Математиканы оқытудың теориясы
жүктеу/скачать 5.94 Mb. Pdf көрінісі
|
| О қ ы т у эдістерін цйлест іру т ур а лы . Оңыту әдістері
білім көздерін таңдау, таны м ды қ әрекеттердің деңгейі, тан ы м әд істер ім ен (ол ту р алы т о л ы ғы р а қ 3 .3 -п у н к тте а й т ы л а д ы ) ғ а н а с и п а т т а л м а й , н а з а р ғ а ал ы п оты руды қ а ж е т е т е т ін б а с қ а д а к ө п те г е н н ы ш а н д а р ғ а и е. Осы н ы ш а н д а р д ы ң бір і ә д іс т ің о ң ы ту ж а ғ ы н , е к ін ш іл е р і тәр б и ел ік, үш ін ш іл ер і д ам ы туш ы лы қ ж ағы н ңам тиды . Оңыту әдістері бір-бірімен үйлестіре отырып қолданылады. Оңыту әдістерін үйлестіру қандай да бір белгілерімен ғана емес оларды ң түтас ж иы нты ғы м ен сипатталады . Ә д істерд і ү й л е с т ір г е н д е ң ан д ай да бір б е л гіл е р ін е қарай и н дукти вті, ал екін ш і белгілеріне қарай көрнекі, с о н д а й -а қ ү ш ін ш і к ө з ң а р а с ж а ғ ы н а н п р о б л е м а л ы қ мазм үндау болып келетін әдістерді алам ы з. Сол бір әдісті сипаттай білу, әр түрлі белгілер түргы сы нан ңарағанда, м үғалімге ңаж ет қасиет болып табылады, біраң оны оңыту әдістерін мақсатты түрде талдау барысында п ракти калы ң тәж ірибелер ретінде бірте-бірте ж инауға болады. Н ақты мәселелерді (сүрақтарды ) оқы п-үйрену бары сы нда ж ек е әдістерді таңдау немесе оның тиімді екенін 60 негіздеу оңыту әдістері ж үй есін ің позициясы түргысы нан ғана м үм кін. Ж еке пән (тақы ры п, бөлім) бойынш а оқыту ж ү й есі туралы ж ал п ы к ө зқ ар а сты ң ал ы п тасты р у үш ін оларды есепке алып отыру қ аж ет. Оңыту әдістері ж үйесін оңу материалын логикалы қ-дидактикалы қ талдау негізінде қ ү р ғ а н д ү р ы с . Ж е к е т ү с ін ік т е р , т ү с ін ік т е р ж ү й е с і, ж е к е сөй лем д ер, б а р л ы қ о қу м а т е р и а л ы , т а қ ы р ы п т ы мазмүндаудың түрлі нүсңалары талданады. Д идактикалы қ тал д ау ж асау п роцесінде д и д а к т и к а л ы қ п р и н ц и п тер д і ж үзеге асыру ерекш еліктері, қолдану м үм кіндіктері мен түрлі оңыту әдістерін м ақсатты түрде үйлестіру, сабақтар ж үйесін ңүру зерделенеді. 3.3. М атем ати кан ы оңы тудағы тан ы м н ы ң ғы лы м и әдістері Таны п-білу деңгейім ен а н ы қ тал аты н оңы ту әдістері 1) эм пирикалы қ (бақы лау мен эксперимент); 2) логикалы қ (салыстыру, анализ бен синтез, ж ал п ы л ау мен н ақты лау, ү қ с а с т ы қ (а н а л о г и я ) п ен м о д е л ь д е у , и н д у к ц и я м ен дедукц и я, абстрагирлеу, ж ік те у (кл асси ф и кац и я) т.б.); 3) танып-білудің арнайы әдісі (гы лы м ны ц оңу процесінде қарастырылып қолданылатын өз әдістері) болып ж іктеледі. 3.3.1. Т аны м ны ң эм п и р и кал ы қ әдістері Б а қ ы л а у . Қ а н д ай ғ ы л ы м б олса да қ а р а с т ы р ы л ы п о ты р ған о б ъ е к т іл е р д ің м ән ін а ш ы п , о л а р д ы ц қ а н д а й за ң д ы л ы қ та р ғ а б ағы н аты н ы н зер ттей д і. О б ъ ек тіл ер д і танып білу оларды бақы лау ж әне сипаттау ж үм ы стары нан басталады. Б а қ ы л а у зерттелін етін об ъ ектіл ер д і м ақсатты ж ән е ж үйелі түрде тікелей қабы лдау ар қы л ы зерттейтін әдіс. П сихологтар объектілерді қабы лдауды ң м азм үны ж әне бағыттылығы бізді қорш аған ақиқат д үние туралы адамның қ ан д ай б іл ім д ер і, тә ж ір и б е с і бар ек ен ін е б ай л ан ы сты болатынын аны қтаған. Б ақ ы л ау — ақп ар ат алуды ң ец м аң ы зды әдістерін ің бірі, ал б ақы лау ж ү р гізе білу зер ттеу ш ін іц бағалы қа- сиеті. Сондықтан оң уш ы ларды ң б ақы л ау ж асай алуы н қалыптастырудың қаж еттігі еш қандай күмән туғызбайды. 61 Б а қ ы л а у ж а с а у д ы дүры с ү й ы м д асты р у о қ у ш ы л ар д ы ң м ате м ати к ал ы ң д ер ектер д і дүры с и геруін е ж ағд ай ж а- сай д ы , за ң д ы л ы ң т а р д ы көре білуге ж ә н е ң о р ы ты н д ы ж асау ы н а ж әрдем деседі. Л .Э йлер сандарды ң бізге бел- г іл і ң а с и е т т е р ін ің к ө п ш іл іг ін ің д ү р ы с т ы ғ ы н ң а т а ң түрде д әл ел д еу д ен бүры н о л ар д ы ң б аң ы л а у ж о л ы м ен аны ңталғанды ғы н, тек баңылау нәтижесінде ғана дәлелдеу м үм кін емес сандарды ң бізге етене таныс ңасиеттері бар екендігін ай тқан болатын. Б а қ ы л а у д ы м ы н а д а й ж о с п а р б о й ы н ш а ж ү р г із у г е болады: 1. Б аң ы лауды ң м аңсаты н аны ңтау. 2. Б ақы лан аты н объектілердің маңызды ңасиеттері мен ерекш еліктерін айңы ндау. 3. Б а қ ы л а у к езін д е алы н аты н ақ п ар аттар д ы тір кеу , ж и н ақ та у тәсілдерін ан ы қтау (сипаттау, сызбалар ж асау, санды қ мәндерді кестеге түсіру ж әне т.б.). 4. З е р т т е л ін е т ін о б ъ е к т іл е р д ің е р е к ш е л ік т е р і мен белгілері арасы ндағы өзара байланы сты тағайы ндау. 5. Б ақ ы л ау нөтиж елеріне талдау, қоры ты нды ж асау. Б ақ ы л ау әдісін пайдалануға мысалдар келтірей ік. 1 -мысал. у = 2Х көрееткіш тік ф ункциясының ңасиеттерін оқып-үйренуде м ы надай кесте қүрасты ры лады . жүктеу/скачать 5.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|