Кітаппен және оқулықтармен жұмыс – оқытудың маңызды әдісі. Бастауыш сыныптарда кітаппен жұмыс сабақта мұғалім басшылығымен жүзеге асады. Одан әрі оқушылар кітаппен жұмыс істеуге өздері үйренеді. Баспа материалдарымен өз бетімен жұмыстың кейбір тәсілдері бар. Олар:
• конспектілеу - кітаптың мазмұнын қысқа баяндау;
• мәтіннің қарапайым және күрделі жоспарын жасау. Жоспар құру үшін мәтінді оқып болған соң оны бөліктерге бөліп, әр бөлікке атау беру керек;
• тезистеу - кітаптың негізгі ойларын қысқа баяндау;
• цитаталау - мәтінді сөзбе сөз көшіру. Міндетті түрде автор, кітап (жұмыс) аты, баспасы, шьққан жылы, беттері көрсетіледі;
• аннотация — мәнді, елеулі мағынасын жоғалтпай мазмұнды қысқа баяндау;
• рецензиялау - оқу материалы туралы өз ойын қысқа жазу;
• анықтама (справка) жазу - тапқан кітап, т.б. мағлұмат көзі туралы мәлімет. Анықтамалар статистикалық, библиографиялық (өмірбаяндық, терминологиялық, географиялық, т.б) түрде болады;
• формалдық-логикалық модель - мәтіннің сызбасы;
• тақырыптық тезаурус – бөлім, тақырып бойынша негізі ұғымдарды ретке келтіру.
Оқу материалын ауызша баяндау әдісі бірқатар дидактикалық ережелер мен талаптар негізінде қолданылады.
1. Ұсынылатын материалдар идеялық мағыналы, ғылыми және теорияны практикамен байланыстыруға бағытталған болуы керек.
2. Суреттелетін материалдардың тәрбиелік мәнін дұрыс көрсету арқылы оқушыға тәрбиелік әсер ету.
3. Студент сөзі баяндаудағы бірден-бір дереккөз болып табылады және оның маңызы ерекше.
4. Презентацияда мұғалім қолданатын анықтамалар, ережелер мен заңдар кітап мәтінінен өзгеше болуы және мазмұнына сәйкес болуы керек.
Оқу үрдісінде әртүрлі көрнекі құралдарды пайдалануға тырысамыз. Сонымен, бұл оқу ақпаратын визуалды түрде беру және қабылдау әдісінің маңызы қандай? Көрнекіліктің қандай түрлері бар? осы сұрақтарға жауап табуға тырысайық.
Демонстрациялық әдістің маңыздылығы оқушының зерттелетін заттар мен оқиғаларды эмоционалды түрде қабылдауына, оларды қадағалап, бақылап отыруға, логикалық және теориялық элементтердің бірлігіне сенімді болуға баулу, соңында теориялық білімдерін практикада қолдана білуге үйрету. .
Оқытудағы демонстрациялық әдіс көрсету, иллюстрация және экскурсия түрінде жүзеге асырылады.
Демонстрациялық әдісті оқу үрдісінде қолдану негізгі материалдың сипатына – оның мазмұнына, формасына және көлеміне байланысты. Бұл кейіпкер екі түрге бөлінеді.
Түпнұсқада көрсетуге болатын заттар мен объектілер: өсімдіктер, олардың құрамындағы жануарлар, минералдар, коллекциялар, құралдар мен машиналар, макеттер және т.б.
Көрнекі бейнелеу материалдары екіге бөлінеді. А) бұйымдар, заттардың, жағдайлар мен оқиғалардың бейнесін суреттейтін материалдар, суреттер, фотосуреттер, диафильмдер және т.б. В) бұйым, заттың, оқиғалардың шартты белгісімен бейнеленген символдық және схемалық кескіндемелік материалдар, географиялық және тарих карталары, сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.
Көрнекі дисплей материалдарының алуан түрлілігі әртүрлі қолдануды қажет етеді. Мысалы, 1. Бұйымдар мен заттарды табиғи түрде көрсету екі жолмен көрсетіледі.
а) оқушы түсіндіріп жатқан бір уақытта оқытылатын пәнге қатысты көркем көрме материалдары (тек мұғалім көрсетеді).
б) табиғи демонстрациялық материалдар жеткілікті болса, әр оқушыға таратылады.
2. көрнекі бейнелеу материалдарының екі түрі де екі түрлі жолмен жүзеге асырылуы мүмкін.
а) мұғалім демонстрациялық материалдарды көрсетеді.
б) оқушыларға демонстрациялық материалдар таратылады.
Оқытылатын пәннің табиғатын әрқашан сабақта ашу мүмкін емес. Бұл жағдайда не істеу керек? Экскурсиялық әдісті қолдануға болады. Тақырыпты экскурсия әдісімен де көрсетуге болады. Бұл әдісте зерттелетін нәрсе зауыттарда, фабрикаларда, табиғатта, мұражайларда, көрмелерде табиғи жағдайдағы құбылыстарды жүйелі түрде көрсетеді. Көрсетілетін жерде оқытылатын пәннің мазмұнын кеңінен ашуға мүмкіндік болса, мұғалім оны алдын ала барып бақылайды, содан кейін оқушыларды алып, экскурсиялық әдісті қолданады, сабақ барысында оқушылар объект туралы ақпаратты естиді, экскурсия немесе бақылаумен шектелмей, қажетті материалдарды жазып алады, сурет салады, өлшейді және есептейді.
Экскурсия соңында мұғалім пікірлер мен ойларды жинақтап, қорытынды жасайды және сабақты аяқтайды.
Білім берудің практикалық әдістерін қолдану оқушыларға не береді?
Достарыңызбен бөлісу: |