастырушылық 
және психологиялық принциптер мен ережелерді білу және орындау қажет. 
Мысалы, бұрын алынған бағалау параметрлеріне тәуелді болмас үшін 
адамның адам бейнесінің жеткіліксіздігі ережесін ескеру пайдалы. Немесе 
жалған келісімнің әсері негізінде ("бәрі осылай дейді") қызметкер туралы 
қате түсінік пайда болуы мүмкін. 
Сондай-ақ, зиян келтіретінін ұжым қызметінің кешірім эффектісі. Бұл 
жеке тұлғаның, оқиғаның және іс-әрекеттің сапасын тым оң бағалаумен 
кӛрінеді. Типтік логикалық қателік белгілі бір жеке қасиеттердің мінез-құлық 
белгілерімен тығыз байланысы туралы қате болжамға негізделуі мүмкін. 
Мысалы, үнсіздік әрқашан ақылдың белгісі емес. 
Кейде жеке тұлғаны дұрыс емес бағалау контраст деп аталатын 
қателіктерге байланысты қалыптасады. Мысалы, егер адамдар ұялшақ 
адамдармен салыстырылса, адамдар ӛздерін еркін сезінуі мүмкін. Ұлттық, 
кәсіби және басқа да стереотиптердің қателіктері жиі кездеседі. 
Ғылыми немесе ұжымның басқа түрін құрайтын жоғарыда аталған 
қызметкерлердің барлық бағаларын ескеру оның тиімділігін арттыруға ықпал 
етуі мүмкін. Бірлестіктің негізі, демек, команданың тиімді жұмысы оның сау 
психологиялық климаты болып табылады. 

111 
Салауатты психологиялық климат еңбекке ынталандыруды жеке 
қажеттіліктерге бағыттауға ықпал етеді. Бірақ бұл кӛшбасшы ең алдымен 
материалдық ынталандыруларға қамқорлық жасауы керек дегенді 
білдірмейді. Сондай-ақ, адамның кәсіби қызметінде және жұмыс процесінде 
кәсіби қарым-қатынаста туындайтын негізгі моральдық қажеттіліктерін 
қанағаттандыру ӛте маңызды. Мұндай моральдық қасиеттерге мыналар 
жатады: жұмыста ӛзін шығармашылық түрде білдіруге деген ұмтылыс; 
ұжымның істері мен жоспарларына жеке қатысу туралы хабардар болу; 
жұмыс жолдастарын құрметтеу; ӛз білімімен, шеберлігімен мақтаныш; 
жұмыс нәтижелерінің әлеуметтік маңыздылығын тану, яғни сіңірген еңбегі 
үшін құрмет. 
Ұжымды біріктірудің сенімді дәлелі-қоғамдық жұмыс. Бұл қарым-
қатынас қабілеттерін дамытуға, ақыл, мінез, адамгершілік қасиеттер сияқты 
жеке тұлғаның күшті жақтарын толық ашуға кӛмектеседі. Ұжымды 
біріктірудің 
жеткілікті 
тиімді 
әдісі-қызметкерлерді 
техникалық 
шығармашылыққа, ӛнертапқыштыққа және әсіресе ӛндіріс істерін басқаруға 
кеңінен тарту. Сонымен, бірлескен демалыс, яғни спорт, демалыс, мәдени 
ойын-сауық адамдарды біріктіреді [2, 26, 28]. 

жүктеу/скачать 1.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: