International Journal of Finance and Digitalization
www.ijfd.uz
ISSN: 2181-3957
Vol. 1 Issue 02, 2022
International Journal of Finance and Digitalization
Email: ijfduz@gmail.com
Шахсий даромадларни солиққа тортишнинг шедуляр (жадвалли) модели
даромадларнинг айрим турларини солиққа тортиш ва шунга мос равишда
уларни гуруҳларга бўлишда турли хил ёндашувлардан фойдаланишни ўз ичига
олади. Глобал моделга кўра, жами даромадлар келиб чиқиш манбаларидан
қатъий назар солиққа тортилади. Дуалистик (аралаш) модел юқоридаги
ёндашувларнинг комбинацияси ва даромаднинг бир қисмига глобал
ёндашувни қўллаш, иккинчисига эса жадвал ёндашуви элементлари ва
омилларидан фойдаланишни кўзда тутади.
Жисмоний шахслар даромадларини солиққа тортиш таркиби назарий
моделларини қўллашга илмий ёндашувларни, улар ҳар бирининг
хусусиятлари, афзалликлари ва камчиликларини батафсил кўриб чиқишга
ҳаракат қиламиз (1-жадвал).
1-жадвал.
Жисмоний шахслар даромадларини солиққа тортишнинг глобал ва
шедуляр моделларининг афзалликлари ва камчиликлари тавсифи
2
ЖШДСТ
моделлари
турлари
Афзалликлари
Камчиликлари
Глобал модель - солиққа тортиш объекти
сифатида
жами
даромадни
ҳисоблашнинг енгиллиги;
- солиққа тортишда горизонтал
ва
вертикал
тенгликни
таъминлайди;
-
солиққа
тортишда
нейтралликни
таъминлайди
(солиқ
тўловчилар
меҳнат
интизоми
(хулқи)да
деформацияларнинг йўқлиги.
- даромадлар олиш ҳаёт цикли
давомида горизонтал тенгликнинг
йўқотилиши;
- даромадларнинг барча турлари
учун бир хилдаги ставканинг амал
қилиши
натижасида
инвестициялашга
рағбатларнинг
пасайиши;
- мослашувчанлик мезонига мос
келмаслиги
сабабли
амалиётда
қўллашнинг мураккаблиги.
Шедуляр
модель
-
кучли
тартибга
солиш
қобилиятига эга;
- солиқ тўловчилар ёки уй
хўжаликларининг
турли
хусусиятларини инобатга олади.
-
даромадларнинг
гуруҳларга
бўлиниши
прогрессив
солиққа
тортиш
тизимини
қўллашда
қийинчиликларга олиб келади;
- юқори маъмурий харажатлар.
Фуқаролар даромадига солиқ солишнинг дуалистик ёндашуви биринчи
марта даниялик иқтисодчи Н.К.Нилсен томонидан 1980 йилда таклиф
налогообложения. Моногр. М.: Юнити-Дана, 2021.-327 с. асосида муаллиф ишланмаси.
2
Таблица создана на основе изучения литературного источника: И.А.Майбуров, Ю.Б.Иванов “Теоретико-
методологический конструктив индивидуального подоходного налогообложения. М.: Юнити-Дана, 2021.-327
с. асосида муаллиф ишланмаси.
|