«научное наследие заки ахметова и национальные ценности», в честь 95-летнего юбилея Заки Ахметова

13 
қолданатын сабақ көрнекі, ақпараттылығымен ерекшеленеді, әр оқушымен 
сараланған жұмысты қамтамасыз етеді, оқу нәтижелерін тез және тиімді бақылауға 
және бағалауға және ең бастысы уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. 
АКТ-ны кеңінен қолданып, биология сабақтарын өткізгенде жоғары нәтижеге 
қол жеткізуге болады. Ағзалардың құрылысын, қызметін, олардың басқа 
организмдермен және қоршаған ортамен қарым-қатынасын көрсетуге, күрделі 
биологиялық процестерді имитациялауға, цифрлық зертханалық құрал-
жабдықтарды пайдалана отырып зертханалық немесе практикалық жұмыстарды 
жүргізуге, дарынды оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыруға, тіпті 
виртуалды саяхатқа шығуға болады. 
Компьютерлік технологиялардың дәстүрлі технологиялардан басты 
артықшылығы – оқушы оқу процесінің белсенді қатысушысына айналады, 
биологиялық процесті «жобалайды», қатесін өз бетінше түзетеді, өздігінен білім 
алады. Оның мұндай белсенділігі пәнге деген қызығушылықты дамытуға, ынтасын 
арттыруға әкеледі. 
АКТ көмегімен жалпы сабақтарды өткізу өте тиімді, мысалы, 8-сыныпта «Ас 
қорыту» тақырыбы немесе «Бактериялар. Саңырауқұлақтар. Қыналар» 7-сыныпта, 
сондай-ақ конференция сабақтары, мысалы, 10-сыныпта «Генетиканың заманауи 
жетістіктері» тақырыбы бойынша немесе 11-сыныпта «Жаһандық экологиялық 
апаттың алдын алуға болады ма» пікірталас сабағы. Мұндай сабақтар әдетте 
оқушылардың мультимедиялық презентациясы бар қойылыммен бірге жүреді. 
Презентация - сөйлеу мен ойлауды дамытатын құнды дағды. Бұл ретте оқушы өз 
өнімін көрсетіп қана қоймай, сыныптың сұрақтарына жауап береді, ал өз кезегінде 
оқушыларға мәселе қойып, жауаптарына түсініктеме беріп, мұғалімнің 
бақылауымен баға береді. респондент, яғни мұғалім қызметін атқарады. Мұның 
бәрі нақтылауға, негізгі нәрсені ерекшелеуге, логикалық байланыстарды орнатуға, 
жауапкершілікті дамытуға үйретеді. 
Бұл технологияны енгізудің алдында тұрған басты міндет – студенттің 
ақпараттық қоғамдағы өмірге бейімделуі екенін айта кеткен жөн. 
Қазіргі таңда ақпараттық-коммуникациялық технологиялар студент өзінің 
болашақ кәсіби іс-әрекетінде ғана емес, күнделікті өмірінде де қолданатын негізгі 
құралға айналуда. 
Оқу іс-әрекетіне ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу жаңа 
ғасырдың ақпараттық әлемінде толыққанды өмір сүріп, жұмыс істей алатын 
дарынды балаларды дайындауға мүмкіндік береді. Көптеген ақпарат көздерінің 
болуы жағдайында мұғалімге үйлестіруші, бағыттаушы рөл беріледі. 
Оқытудың маңызды технологияларының бірі, оның ішінде мектеп 
оқушыларының дарындылығын дамыту – ғылыми-зерттеу және жобалық іс-әрекет. 
Жобалау барысында оқушылардың өз бетінше ойлауы, болжау, әдеби деректер мен 
интернет көздерін пайдалану, стандартты емес есептерді шешу қабілеті дамиды. 
Жобалық жұмыстың тақырыбы оқушыға қызықты, өзекті және оның өмірлік 
тәжірибесімен байланысты болуы керек. Бұл ретте оқушылардың психологиялық 
және жас ерекшеліктері міндетті түрде ескеріледі. Оқушы жобаны көрсету формасы 
ретінде презентацияны, веб-сайтты, бейнефильмді таңдай алады. АКТ оқушыға 
ақпараттың молдығын береді, бұл өз кезегінде ақпарат көзіне сыни тұрғыдан қарау 
дағдыларын дамытады, сенімділігін тексеруге дағдыландырады, күмәнді немесе 
қосалқы ақпаратты сүзуге үйретеді. Цифрлық зертхана эксперимент жүргізуге және 

14 
сенімді нәтиже алуға мүмкіндік береді. Мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы 
ынтымақтастық деңгейіне көшеді. Бұл ретте мұғалімнің басты міндеті – оқушының 
шығармашылық қабілетінің табысты болуына қажетті жағдай жасау, жаңа білімді 
өз бетінше меңгеруге және меңгеруге бағытталған шығармашылық іс-әрекет 
жолында оқыту, оқушының қоршаған әлемі жайлы ізденімпаздыққа ұмтылуын 
ынталандыру.
Оқу 
орындары 
материалдық-техникалық 
базасының 
жақсаруымен 
мұғалімдер дербес компьютерлерді, ақпараттық ресурстарды, интерактивті 
карталарды, тренажерларды, бейне роликтерді, графиканы жүйелі түрде 
пайдаланып, пәндер бойынша авторлық компьютерлік ойындарды жасауға 
мүмкіндік алып жатыр. Мұның барлығы мұғалімге оқушылардың дарындылығы 
мен шығармашылығын дамытуға жаңа мүмкіндіктер беріп, білім беруді сапалы 
деңгейге көтеруге ықпал етеді. Ал бұл әрекеттің орталығында оқушы өзінің таным 
процесін қалыптастырады. Компьютерлік жүйелерді қолдану арқылы өтетін 
сабақтар мұғалімді алмастырмайды, керісінше оқушымен қарым-қатынасты 
мазмұнды, жеке және белсенді етеді. 
Сыныптарында АКТ қолданылатын мектептерде соңғы кездері түрлі 
деңгейдегі ғылыми конференцияларға, байқауларға, олимпиадаларға қатысып, 
жеңімпаздар мен жүлдегерлер атанып жүрген оқушылары көбейіп келеді. Олар 
жоғары танымдық белсенділікпен, пәнге деген тұрақты қызығушылықпен, өз 
бетінше мақсат қойып, оған жету қабілетімен, әртүрлі ақпаратпен жұмыс істей 
білуімен ерекшеленеді, яғни дарындылықтың анықтамасы бойынша «Дарындылық 
басқа адамдармен салыстырғанда адамның бір немесе бірнеше іс-әрекетте 
неғұрлым жоғары, көрнекті нәтижелерге жету қабілетін анықтайтын өмір бойы 
дамып келе жатқан психиканың жүйелі сапасы бар дарынды балалар». 
Инновациялық білім беру технологиялары үдеріс ретінде – бұл біртұтас оқу-
тәрбие процесін оның мақсатын анықтаудан күтілетін нәтижеге дейін қамтитын 
өзіндік, жаңашыл әдістерді, педагогикалық іс-әрекеттер мен құралдарды мақсатты, 
жүйелі және дәйекті түрде тәжірибеге енгізу. Инновациялық педагогикалық 
технологиялар түсінігі педагогикалық техника мен оқыту әдістерінің жеткілікті кең 
спектрін қамтиды. Дегенмен, бұл әртүрліліктің ішінде көрнекі және дыбыстық 
ақпарат көзі ретінде әрекет ететін заманауи техникалық оқыту құралдарын 
пайдалануды бөліп көрсетуге болады. Педагогикалық тәжірибеде бірнеше ондаған 
жылдар бойы компьютерлер, ноутбуктер, видеопроекторлар, презентациялар 
қолданылып келеді. Дегенмен, биология сабағында мұғалімнің іс-әрекетінде 
заманауи құрылғыларды, гаджеттерді, планшеттерді, смартфондарды пайдалану 
мұндай белсенді қосымшаны әлі тапқан жоқ. Сонымен қатар, орта және одан 
жоғары жастағы топтардың қазіргі ұрпақ балалары ақпарат алмасудың заманауи 
құралдарымен жұмыс істеу үшін барлық қажетті дағдыларға ие. Әдеби деректерге 
сүйенсек, әлемдік педагогикалық тәжірибеде оқу үдерісінде заманауи цифрлық 
технологияларды қолдану қазірдің өзінде орын алып келеді. 
Дегенмен, педагогикалық қызмет саласындағы өзіміздің бақылауларымыз 
бен тәжірибелеріміз көрсеткендей, жағымсыз салдарлардан басқа, ақпарат 
алмасудың қазіргі заманғы цифрлық құралдары оқушының жеке өмірінде де, оқу 
процесінде де көптеген қолдану салаларына ие. Оқу процесінде заманауи 
құрылғыларды пайдалану әдістері сипатталған, олардың ішінде мыналарды ерекше 
атап өтуге болады: www (World wide web) көмегімен оқу ақпаратын іздеу 

15 
жылдамдығы, үлкен көлемді сақтау мүмкіндігі, сандық форматтағы оқулықтар, 
энциклопедиялар, танымдық бейнероликтер, анимациялар және т.б., шет тілін кез 
келген уақытта және кез келген жерде үйрену мүмкіндігі, шығармашылық әлеуетті 
дамыту (білім беру жобалары, бейне және фотоколлаждар жасау және т.б.), 
смартфондар мен планшеттерге арналған арнайы оқу бағдарламалары мен 
бағдарламаларын пайдалану. 3D технологиясының объектілерін пайдалануға 
ерекше назар аударуға болады. Бұл технологияларды пайдалану үшін заманауи 
құрылғыларда қосымша орнатылған әртүрлі қолданбалар мен бағдарламаларды 
пайдалануға болады. Бұл бағдарламалар биологиядағы әртүрлі нысандарды 3D 
форматында көрсетеді және білім беру және дамытушылық сипатта болады. 
Ақпараттық-компьютерлік технологияларды пайдалана отырып, дарынды 
оқушыларды табысты оқытудың алғышарттарын жасайтын маңызды факторлардың 
бірі – оқушылардың таным процесіндегі жоғары дербестігі. Өзін-өзі тәрбиелеу мен 
өзін-өзі дамытудың жаңа әдістері мен формаларын, сондай-ақ білімді бақылауды 
компьютерлендіру мүмкіндіктерін кеңейтетін арнайы компьютерлік оқыту 
бағдарламаларын әзірлеу білім беруді даралау принципін жүзеге асыруға ықпал 
етеді, және ол дарынды оқушылар үшін өте қажет. 
Қорыта айтқанда, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқу 
үрдісінде, оның ішінде биология сабақтарында пайдалану мектеп оқушыларының 
дарындылығын анықтауға және дамытуға мүмкіндік беріп, олардың 
шығармашылық әлеуетін дамытуға ықпал етеді деп айтуға болады. 

жүктеу/скачать 5.2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: