Әңгімелесу – оқытудың диалогтық әдісі, мұғалім оқушыларға мұқият ойластырылған сұрақтарды жүйелі қою арқылы олардың жаңа оқу материалын меңгеруіне жағдай жасап, бұрын оқылған материалдарды қалай меңгергенін тексереді. Әңгімелесу - дидактикалық әдістің ескі түрі, оны Сократ шебер түрде қолданған, сондықтан әңгімелесу әдісін Сократ әдісі деп атайды.
Әңгіме әдісі негізінен бастауыш сыныптарда қолданылса, лекция әдісі жоғары сыныптарда жиі қолданылады. Білім беру мазмұны бейтаныс болса әңгіме және лекция әдістері қолданылады. Білім беру мазмұны оқушыға ішінара таныс болса, сұхбат әдісі қолданылады. Ауызша баяндау әдісінде екі әрекет те мұғалімнің сипаттауы мен оқушылардың сипатталған білімді саналы да берік меңгеруінің бірлігін сақтайды.
Әңгіме – мектептегі білім беру жүйесінде ең көп қолданылатын әдіс, ол барлық сыныптарда және мектептегі білім берудің барлық кезеңдерінде барлық пәндерді оқытуда қолданылады. Бастауыш сыныптарда ол әлдеқайда қысқа және түсінікті болады, ал ортаңғы сыныптар тобында әңгіме әлдеқайда кең және үздіксіз болады. Жоғары сыныптарда көлемі үлкен, ол дәрістегідей бүкіл сабақты алмайды.
Сөйлеу мәдениетін дамытуда әңгіме үлкен рөл атқарады. Осыған байланысты білім беруде әрқашанда ауызша оқыту әдістері көбірек қолданылады.
Сұхбат – әңгімелесудің ерекше түрі ретінде, тақырып бойынша мәліметтер алу үшін қолданылады. Сұхбат негізінен 4 түрге ажыратылады: жаңа білімді барлау мақсатында қолданылатын сұхбат, білімді бекіту мақсатында қолданылатын сұхбат; білімді тексеру және бағалау үшін қолданылатын сұхбат; өткен материалдарды қайталау негізіндегі сұхбат.
Оқушылардың сабаққа дайындығы жеткілікті болса, мұғалімнің жетекшілігімен проблемалық сұрақтарға жауап табатын сұхбаттар орынды. Мұндай сұхбаттар эвристикалық ізденіс сипатына ие.
Оқыту барысында оқылатын тақырып бойынша кіріспе, негізгі және қорытынды сұхбаттар де қолданылады.
Сұхбат әсіресе оқытудың тәрбиелік сипатында дүниетанымдық көзқарастар мен сенімдерді қалыптастыруда пайдалы. Сұхбат бүкіл сыныппен және кейбір оқушылар топтарымен жүргізіледі.
Сұхбат арқылы а) оқушылардың өмірінде кездескен оқиғалары туралы сұрақ қою арқылы өз бетінше ойланатын жағдайларға назар аудару керек, ә) оқушылардың алған негізгі білімдерін еске түсіруге қол жеткізу қажет. бұрын үйренген, әңгімелесу әдісі Мұғаліммен жұмыс істегенде ол мыналарды ұстануы керек:
1. Мұғалімнің сұхбатқа дайындаған сұрақтары сыныптың барлық оқушыларына қатысты болуы және қойылуы керек.
2. Оқушылардың бірі жауап беруге шақырылады.
3. Сыныптың барлық оқушылары жауап беріп жатқан оқушыны мұқият тыңдап, оның жауабын толтырып, түзетіп, нақтылауы керек.
4.Оқушылардың жауаптарын дұрыс немесе бұрыс екеніне қарамастан түсіндіріп, қорытындылап, бағалау қажет.
Оқу дәрісбаяны (лекция) - оқу материалын ауызша баяндауға арналған. Оның көлемі әңгімеден үлкен. Дәрісбаян сабақтың немесе жаттығудың барлық бөлігін алады.
Дәрісбаян негізінен жоғары сыныптарда, колледждер мен университеттерде қолданылады. Мектептегі дәрісбаян – оқытылатын пәннің шынайы ғылыми мәнін ашып, одан ғылыми қорытынды жасап, бүкіл сабақ бойы білімді жүйелі түрде жеткізу.
Достарыңызбен бөлісу: |