№ 31 ОБСӨЖ
Балдырларға ұқсас бактериялар. Фотоситездеуші бактериялр. Фотосинтезге қатыспайтын бактериялар.
ОБСӨЖ жоспары:
1. Қарапайым балдырлар.
2. Микроорганизм саңырауқұлақ.
ОБСӨЖ мақсаты:
Балдырларға ұқсас бактериялар түрлерімен және ерекшеліктерімен, бактериялардың фотосинтездеуші қасиетерімен, оларға қатыспайтын түрлерімен таныстыру мәлімет беру.
Пайдаланатын әдебиеттер :
а) негізгі :
1. Гусев М.В., Минеев Л.А. Микробиология.- М.: Изд-во Москва ун-та, 1985.
2. Колешко О.И. Микробиология.-Минск:Бышэйшая школа, 1977.
3. Кратки определитель бактерий Берги.-М.: Мир, 1980.
4. Мищустин Е.Н., Емцев В.Т. Микробиология. –М.: Колос, 1878.
5. Дарқанбаев Т.Б.,Шоқанов Н.Қ. Микробио-гия және вирус-я негіздері. А, Қайнар, 1982.
6.Шоқанов Қ.Н. Микробиология. Алматы, “Санат”,1997.
-
Құлдыбаев М. Ауыл щаруашылық микробиологиясы. Алматы, “Білім”,1994.
-
Генкель П.А. Микробиология с оснсвами вирусологии. Учеб. Пособие для студентов биол. фак. пед. Ин-тов. М., “Просвищение”,1974.271с.
б )қосымша әдебиеттер
-
Аристовская Т.В. Микробиология процессов почвообразования. –Л.: Наука,1980.
-
Биотехнология.-М.: Наука,1984.
-
Блохина И.Н., Леванова Г.Ф. Генсистематика бактерии.-М.: Наука, 1976.
-
Громов Б.В. Строение бактерий.-Л.: Изд-во Ленингр. Ун-та,1985.
-
Заварзин Г.А. Водородные бактерий и карбоксидобактерия.-М.: Наука,1978.
ОБСӨЖ мазмұны:
Қарапайымдар – бір клеткалы организмдер. Олардың шамасы, пішіні әр қилы, өзіндік даму циклдары болады. Біреулері шар тәрізді, басқалары – ұзынша, сопақша келеді. Ал кейбіреулерінің пішіні тұрақты болмайды. Қарапайымдылардың мөлшері 2-4 мкм-ден 3см-ге дейін барады.
Қарапайымдылардың қабығы қатты кутикула, яғни мүйізденген заттан тұрады. Ол әрі тірек әрі қорғаныс міндетін атқарады.
Қалапайымдылар жай бөліну арқылы көбейеді. Сонымен олар жыныстық жолмен көбейуі де байқалады. Қолайсыз жағдай туғанда қарапайымдылар бактериялардың спорлары сияқты циста деп аталатын дене түзеді. Қарапайымдылар аэробты организмдер. Сондықтан олар топырақтың беткі қабатында тіршілік етеді. Олар топырақ реакциясына сезімтал. Бейтарап реакциялы топырақта олар жақсы өніп - өссе, рН 3,5-тен төмендегенде немесе 9,8-ден жоғарылағанда олардың тіршілігі баяулап, ақыр аяғында өліп қалады.
Қарапайымдылардың біразы автотровты организмдер, яғни олар көмір қышқыл газын және минерал тұздарды тікелей сіңіре алады. Сонымен қатар олардың белокты көмірсуды, майды және клетчатканы ыдырататын қабілеттері де бар. Қарапайымдылардың пайдалы жақтарының бірі – олар топыраққа түскен түрлі ауру қоздырғыш микробтарды құртып, топырақтың тазаруына зор көмегін тигізеді. Олар 1 сағат ішінде 30 мыңға жуық бактеряларды жұтып қоятыны анықталды. Зерттеулерге қарағанда қарапайымдылардың топырақтағы күрделі органикалық қосылыстарды ыдыратып, өсімдіктерге қоректік заттарды дайындайтыны мәлім болып отыр. Бұл микроорганизмдердің ішіндегі ең үлкен тобы саңырауқұлақтар класына жатады, клеткасында хлорофилі болмайды. Олар төменгі сатыдағы өсімдіктерге жатады, дайын органикалық заттармен қоректенеді, хемооргонтрофты, аэробты организмдер. Қоректік заттар бетінде колония түзіп орналасады. Бактериялардан айырмашылығы – олардың құрылысы күрделілеу және көбею тәсілі жетілген.
Көпдеген саңырауқұлақтарды, өнеркәсіпт түрлі антибиотиктерді, ферменттерді, витамирдерді, бірқатар органикалық қышқылдарды алуда және сырдың ерекше түрлерін (рокфнр, тіске басар сыр) дайындауда кеңінен қолданылады.
Кейбір саңырауқұлақтар өсімдіктерде, адамда және жануарларда ауру қоздырады. Саңырауқұлақтарды егжей-тегжейіне дейін зерттейтін микология ғылымы болып есетеледі.
Саңырауқұлақтар жынысты жолмен де, жыныссыз жолмен де көбейе береді. Жыныссыз жолмен көбейгенде жіпшелерінің ұшында споралар орналасқан споронгилері болады. Жныстық жолмен көбейгенде екі клетка қосылып, спора түзеді. Жоғары сатыағы саңырауқұлақтарда спора орналасқан ерекше қапшықтары болады. Спора бар мұндай қапшықтарды аскоспоралар дейді.
Бақылау сұрақтары:
1. Шар тәрізділер?
2. Қалапайымдылар көбеюі?
3. Автотрофты организмдер?
4. Саңырауқұлақтар көбеюі?
№ 32 ОБСӨЖ ОБСӨЖ тақырыбы:
Миксобактериялар. Спирохеталар. Bacillus түрлері.
ОБСӨЖ жоспары:
1. Микроорганизмдердің табиғаттағы маңыздылығы.
2. Бактериялардың негізгі формалары.
2. Bacillus түрлері.
ОБСӨЖ мақсаты:
Миксобактериялар түрлеріне және классификациясына ерекшеліктеріне мәлімет беру.
Пайдаланатын әдебиеттер :
а) негізгі :
1. Гусев М.В., Минеев Л.А. Микробиология.- М.: Изд-во Москва ун-та, 1985.
2. Колешко О.И. Микробиология.-Минск:Бышэйшая школа, 1977.
3. Кратки определитель бактерий Берги.-М.: Мир, 1980.
4. Мищустин Е.Н., Емцев В.Т. Микробиология. –М.: Колос, 1878.
5. Дарқанбаев Т.Б.,Шоқанов Н.Қ. Микробио-гия және вирус-я негіздері. А, Қайнар, 1982.
6.Шоқанов Қ.Н. Микробиология. Алматы, “Санат”,1997.
-
Құлдыбаев М. Ауыл щаруашылық микробиологиясы. Алматы, “Білім”,1994.
-
Генкель П.А. Микробиология с оснсвами вирусологии. Учеб. Пособие для студентов биол. фак. пед. Ин-тов. М., “Просвищение”,1974.271с.
б )қосымша әдебиеттер
-
Аристовская Т.В. Микробиология процессов почвообразования. –Л.: Наука,1980.
-
Биотехнология.-М.: Наука,1984.
-
Блохина И.Н., Леванова Г.Ф. Генсистематика бактерии.-М.: Наука, 1976.
-
Громов Б.В. Строение бактерий.-Л.: Изд-во Ленингр. Ун-та,1985.
-
Заварзин Г.А. Водородные бактерий и карбоксидобактерия.-М.: Наука,1978.
Достарыңызбен бөлісу: |