ПӘні бойынша Әдістемелік өңдеу Мамандығы: «Мейірбике ісі» Курсы: 3 Семестрі: 6 Құрастырушы: Джураева Г. Р. Шымкент, 2013
жүктеу/скачать 0.62 Mb.
|
12. Жаңа тақырыпты бекіту. 18 мин (20%) Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау. Тесттер: 1. Гипертониялық кризбен науқас шағымданады: а) бас ауру, бел ауру,дизуриялык көрініс б) жалпы әлсіздік, бас айналу, ауыз кебу в) катты бас ауру, бас айналу, күлак шуы, көз карауту г) әлсіздік , суык тер, іш ауру д) жүрек тусы, шөлдеу, әлсіздік 2. Гипертониялык аурудын профилактикасы максатында кажет: а) темекі шекпеу, суыктамау, тойып жемеу. б) түзды азайту, түнгі ауысымсыз жүмыс істеу, психоэмоциональді жүктеме болмау, созылмалы инфекция ошагын жою. в) бас ауру, жүрек түсы ауырсыну.бұрынғы емнің шипасы әсерсіз болу г) әлсізлік, бас айналу, ісіну. д) дизурия, дене температурасының көтерілуі, әлсіздік 3. Гипертониялык криз кезінде дәрігер келгенше: а) наукасты жаткызу жаракаты, шуды алу қышаны желкегше кою,аякка ыстык ванна қою б) наукасты жаткызу, 02 беру, оңка кою в) наукасты отырғызу, кислород беру, жгут кою (переферия мүшелеріне) г) наукасты жаткызу, кислород беру, асказанын жуу д) наукасты отырғызу, кышаны жүрек түсына өою, карвалол беру 4. гипертониялык криз кезінде нитроглециринмен кетпейтін төс артындағы ауырсыну
а) жүрек астмасында б) қабырға аралык невралгияда в) миокард инфарктысында ғ) стенокардияда д) аритмия үстамасында 5. Гипертония ауруы: кезінде акшыл-кызыл көбікті какырыкты жөтел, ентікпе пайда болған бүл болуы мүмкін: а) крупозды пневмония б) өкпелік кан кету
г) бронх астмасы д) пароксизмальді тахикардия үстамасы 6. Талма кезіндегі алгашкы көмек: а) эуфиллин егу б) нитроглицирин беру.отырғызу в) аяғын көтеріңкіреп жатқызу г) грелка,кыша кою д) отырғызу 7. Жүрек астмасы кезіндегі дәрігерге дейінгі көмек: а) кышаны жүрек түсына кою б) жатқызу.жылыту в) аяк-қолга жгут кою, көбік басу г) жүрекке мүзы бар капшык кою д) валидол беру 8. Өкпенін ісінуі кезіндегі кисларод беру әдісі: а) кисларод дистил су аркылы өткен б) тері астына в) спирт аркылы өткен
д) тері астына 9. Жүрек ісінуі кезінде тән емес белгі а) жайлап даму б) күн соңында пайда болған в) көп жүргенде пайда болған г) консистенциясы бойынша жүмсак д) бауырдың үлкеюі 10. Үлкен кан айналым шеңбері қажет: а) қанды О2-мен байыту үшін б) О2-ні тіндермең мүшелекрге жеткізу үшін
д) бауырды жуу үшін Ситуациялык есептер:
13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%) Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады 14. Үйге тапсырма беру. 4 мин (4%) Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет 10 – cабақ 1 Сабақтың тақырыбы: Ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіс. Клизмалар 2. Сағат саны: 180 мин (100%) 3.Сабақ түрі: практикалық 4.Сабақтың мақсаты: оқыту: оқушыларды ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіспен, клизмалармен таныстыру. тәрбиелік: оқушыларды клизма жасау кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу. дамыту: оқушыларда ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік көмек көрсету, клизма жасау қабілеттілігін дамыту. 5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды моделдеу 6. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ. б) оқыту орны: № 2, 3, 4 бөлмелер. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) 1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007. Қосымша (Қ) 1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%) -жүрек дүрсілі кезіндегі медбикелік процесс; -жүрек түсында ауырсыну кезіндегі медбикелік процесс; -ентігу кезіндегі медбикелік процесс; -түншығу (жүрек астмасы) кезіндегі медбикелік процесс, - перифериялық ісіктер, асцит кезіндегі медбикелік процесс; -АҚ кысымы бірден көтерілгенде немесе түскенде, талмада медбикелік процесс;
Жоспар:
1. Тәбеттің бұзылуы. Тәбеттің бұзылуы АІЖ-ң асқорыту безінің қызметі бұзылғанда байқалады. Тәбеттің болмауы (анорексия) – психикалық өзгеріс, науқас тамақтан бас тартады, Тәбеттің жоғарылауы – тамақты көп қабылдап дене салмағының артуына алып келеді. Нервті стресс, жүктілік, кейбір дәрілік заттарды қабылдау, гармональды өзгерістер себеп болады. 2. Симптом. Заеда- езудің ойылуы, организмд темір және витаминдердің жетіспеушілігінен пайда болады. 3. Симптом. Ауыздан жағымсыз иістің келуі. Стоматит- ауыз қуысының шырышты қабығының, қызыл еттің, тілдің қабынуы: арнайы антисептикалық ерітінділермен шайғанда иіс жоғалады. Темекі тарту. Өңеш-жұтқыншақты асқазанмен біріктіріп тұратын асқорыту жорлының бөлімі. Асты жұтуда қатысады, өңештің бұлщықетінің перистальтикалық жиырылуын қамтамассыз етеді. 4. Дисфагия симптомы- жұтынудың қиындауы, өңеш ауруының белгісі. Науқас ауырсыну, қысымды сезіну, кернеу, астың, өңеште тұрып қалуы сияқты сезгілерді сезінеді. Асқазан- өңешпен 12 елі ішек арасында орналасқан қуысты мүше, онда ас жиналып, оның біртіндеп қорытылуы және сіңірілуі жүреді. Асқазанның негізгі қызметі ауыз қуысынан түсетін асты механикалық және химиялық өңдеу. Химусты қалыптастырып, оны 12 елі ішекке түсіру. Асқазан ауруында ауырсыну эпигостральды аймақта болады. Асқазаннан қае кету көп әрі жасырын түрде болуы мүмкін. Асқазаннан жасырын қан кету темір тапшылығы анимиясында болуы мүмкін. 5. Кекіру-ауыз қуысына асқазаннан немесе өңештен газдың күтпеген еріксіз бөлінуі. Кекіру кезінде жағымсыз иіс келеді. 6. Ғыжылдау-төс астында немесе іш үсті аумағында кейде жұтқыншаққа дейін жететін, асқазан ішіндегіні өңешке тастауымен негізделетін күйдіруді сезіну. 7. Лоқсу. – төс асты аумағындағы кеуде, ауыз қуысындағы өзгеше ауырлық сезімі, кейде қусудың алдында болады және жалпы әлсіздік , тершендікпен, гиперсоливациямен, аяқ қолдың мұздауымекн, терінің бозаруымен, АҚ төмендеуімен қабаттасып жүреді. 8. Қусу. Күрделі, рефлекторлы акт болып асқазанның бұлшық еті, диафрагма, қарынның алдынғы қабырғасының қатысуымен болады. Қусу нерв жүйесінің, артериальды гипертензия, улану, тілдің шыршты қабатының тітіркенуі, жұмсақ таңдай, асқазан ішек жолыны ауруларының белгісі болуы мүмкін. Қусу, лоқсу және сілекейдің ағуымен басталады. Асқазан ауруларындағы қусу науқасқа жеңілдік тудырады. Мидың қан айналуы бұзылғанда (инсульт, гипертониялық криз, ми ісігі) қусқаннан соң жеңілдік болмайды. Ауру сипмтомы. Ауру тамақты қабылдағаннан байланысты. Қарындағы ауру тек қана асқорыту жүйелерінің ауруларында ғана емес, жүрек ауруында, тыныс алу, неврологиялық аурулардада кездеседі. Асқазанның ауруы кейбір дәрілерді қолданғанда, тамақ қабылдағанда, акт дифекацияда, физикалық күш түскенде, денесінің қалпын өзгерткенде болуы мүмкін. Ішек - асқорыту каналының бөлігі, асқазанның привратник бөлігініен басталып тік ішекпен аяқталады. Ішекте астын қортылуы, сіңірілуі пайда болған шлактердың жойылуы жүреді. Ішек жіңішке және жуан болып бөлінеді: ащ ішек 160-400 см, тоқ ішек 1,5м. Ішкетің патологиясының ең бастысы симптомы – нәжістің бөлінуінің бұзылуы. Іш қату симптомы. Іш қату, нәжістің ішекте ұзақ уақыт сақталуы (48 сағаттан ). Іш қату ішектің бұлшық етінің және перистальтикасының әлсіреуінен пайда болады. Іш өту симптомы. Іш өту – сүйық нәжіс. Себебі: астың ішекте қортылуының бұзылуы, ішекте қабуныу процестің пайда болуы және іш айдайтын дәрілерді қолдану. Тенезм симптомы. – дефикацияға жалған ауырлық шақыру, мысалы, проктитте, дезинтерияда, Метеоризм симптомы. Науқастар қарынның ісінуін, ауырлықты сезінеді. Себептері: ішекте газдың жиналуы, ішектің қозғалу функциясының бұзылуы, ішек қабырғаларында газ сорылуының төмендеуі, метеоризм клетчаткамен бай азықтармен қолданғанда, оларды қорытылу кезінде газдың көп бөлуіне жағдай жаратылады (капуста, қара нан), асқазан асты безінің функциясы төмендегенде, ішек микрофлорасының құрамы өзгергенде, ішек буралғанда. Асқазан ішектен қан кету симптомы. Асқазан жарасы, эрозия, асқазанның ісігі, бауыр циррозы, өңеш венасынын варикозды кеңеюі, ішектердің әр түрлі аурулары – ісік, геморрой, жаралы колит пайда болады. Асқазан ішектен қан кету жасырын түрде болуы мүмкін – қан кету басынан «кофе қоюы» қусу, қан аралас қусу немесе нәжістің қан аралас бөлінуі (мелена). Осыдан соң кенеттен бас айналуы, тез шаршау, тері қабаттарының бозаруы, пульстің жиілуі, тыныстың жиілілуі, суық тер, құлақтың шыңылдауы, көз алдын қарайытуы, жүрек түсында ауырсыну болады. Науқас не болғаннын түсінбестен есінен таңу мүмкін, лоқсу, қан аралас қусу, нәжістің қан аралас бөлінуі байқалады. Асқазан ішектен қан кеткендегі негізгі белгілер. Мұндай қан кету асқазан, ішек, бауыр, өңеш тағыда басқа аурулардың симптомдары болады: қан аралас қусу, «кофе қоюын» қусу тұз қышқылы гематин араласып шығады. Тоқ ішектен қан кеткенде нәжісте ашық түсті қан (гемотохезис) пайда болады. Өңештен қан кеткенде қусық массаларына ашық түсті қан қосылады. Нәжістің мелена тәрізді (қара түсті) болуы ішекте қаннан әр түрлі ферменттердің және бақтериялардың пайда болуынан болады. Өзгермеген ашық түсті қанның нәжісте болуы асқазаннан қан кеткенін дәлелдейді. Ал ішектен қан кеткенде, тоқ ішектің ісігінде нәжіс аралас ал геморройда дефикация кезінде қан қосымдысы бөлінеді. Темір жетіспеушілік анемиясында шамалы қан кету байқалады. Асқазан ішек жолдарынынан көп қан кетуі кезінде коллапс постегморрагиялық анемия пайда болады. Бауыр - құрсақ қуысының жұпсыз мүшесі, адам организмдегі ең үлкен без. Түрлі функцияларды орындайды. Бауырда оған асқазан ішек жолдарынан қанмен түсетін улы заттарды залалсыздандыру жүреді. Оның массасы үлкен адамда – 1500-1700 г. Өт қабы - өт жиналатын қалта. Бауыр және өт жолдары клиникалық симптомдар.
Клизма дегеніміз тоқ ішектің төменгі жағын емдеу және диагноз қою мақсатында түрлі сұйықтықтарды енгізу. Клизмалардың тазалау, сифонды, қоректендіру, дәрі-дәрмек және тамызғыш сияқты түрлері болады. Дені сау адам ішін әрдайым тәулігіне бір рет және бір уақытта босатып отырады. Кейбір аурулармен ауырғанда дәрет жүрмей қалады (іш қатып қалады). Мұндай жағдайда сырқатқа іш жүргізетін дәрі, диета белгілеп, сондай-ақ клизма қояды. 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%) бөлімшелерде ас қорыту жүйе қызметі бұзылуы бар науқастарда мейірбикелік үрдісті жүзеге асыру, клизмалар жасау. 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 18 мин (20%) Оқушылардың білім денгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау. Тесттер:
А) сарғаю, демікпе, жүрек дүрсілі, тері қышуы; Б) қанауға бейім, көгеру, тұншығу, төс астындағы ауру: В) сарғаю, зәрдің қараюы, түссіз, терінің қышуы Г) арықтау, температураның жоғарылауы, бас айналу
А) қанның сұйық бөлігінің плевральды қуысқа түсуі Б) тері жамылғысының көгеруі В) аяқтың ісінуі Г) қанның сұйық бөлігінің құрсақ қуысына жиналуы Д) дененің ісінуі
А) гепетитке Б) холециститке В) өттің тазаруына Г) бауыр циррозына 4. Бауыр циррозына тән белгілер: А) жүдеу
Б) қан кету В) бауыр мен көк бауырдың үлкеюі Г) асцит Д) бәрі дұрыс 5. Аш ішектің ұзындығы а) 5-7 м
б) 2-3 м в) 10-12 м г) 1-2 м 6. клизма түсініктемесі а) тоқ ішекке сұықтық жіберу б) тоқ ішекке дәрілік заттарды енгізу в) аш ішекті зерттеу г) аш ішекке сұйықтық жіберу 7. клизма қоюға көрсеткіштер а) операциядан кейін б) метиоризмде в) эндоскопиялық тексеруден алдын г) тік ішекке шам қояр кезінде 8. Өттің тас ауруында ас қабылдау иньтервалы: А) күніне 3 рет Б) күніне 4 рет В) әр 4 сағат сайын Г) емдік ашығу Д) ас қабылдау интервалының маңызы жоқ 9. Өт тас ауруына тән белгі: А) оң жақ қабырға астындағы өткір ауру Б) бас ауру В) лоқсу, құсу Г) іштің сыздап ауруы Д) бел тұсындағы ауру 10. Бауыр мен өт жолдарының ауру науқастарының тамақтану рационынан мыналар шығарылады: А) майлы қуырылған Б) ұннан жасалған В) тәтті Г) рацион өзгермейді Жауап эталоны: 1-в, 2-г, 3-в,4-д, 5-а, 6-б, 7-г, 8-в, 9-а, 10-а. Ситуациялық есептер:
қолғап кеймеді. Бұл дұрыс жағдай ма? 13. Сабақты қорытындылау. 4 мин (4%) Оқытушымен кері байланыс, теориялық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады 14. Үйге тапсырма беру. 4 мин (4%) Н-1, 6 – бөлім , 332 – 349 бет 11 – сабақ 1 Сабақтың тақырыбы: Зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіс. Зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсету.Қуыққа катетер енгізу алгоритмі. 2. Сағат саны: 180 мин (100%) 3.Сабақ түрі: практикалық 4.Сабақтың мақсаты: оқыту: оқушыларды зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезіндегі мейірбикелік үрдіспен, зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсетумен, қуыққа катетер енгізу алгоритмімен таныстыру. тәрбиелік: оқушыларды зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезінде, зәрдің жедел тоқтауы кезінде, қуыққа катетер енгізу кезінде этика және деонтологиялық заңдылықтарды ұстануға тәрбиелеу. дамыту: оқушыларда зәр шығару жүйе қызметі бұзылуы кезінде, зәрдің жедел тоқтауы кезінде көмек көрсету, қуыққа катетер енгізу қабілеттілігін дамыту. 5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды моделдеу 6. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ. б) оқыту орны: № 2, 3, 4 бөлмелер. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) 1.Мейірбике ісінің негіздері Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007. Қосымша (Қ) 1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, Құспанова А.Р, Ахметова К.А. – Көкшетау, 2006. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%)
9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%)
10. Жаңа сабақты түсіндіру : 54 мин (60%) Жоспар:
Жедел зәр тоқтауы . Жедел зәр тоқталу дегеніміз- операциядан кейін қуық бұлшықетінің жүйке регуляциясы бұзылуынан және де уретра обтурациясының нәтижесі. Ануриядан айырмашылығы анурия кезінде қуық бос және кіші дәретке отырғысы келмейді , ал жедел зәр тоқталу кезінде қуық толып тұрады және кіші дәретке жиі отырғысы келеді. Дені сау адам бір тәулікте 4-7 рет зәр шығарады, көбінесе күндіз,ал түнде 1 реттен көп емес . Аденома , қуық асты без рагі , босанудан кейін және операциядан кейін жедел зәр тоқталу пайда болады . Зәр шығару рефлексін краннан аққан судың шуымен немесе жыныс мүшелерін жылы сумен жуып шығаруға болады. Қасаға үстіне жылы грелка қойса жақсы әсер береді .Істеген іс-шаралар жүзеге аспаса дәрігер тағайындауы бойынша бұлшықет тонусын жоғарылататын дәрілік заттарды береді (прозериннің 0,5% 1 мл ерітіндісін немесе пилокарпиннің 1% 1 мл ерітіндісін тері астына).Бұл іс-әрекеттер жүзеге аспаса дәрігер тағайындауы бойынша қуыққа катетер қояды.
Науқастың жағдайына қарай оны ыстық ваннаға отырғызады, спазмолитиктерді енгізеді ( но-шпа 2-4 мл ерітіндісін немесе баралгиннің 5% 2-3 мл ерітіндісін бұлшықетке енгізу. Осы шаралар әсер етпесе науқасты урология бөліміне жатқызу қажет. Зәр шығару каналының жарақатынан болған зәр тоқталу кезінде қуыққа катетер қоюға мүлде болмайды.
Қолдану алдында катетерлерді 10-15 минут бойы қайнату керек. Қайнатудың әсерінен катетерлер біртіндеп иілмелілігін жойып,жарамсыз болып қалатынын есте сақтау қажет. Қолданылып болған соң оны сабындап жылы суға жуады да жұмсақ шүберекпен сүртеді. Резеңке катетерлерді 2% бор немесе карбол қышқылының ерітіндісі толтырылған эмаль не шыны қақпағы бар қораптарда сақтайды, әйтпесе олар кеуіп, иілгіштігін жояды да сынғыш болады. Қатты (метал) катетерлер тұтқадан, өзектен және тұмсықтан( екі сопақша тесігі бар уретральді ұшты) тұрады. Катетер жұмыр, төменгі жағы бітеу.Ерлер катетерінің ұзындығы 30 см, әйелдер катетері -12 -15 см. Әйелге катетер енгізу.
Көрсеткіші: жедел зәр тоқталу, несеп қуығын жуу және оған дәрілік заттарды енгізу, несеп және зәр шығару мүшелеріне операциядан кейінгі кезеңде. Қажетті заттар:
Процедура алдында медбике қолын сабындап жылы сумен жақсылап жуып, тырнақтарын спиртпен немесе йод тұндырмасымен сүртеді. Сырқат алдын ала дәрет алады, ал қынабынан бөлінулер бөлінсе бүркіп жуады. Медбике немесе дәрігер оның оң жағында болады. Сол қолымен жыныстық еріндерін ашып, оң қолымен жоғарыдан төмен( тік ішекке қарай бағыттап) сыртқы жыныс мүшелерін , несеп шығаратын тесікті қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндімен (1: 1000 сулема ерітіндісімен, фурациллинмен, оксицианды сынап ерітіндісімен ) мұқият сүртеді. Содан кейін зарарсызданған вазелинмен майланған әйел катетерін алып, несеп шығаратын каналдың сыртқы тесігін тауып, ептеп катетер енгізеді. Катетердің жоғарғы тесігінен несеп шықса , катетер дұрыс түскен болып саналады. Несеп өзінен өзі бөлінбесе жайлап қуықтың тұсынан басып, қалған несепті шығарады, ал содан кейін шамалы қалған несеп катетерді шығарған соң , несеп жүретін каналды жуып өтетіндей етіп, жайлап катетерді суырып шығарады. Әйелдің несеп бөлетін каналы онша ұзын емес(4-6см), сондықтан катетер енгізу онша қиын емес. Егер несепті тексеруге алу қажет болса, зарарсызданған прбирканың аузын несеп жолының үстіне ұстап,ол толған соң зарарсызданған мақта тампонмен жабады. Егер катетер енгізу зарарсызданбаған катетермен немесе кір қолмен жасалса қуыққа инфекция түседі де, қабыну пайда болады, бұл сырқат күйін қиындатады, сондықтан медбике асептика және антисептика ережелерін қатаң сақтауы тиіс.
жүктеу/скачать 0.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|