Педагогические условия организации эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры народов Казахстана 13. 00. 01 Общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

1. Эстетическое воспитание школьников средствами народной танцевальной культуры – это процесс целенаправленного развития интереса и способности личности к познанию и полноценному восприятию прекрасного в народной танцевальной культуре, в других видах искусства, с выработкой системы представлений об истории народов, их танцевальной культуре, формированием потребности проявлять себя в искусстве народного танца и других видах искусства, вносить элементы прекрасного в жизнь и деятельность.

2. Проведенный анализ танцевальной культуры народов Казахстана показал, что средства народного танца в силу своих огромных педагогических возможностей являются наиболее эффективным средством в организации эстетического воспитания школьников. Танцевальная культура народов Казахстана через эстетическое воздействие, в процессе целенаправленного их восприятия, изучения и анализа, занятий в рамках деятельности танцевального коллектива, благодаря художественному творчеству на факультативных занятиях и во внеклассной деятельности осуществляет эстетические воспитательные функции.

3. Для обеспечения эффективности процесса эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры народов Казахстана необходимо соблюдать следующие педагогические условия:

- мотивационно-целевые: направленность педагогов к созданию здорового психологического климата; мотивированность школьников к изучению народного танцевального искусства;

- организационные: непрерывное формирование у школьников информационных знаний о танцевальной культуре народов Казахстана и умений в процессе танцевальной подготовки; активные методы обучения, своевременный контроль и самоконтроль, организация самостоятельной исследовательской работы школьников, создание системы творческих отношений между школами и этническими центрами;

- содержательные: ориентация содержания гуманитарного цикла школьного образования на формирование эстетического воспитания; интеграция знаний об истории народов, их быте, культуре, ценностях, истории народной танцевальной культуры; разработка и внедрение учебного пособия со схемами-стабильной наглядностью; изучение танца от целостной картины его восприятия к элементам.

4. Результаты проведенного исследования подтверждают, что высокий уровень эстетической воспитанности школьников может быть достигнуто усвоением ими танцевальной культуры народов Казахстана, использованием его педагогических возможностей при поэтапной организации художественно-эстетической деятельности учащихся на факультативных занятиях и во внеклассной работе.

5. Спроектированная в исследовании модель организации эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры народов Казахстана, в основу которой положены системный, личностно-деятельностный, культурологический, проблемный и аксиологический подходы, отражает целевые ориентиры, содержательную и организационно-процессуальную характеристику, а также ожидаемые результаты исследуемого процесса, которые находят практическое воплощение в разработанной методике поэтапной организации изучаемого процесса.

6. Эстетическое воспитание школьников средствами танцевальной культуры народов Казахстана целесообразно осуществлять целенаправленно и поэтапно, который представляет собой целостный процесс, включающий мотивационно-целевой, содержательно-творческий, организационно-деятельностный с исследовательскими элементами, оценочно-регулировочный, коррекционный и контрольно-результативный этапы.

7. Опытно-экспериментальная работа подтверждает, что предложенная поэтапноя организация эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры народов Казахстана, является эффективной и может быть рекомендована к внедрению в практику художественно-эстетического образования и воспитания учащихся общеобразовательных школ.

Таким образом, наше исследование подтвердило выдвинутое первоначально предположение о том, что поэтапно организованный процесс эстетического воспитания школьников средствами танцевального искусства народов Казахстана на факультативных занятиях и во внеклассной деятельности в условиях школы с соблюдением комплекса педагогических условий позволит достичь достаточно высокий уровень эстетической воспитанности школьников.

Выполненное исследование не претендует на исчерпывающее решение всех проблем, связанных с использованием средств танцевальной культуры народов Казахстана в эстетическом воспитании школьников. Многоаспектность данной проблемы открывает перспективы дальнейшей работы в направлении исследования вопросов, таких как реализация компетентностного подхода в организации эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры, преемственность эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры в начальной и основной ступени общеобразовательной школы, возможности включения танцевальной культуры в содержание художественно-эстетических дисциплин в школе.

Список опубликованных работ по теме диссертации

1 Проблемы воспитания нравственных ценностей у школьников в практике общеобразовательной школы //Межвузовский сборник научных статей. -Алматы,2006. -С.16-27. (в соавт. с С.Ш. Тлеубаевым).

2 Основные противоречия исполнительской педагогики в хореографическом искусстве //Материалы международной научно-практической конференции «Наследие и современные проблемы национальной культуры».- Уральск, 2006.-С. 333-335. (в соавт. с С.А. Мырзаевым).

3 Воспитание актерского мастерства танцовщика в учебно-творческом процессе //Материалы международной научно-практической конференции «Наследие и современные проблемы национальной культуры».-Уральск, 2006.-С. 340-342. (в соавт. с С.Ш. Тлеубаевым).

4 Танец, как символическая форма культуры //Труды международной научно-практической конференции «Ауезовские чтения-5»-Шымкент, 2006.-С.244 -247. (в соавт. с С.Ш. Тлеубаевым).

5 К вопросу о развитии народной хореографии в Казахстане //Труды международной научно-практической конференции «Ауезовские чтения-6»-Шымкент, 2007.-С.125-128.

6 Роль и место преподавателя в учебном процессе и современном обществе //Материалы международной научно-практической конференции «Валихановские чтения-12».-Кокшетау, 2007.-С406-409. (в соавт. с Б.С. Тлеубаевой).

7 Роль народных танцев в эстетическом воспитании //Материалы международной научно-практической конференции «Инновационные явления в современной культуре Казахстана».- Алматы,2008. -С.311-317.

8 Специфика и возможности народной танцевальной культуры в эстетическом воспитании школьников //Ұлт тағылымы-Достояние нации. Научно-педагогический журнал. - Алматы,2008. - №3. – С.247-252. (в соавт. с А.Б.Нурлыбековой).

9 К вопросу о сущностных и содержательных аспектах эстетического воспитания школьников средствами танцевальной культуры //Ізденіс-Поиск. Научный журнал. - Алматы,2008 №3(1).- С.182-187.

10 О педагогических условиях эстетического воспитания школьников средствами народной танцевальной культуры //Труды международной научно-практической конференции «Ауезовские чтения-7»-Шымкент,2008.-С.125-128. (в соавт. с Д.Д. Есетовым).

11 К проблеме совершенствования эстетического воспитания средствами народной танцевальной культуры //Ұлт тағылымы-Достояние нации. Научно-педагогический журнал. - Алматы,2009. - №1(1). – С.81-84.

12 «Танцевальная культура народов Казахстана» //Учебное пособие. – Шымкент: ЮКГУ им. М.Ауезова,2009. – 142 стр. (в соавт. с Б.С. Тлеубаевой).

13 О технологии реализации педагогических условий эстетического воспитания школьников средствами народной танцевальной культуры // Материалы международной научно-практической конференции «Проблемы инновационного развития науки и образования».-Шымкент: МКТУ им. Х.А. Яссави,2010,т.3.-С.205-211(в соавт. с А.Б.Нурлыбековой).

14 Основные пути взаимодействия школ, этнических культурных центров в эстетическом воспитании школьников средствами народной танцевальной культуры //Білім-Образование. Научно-педагогический журнал. - Алматы,2010. - №2. – С. (в соавт. с А.Б.Нурлыбековой).

Түйіндеме

Ділдебаева Гүлмира Рахымжанқызы

Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың педагогикалық шарттары

13.00.01 – Жалпы педагогика, педагогика және білім тарихы, этнопедагогика

Зерттеудің көкейстілігі. Өскелең ұрпаққа эстетикалық тәрбие беру мәселесінің өзектілігі соңғы уақытта балалардың бұқаралық ақпарат құралдары арқылы кеңінен насихатталатын шетелдік мәдени-тұтынушылық құндылықтары «жаулап алған» жаңа әлеуметтік-мәдени ортада дамуымен шартталады. Оқушыларда жеке тұлғаның эстетикалық тәрбиесінде жетекші мәнге ие мықты мәдени-этникалық іргетастың болмауы да аса зор мәселеге айналуда. Осыған байланысты мектеп оқушыларына эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың тиімділігін қамтамасыз ететін педагогикалық шарттарды анықтау қажеттілігі адам мен әлем арасындағы құндылықты қарым-қатынастарды қалыптастыруға, әдемілікті қабылдауға, адам мұраттары мен қажеттіліктерін дамытуға байланысты анықталады.

Зерттеудің мақсаты: Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың тиімділігін қамтамасыз ететін педагогикалық шарттарды анықтау және эксперименттік тұрғыдан негіздеу.

Зерттеудің нысаны: жалпы білім беретін мектеп оқушыларына эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастыру үрдісі.

Зерттеудің пәні: факультативтік сабақтарда және сыныптан тыс іс-әрекет түрлерінде Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастыру.

Зерттеудің теориялық - әдіснамалық негіздерін тұлғалық – іс-әрекеттік тұрғыдан келу теориясы; «мәдениет», «өнер» ұғымдарының мәнін ашатын философиялық тұжырымдамалар; тарихи мұраға шығармашылық қарым-қатынас туралы диалектикалық – материалистік қағида; эстетикалық тәрбие идеясы мен тұжырымдамасы; шығармашалықтың мәнін ашатын идеялар; оқушыларға эстетикалық тәрбие берудегі өнердің рөлі мен орны, педагогикалық мүмкіндіктері; жүйелілік – тұтастық тұрғысынан келу теориясы құрайды.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:

- халықтың би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие берудің мәні анықталып, теориялық тұрғыдан негізделген;

- Қазақстан халықтары би мәдениетінің оқушыларға эстетикалық тәрбие берудегі өзіне тән ерекшеліктері мен мүмкіндіктері анықталып, теориялық тұрғыдан негізделген;

- Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың педагогикалық шарттары анықталып, негізделген;

- Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың моделі дайындалған;

- Қазақстан халықтары би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастырудың кезеңдік әдістемесі ұсынылып, эксперимент жүзінде негізделген.

- Қазақстан халықтары би мәдениетінің тарихы бойынша оқушылардың зерттеушілік іс-әрекетін ұйымдастыру жөніндегі ұсыныстар дайындалған;

- жалпы білім беретін мектептің оқушыларына, педагогикалық жоғары оқу орнының студенттері мен оқытушыларына арналған эстетикалық бағыттағы «Қазақстан халықтарының билері» атты факультативтік сабақтардың бағдарламасы, «Қазақстан халықтарының би мәдениеті» атты оқу құралы дайындалып, сынақтан өткізілген;

- эксперименттік сынақтан өткізілген халықтық би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастыру әдістемесі жалпы білім беретін мектептің оқушыларына эстетикалық тәрбие беру тәжірибесінде, жоғары оқу орнындағы болашақ мұғалімдерді даярлау, сонымен қатар педагог мамандардың біліктілігін жетілдіру және қайта даярлау жүйесінде пайдаланылуы мүмкін.

Зерттеу мәселесі күрделі болғандықтан , оның барлық салаларын жеткілікті дәрежеде қамту мүмкін емес, сондықтан қарастырылып отырған мәселе толығымен шешімін тапты деуге болмайды. Осыған сәйкес зерттеу болашағы, біздің ойымызша мынадай мәселелерді қарастыру бағытында келешекте дамуы қажет:

- би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастыруға құзыреттілік тұрғысынан келуді жүзеге асыру;

- би мәдениетінің құралдары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие берудің жалпы білім беретін мектептің бастапқы және негізгі кезеңдеріндегі сабақтастығы;

- мектептегі көркем-эстетикалық пәндердің мазмұнына би мәдениетін енгізудің мүмкіндіктері.

Summary
Dildebayeva Gulmira Rahymzhanovna
The theme of research: “Pedagogical conditions of organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan”
13.00.01 – General pedagogics, history of pedagogics and education, ethnic pedagogics
Actuality of the research. The actuality of the problem of aesthetic upbringing of the rising generation is proved by the fact that children live in a new modern socio-cultural environment “filled” with foreign cultural-consumer values which are widely propagandized nowadays by mass media. The special problem consists in the fact that schoolchildren do not have a strong cultural-ethnic basis - the core which has a basic value in aesthetic upbringing of a personality. The necessity of creation of pedagogical conditions for organization of aesthetic upbringing is defined by the following: aesthetic upbringing is connected to the development of ideals and needs, perception of fine, formation of valuable relations between a person and the world as a whole.

The aim of the research consists in theoretical substantiation, working out of pedagogical conditions and experimental check of organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan.

The object of the research: the process of organization of aesthetic upbringing of schoolchildren at a comprehensive school.

The subject of the research: organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan on facultative classes and in out-of-class activities.

Theoretical-methodological base of the research: the theory of personally-functional approach and pedagogical opportunities of art in aesthetic upbringing; the philosophical concepts revealing the essence of the concept “art”, “culture”; dialectic-materialistic regulations concerning the creative relation to historical heritage; ideas and concepts of aesthetic upbringing; ideas revealing the meaning of creativity, the role and place of art in aesthetic upbringing of children; the theory of the system-holistic approach.

Scientific novelty and theoretical significance of the research:

- the essence of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of national dancing culture is theoretically proved and determined;

- the specific character and opportunities of dancing culture of peoples of Kazakhstan in aesthetic upbringing of schoolchildren are theoretically proved and determined;

- the pedagogical conditions of organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan are revealed and proved;

- the model of organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan is worked out;

- the technique of stage-by-stage organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture of peoples of Kazakhstan is suggested and experimentally proved.

- the recommendations on organization of research activity of schoolchildren on the history of dancing culture of peoples of Kazakhstan are worked out;

- the program of facultative classes of aesthetic orientation “Dances of peoples of Kazakhstan”, the manual “Dancing culture of peoples of Kazakhstan”, addressed to pupils of comprehensive schools, teachers and students of pedagogical higher institutions are worked out and tested;

- the experimentally checked up technique of aesthetic upbringing organization by means of national dancing culture can be used in practice of aesthetic upbringing of pupils of comprehensive schools, at training of intending teachers in higher institutions and in the system of improvement of professional skills and retraining of pedagogical staff.

The conducted research does not apply for exhaustive explanation of all the problems connected with the usage of means of dancing culture of peoples of Kazakhstan in aesthetic upbringing of schoolchildren. The multiple aspect of the given problem reveals the prospects of further activities in research of such questions as realization of competent approach in organization of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture; continuity of aesthetic upbringing of schoolchildren by means of dancing culture in primary and basic level of a comprehensive school; opportunities of including dancing culture in the contents of art-aesthetic school subjects.

13.00.01 – Общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика

диссертации на соискание ученой степени

кандидата педагогических наук

Подписано к печати 18.10.2010г. Сдано в печать 19.10.2010г.

Формат издания 60х84 1/16 печать офсетная

Тираж 130 экз. Объем 1,5 п.л. Заказ №0027

Отпечатано в типографии «Нурлы Бейне»

г.Шымкент. ул.А.Байтурсынова, 15Б/1