83
Глоссарий
2-тарау. Сәндік-қолданбалы өнер
Геометриялық ою-
өрнектер
геометриялық мүсіндерге ұқсас өрнектер; шеңбер, шаршы, үшбұрыш,
шиыршық, сызық
Егеуқағаз (наждачная
бумага)
бұйымдардың бетін түпкілікті тазалауға арналған қағаз. Егеуқағаздың түрлі
мөлшердегі түйірлерінің өлшемдерi 0,05 мм-1,0 мм аралығында болады.
Зооморфты ою-
өрнектер.
ежелгі
«
аң стилінде» қалыптасқан, яғни қой, жылқы, түйе, қасқыр, бүркiт,
сұңқар түріндегі ою-өрнектер, сонымен қатар олардың денелерінің белгілі
бір бөліктері (басы, мүйізі, құлағы, тұяқғы, өркештері, аяқтары)
пішіндегі
оюлар.
Космогониялық ою-
өрнектер
табиғаттың символдық бейнелеріне негізделген ою-өрнектер. Малшылар
Жер мен суды қасиет тұтып, олардың дүлей күштеріне табынған.
Қазақ
оюында толқынды қисық сызықтар су өрнегі деп аталып, өзенді, ағысты
білдірген. Бұл өрнектер жиектеу, аралық қызметін атқарады.
Күйдіргіш аспап
ағашты, терiні күйдіруге
арналған құрал
Өсімдік пішіндес ою-
өрнектер
өсiмдiк бейнелерiне негізделген ою-өрнектер:
«
алма гүл»,
«
ағаш гүл»,
«
алма»,
«
масақ»,
«
масақ гүл»,
«
терек»,
«
ирелең сабақ»,
«
сегіз пісте»,
«
дала
гүлдерi»,
«
тораңғы гүл»,
«
бәйшешек гүл»,
«
қызғалдақ»,
«
бадам гүл» және
т. б.
Пирография
сәндік
қолданбалы өнерде қолданылатын, кез келген бұйым бетіне
қыздырылған иненің көмегімен күйдіріп сурет салу техникасы. Осы ретте
негізінен ағаш сүректi материалдар жиі қолданылады. Ағашты күйдіруде
пирография техникасы кең тараған.
Штифт
күйдіру жұмысын жүргізетін, күйдіру аспабының ауыстырмалы қыздырғыш
ұшы