Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»

167 
Әр секундта электрондар мен тесіктердің белгілі бір саны кері бағытта 
шекара арқылы таралады, ал даланың əсерінен сол сан кері бағытта 
ауытқиды. 
Тозу қабатының ені байланыс потенциалының айырмашылығымен 
байланысты, ол өз кезегінде материалдарды таңдауға жəне қоспалардың 
концентрациясына 
байланысты. 
Потенциалдардың 
түйіспелі 
айырмашылығы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым кедейленген қабат кең 
болады. Германия мен кремнийде байланыс əлеуетінің айырмашылығы 
вольттердің оннан бір бөлігі болып табылады, ал сарқылған қабаттың ені 
микрометрдің оннан бір бөлігі жəне жүзден бірі болып табылады. 
Потенциалдардың түйіспелі айырмашылығы р—n-ауысуға заманауи 
технологияларда кеңінен қолданылатын бір жақты өткізгіштігінің қасиетін 
береді. 
Егер р—n-ауысуға кернеу көзі pn түйісімен байланысқан болса, n- 
жəне типтері кристалдарының байланыс қабатының шекарасындағы 
потенциалдық айырмашылық өзгереді. Егер қайнар көздің «+» p аймағына 
қосылған болса жəне қайнар көздің «-» аймаққа n аймағына қосылған 
болса, р—n-ауысуды электр тізбегіне қосу тікелей желі деп аталады. Егер 
қайнар көздің «-» p аймағына қосылған болса жəне қайнар көздің «+» n 
аймағына қосылған болса, электр тізбегіне қосу кері деп аталады. 
Осылайша p—n-ауысу тура қосылған жағдайда кедейленген қабаттың 
шекараларындағы потенциалдар айырмасы (потенциалды бөгет) азаяды, ал 
кері қосылған жағдайда — ұлғаяды. 
Потенциалды бөгеттің азаюы диффузиялық тоқтың ұлғаюына жəне 
қарсы дрейфтік тоқтың азаюына əкеледі. 
Нəтижелі тоқ (оны тура деп атайды) диффузиялық тоқпен сəйкес келеді. 
Потенциалды бөгеттің ұлғаюы диффузиялық тоқтың азаюына жəне 
дрейфтік тоқтың ұлғаюына əкеледі. 
Нəтижелі тоқ (оны кері деп атайды)
дрейфтік тоқпен сəйкес келеді. 
Диффузиялық 
тоқ 
зарядтардың 
негізгі тасығыштарымен, ал дрейфтік - 
негізгі 
емес 
тасығыштарымен 
жасалады. 
Зарядтардың 
негізгі 
тасығыштарының
концентрация 
зарядтардың 
негізгі 
емес 
тасығыштарының концентрациясынан 
біршама жоғары, тура тоқ кері тоқтан 
жүздеген жəне мығдаған есе артық. 
Осылайша тура бағытта қосылған 
p—n-ауысу 
11.3-сурет.
Электрондық-кемтікті 
ауысудың 
вольт-амперлік 
сипаттамалары 

168 
/ 
1 ..... 
электр тоғын өткізеді, ал кері бағытта қосылған - өткізбейді. 
р—n-ауысудың 
шұралы 
қасиеттері 
оның 
вольт-ампер 
сипаттамасымен бейнеленеді, ол ағымдағы мəн мен бағыттың 
кернеу мəніне жəне полярлыққа тəуелділігі болып табылады. (11.3- 
сурет). 

жүктеу/скачать 5.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: