Курсы бойынша студенттердің алған білімдерін тексеру мақсатында тест тапсырмалары берілген. Еңбекті студенттер мен мектеп мұғалімдері оқу құралы ретінде пайдалануына болады
жүктеу/скачать 0.94 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қалыптасқан /формальный/ тілдесім
- Кәсіби тілдесім
- Дербестік тілдесім
| Бейресми тілдесім - оқушыларды ресми емес, күнделікті
тұрмыс-тіршілікте кездесетін, адаммен қарапайым қарым- қатынастың элементтерін білуге үйрету. Бұл - ӛмірде болатын кез келген жағдайда таныс болсын, бейтаныс болсын ұшырасқан адаммен тілдесе білу, сӛйлесе білу деген сӛз. Қалыптасқан /формальный/ тілдесім - әр адамның ӛмірдегі ӛз орнына сай бір-бірімен тілдесуі, түсінісуі. Адамдар жастың ӛсуіне қарай - бала, әке, ана, туыс т.б. тәрізді табиғи кезеңдерден ӛтеді. Олардың әрқайсысының қалыптасқан ӛзіндік рӛлі бар. Адамдардың осындай қарым- қатынасына негізделген сӛйлесуді қалыптасқан тілдесім деп атауға болады. Ӛсе келе әр бала әке не ана болады, аға не әпке болады, бұл - күнделікті адамдық қарым-қатынастың ең негізгі және ең жиі кездесетін үлгілері, адамдар осы тұрғыдан да бір-бірімен тілдесіп, түсінісе білуі заңды. 44 Кәсіби тілдесім - тіл үйренушілерге белгілі бір мамандықтың саласына байланысты сӛйлесудің үлгілерін, мамандыққа қатысты сӛздерді, тілдік қолданыстарды, терминдерді үйрету. Оқушылар арасындағы тілдік қатынасты әр түрлі мамандық иелерімен қалай сӛйлесіп, тіл табысуға болады, соған қарай құруға тура келеді. Адамның қоғамдағы орнын, беделін, қызметін ескере отырып құрылатын тілдік қарым-қатынас - әлеуметтік тілдесім болып табылады. Мұнда сӛйлеуші адамдар бір- бірінің қоғамдағы әлеуметтік роліне, атқарып отырған қызметіне, жасына, жолына т.б. қарап тілдеседі. Дербестік тілдесім - адамның қызметіне, беделіне, әлеуметтік орнына қарамай, жеке басының қасиеттеріне қарай, ӛзіне тән барлық ерекшеліктерін. ескере отырып, тілдесу, сӛйлесу. Бұл - кісінің жеке адамшылығын, білгірлігін, ақылдылығын танып, оны үйрене білумен қатар жүреді. Дербестік тілдесім- оқытушы мен оқушының тең дәрежеде, бірін-бірі құрметтей, бірінің кісілігін бірі танып тілдесуге мүмкіндік жасайды, тілдік қатынасты арттырады, адамдардың ӛзара достасуына, түсінісуіне жол ашады. Сондықтан мұндай тілдесімді меңгерген бүгінгі шәкірт ертең жақсы ұстаз болатындығына сенуге болады. Әрине, тілдесім процесі қарым-қатынасты іске асырудың амалдарын, сӛйлесудің жолдарын меңгеруге де тікелей байланысты. Бұл ретте тіл үйренушінің адамдармен тез тіл табыса білуі немесе мінез-құлқы да елеулі рӛл атқарады. Оқушы сӛйлесуші адаммен тез түсінісу үшін, мынадай қасиеттерді ескеру керек: а/ Сӛйлесуші адамның кӛңіл-күйін сезіну және білу. ә/ Тілдесуші адамдардың бір-біріне деген құрметі, сыпайыгершілігі. б/ Адамды сӛзге тарта білу. в/ Әңгімелесу кезінде сӛйлесушіні қолдай білу, шабыттандыра білу. е/ Пікірлесуді жалғастыра білу т.б. 45 Жалпы адамдар арасындағы тілдесім үш түрлі болуы мүмкін: 1. Ақпараттық. 2. Ықпалдық. 3. Қабылдамалық. жүктеу/скачать 0.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|