ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМЖ құжат
|
ПОӘК
|
УМКД 042-18.22.1.99/01 -2013
|
ПОӘК
оқытушыға арналған
«Зоология»
пәнінің бағдарламасы
|
Басылым № __
от «___»______
|
5В060700-«Биолгия» мамандығына арналған
«Зоология»
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ
2013
Алғы сөз
1. құрастырылды
Құрастырушы: _______________ «____»___________20____ А.Нұрсафина «Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология кафедрасымен» кафедрасының аға оқытушы, биология магистрі
2. талқыланды
«Мал шаруашылығының технологиясы және аңшылықтану» кафедрасының отырысында
Хаттама №__ «__»_____20___ж
Кафедра меңгерушісі ___________ С.Тугамбаева
2.2. Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама №__ «__»_____20___ж
Төрағасы __________ А.Тлеубаева
3. бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің
отырысында қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама №__ «__»_____20___ж
ОӘК төрағасы _____________Г.Искакова
«__»_____20___ж №__ басылым орнына енгізілген
Мазмұны
1 Колдану саласы.
2 Ереже белгілейтін сілтемелер
3 Жалпы ереже
4 Пәннің оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны
5 Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
6 Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің қартасы
8 Әдебиеттер
-
ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
Пәннің оқытушыға арналған бағдарламасы, «Зоология» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешеннің құрамына еніп, 5В060700 «Биология» мамандығының студенттеріне арналған.
-
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Оқытушыға арналған пәннің нағыз бағдарламасы «Зоология» пәнінің оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
-
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің элективті пәндер каталогы
-
«Зоология» пәнінің оқу бағдарламасы
-
СТУ 042-СГУ-4-2013 «ПОӘК жасау және әзірлеудің жалпы негізіг талаптары» туралы университет стандарты
-
ДП 042-1.01- 2013 Документациялық процедура «ПОӘК құрылымы мен мазмұны»
-
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ
3.1 Пәннің қысқаша сипаттамасы:
Жануарлардың негізгі типтерінің және кластарының өкілдерімен таныстыру, олардың морфологиясын, физиологиясын, экологиясын, этологиясын, көбеюін, дамуын, маңызын, филогениясын оқып білу. Халықаралық ғылыми терминдерді меңгерту. Лабораториялық құралдармен жұмыс істеуді үйретіп, тірі организмдерді бақылап, объектілермен өз бетімен жұмыс істеуге дағдыландыру.
3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:
Жануарлардың алуан түрлілігін, құрылыстарының ерекшеліктерін, тіршілік әрекетін, ортаға бейімдеушілігін, таралу зандылықтарын зерттеу.
3.3 Пәнді зерделеудің негізгі міндеттері:
1) Жануарлардың көптүрлілігін, олардың шығу тегін, органдар жүйесінің құрылысын, систематикасын, таралуын, тіршілік ортасымен байланысын және адам үшін маңызын көрсету.
2)Типті, оның кластарын, қазіргі жүйеге сәйкес төменгі сатыларынан жоғарыларына дейін зерттеу.
3) әрбір топтардың ерекшеліктері туралы түсінік беру, олардың пайда болуы мен туыстық ара –қатынастарын, құрылысы мен органдар жүйесінің эвлюциясын және олардың функционалдық байланыстарын бақылау.
3.3 Зерделеу нәтижесі
Пәнді зерделеу нәтижесінде студент міндетті:
- білу жануарлардың көптүрлілігін және олардың қалыптасуын негізгі зандылықтарын әртүрлі топтарын биологиялық прогресі немесе регресінің себептерін;
- игеру мүшелер мен мүшелер жүйелерінің құрылысын, омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың негізгі өкілдерінің систематикасы мен эволюциясын;
- меңгеру жануарлардың экологиялық жүйелердегі орны мен маңызын шаруашылықтық және кәсіптік маңызын білу тиіс;
- істей білу ғылыми мәселелерді білуге, зертханалық және далалық жағдайларды зерттеу жұмыстарын іске асыруға тәжірибелік дағды алуды;
- иемдену алған білімін ғылыми және тәжірибелік мәселелерді шешуге , түрлердің биологиялық ерекшеліктерін түсінуге, өсімдіктер мен жануарлар әлемінің эволюциясындағы әртүрлі топтарының маңыздылығын анықтауға колдану.
3.5 Курстың пререквизиті: «Экология», «Цитология»
3.6 Курстың постреквизиті: «Физиология», «Генетика», «Жануарлар биохимиясы»
3.7 оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредиты
|
Дәріс
|
СПЗ
|
ЗС
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
Барлығы
|
Есеп формасы
|
1
|
1
|
3
|
15
|
-
|
30
|
22,5
|
67,5
|
135
|
Емтихан
|
4. ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
2 кесте
|
Тақырыптың атаулары және олардың мазмұны
|
Сағат саны
|
1
|
2
| |
Кіріспе. Зоология тарихы. Жануарлар әлемінің жүйесі. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы. тірі ағзалардың патшалықтарға бөлінуі. Тірі ағзаларға деген қазіргі көзқарас. биология ғылымдарының арасындағы зоологияның орны. Зоология ғылымына жануарлар әлемі, оның шығу тегі, эволюциясы, қазіргі жағдай, биосферадағы және адам өміріндегі ролі ретіндегі көзқарас
|
1
|
Бірклеткалылар патшалық тармағы. патшалық тармақтың типтерге бөлінуі.Қарапайымдылар құрылысының негізгі ерекшеліктері. Sarcomastigophora типіне сипаттама.Талшықтылар тип асты. Паразитизмніңшығу тегі
|
1
|
Қарапайымдылардын паразитті тіршілік ететін түрлері. Споралылар типі. Трансмиссивті аурулар Микроспоралылар, асцетоспоридилар, лабиринтулар типтері.
|
1
|
Инфузориялар типінің ерекшеліктері, сипаттамасы. Ядролы апптарттын және жыныс процесінің ерекшеліктері ( конъюгация, аутогамия). Кластарға және отряд үстіне бөлінуі, қарапайымдылардың тіршілігі, протозоа филогениясы. Басқа жануарлармен қарым қатынасы.
|
1
|
Көпклеткалылар патшалық тармағы (Metazoa). Бірклеткалылар және көпклеткалылар ағзасын салыстыру. Көпклеткалы жануарлардың колоналлы жануарлардан айырмашылығы. Метазоа тенденциясының дамуы.
|
1
|
Эуметазоа. Сәулелілер. Ішекқуыстылар және гребневиктердіңұқасатығы мен айырмашылығы.Бұлшықет және жүйке ұлпасының пайда болуы (метагенез). Ішекқуыстылардың таксономиялық бөлшектенуі. Филогения, тәжірибелік маңызы.
|
1
|
Билатеральдылар бөлімі. Қуыссыздар, алғашқы ауыздылар бөлім асты. Үшқабаттықтың қалыптасуы. паренхима. Тері-бұлшықет қабының құрылысы. Жалпақ құрттар типі, Кірпікшелі құрттар, Трематодтар,цестодалар. Гермафродиттер және гермофродитизм. Жалпақ құрттардың филогениясы мен тәжірибелік маңызы. Паразитизм симбиотикалық қарым-қатынастың формасы.
|
1
|
Буылтық құрттардың жалпы сипаттамасы мен таралуы. Трохофоралылар тип үсті. екінші қуыстылардың алғашқы қуыстылардан айырмашылығы. Тип жүйесі, кластары: Көпжақтаулылар, сүліктер, эхиуридалар, сипункулидалар. Филогениясы және тәжірибелік маңызы.
|
1
|
Былқылдақденелілер типі. Денесінің бөлшектенуі. Денесінің екінші қуысының түзілуі. Мантия.
|
1
|
Буынаяқтылар типі, жалпы сипаттамасы. ауыз аппараттарының құрылысы (мандибула және хелицералылар). Филогениясы мен систематикалық бөлшектенуі. Шаян тәрізділер және өрмекші тәрізділер класы.
|
1
|
Желбезектыныстылар бөлім асты, жалпы сипаттамасы, су жануарлары ретінде тіршілік ерекшелігі. Көбеюі, көбею ерекшеліктері. шаянтаәрізділердің дернәсілдерінің ерекшеліктері
|
1
|
Онихофоралылар типі. Буынаяқтылар типінің жалпы сипаттамасы мен систематикасы. Насекомдар метаморфозы.
|
1
|
Екінші ауыздылар. Қармалауыштар типі.
|
1
|
Тікентерілілер типінің сипаттамасы.
|
1
|
Гемихордалылар сипаттамасы, олардың құрылыс ерекшеліктері.
|
1
|
|
|
Зертханалық сабақтар
|
Оптикалық құралдардың түрлерімен танысу. Қол лупасын, штативті лупаларды, микроскопты қолдану ережесі.
|
2
|
Сакодалар мен талшықтылар кластарының құрылысы. Тірі амеба мен эвгленаны бақылау. Жануартекті мен өсімдік текті талшықтардың құрылысы.
|
2
|
Споралылардың морфологиялық сипаттамасы, тіршілік циклы.
|
2
|
Кірпікшелі кебісшенің құрылыс ерекшелігіне тоқтала отырып, инфузория типін қарастыру
|
2
|
Губкалардың морфологиялық сипаттамасы. Сикон және бадяга губкаларының құрылыс ерекшелігі
|
2
|
Ішекқуыстылар типінің өкілдеріне негізгі кластары бойынша тоқталып, құрылыс ерекшеліктерімен танысу. Гидра мен маржан полиптері
|
2
|
Жалпақ құрттар типі. Ақ планарияға (сұлама) тоқтала отырып, кірпікшелі құрттарды қарастыру. Бауыр сорғыш пен сиыр цепенінің құрылысы.
|
2
|
Жұмыр құрттардың құрылысы мен тіршілік ерекшеліктері . Аскариданың ішкі сыртқы құрылысы.
|
3
|
Буылтық құрттар типінің құрылысы мен тіршілік ерекшелігі. Медицина сүлігінің ішкі құрылысы
|
2
|
Буынаяқтылар типі, ішкі сыртқы құрылысы. Өзен шаянының құрылыс ерекшелігі.
|
2
|
Буынақденелер класының ішкі- сыртқы құрылысы, ауыз аппаратының ерекшелігі.
|
3
|
Бунақденелердің көбеюі мен дамуы.
|
2
|
Айқұлақ пен жүзім ұлуын мысалға ала отырып, былқылдақденелілердің ішкі және сыртқы құрылыс ерекшеліктеріне тоқталу.
|
2
|
Тікентерілер типінің кластық түрлері бойынша ішкі және сыртқы құрылыс ерекшеліктеріне тоқталу.
|
2
|
5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҮМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ.
5.1 Зоология саласына еңбек сіңірген Қазақстандық ғалымдар
5.2 Безгек ауыруы, таралуы және онымен күрес
5.3 Трематодтардың патогенді маңызы
5.4 Ч. Дарвиннің өмірбаяны мен еңбектері
5.5 К. Линнейдің бинарлы номенклатурасы
5.6 Маржан рифтерінің таралуы мен құрылысы
5.7 Қарапайымдылардың шығу тегі
5.8 Цестодтардың патогенді маңызы
5.9 Бала острицасымен Трихинелланың дамуы
5.10 Жалпақ құртардың филогениясы және паразитизмнің шығуы
5.11 Аскариданың құрылысы мен тіршілік циклы
5.12 Банкрофт жіпшесі оңтүстік галл және қызылша нематодтары
5.13 Жауын құрттардың практикалық маңызы
5.14 Аннелида типінің филогениясы
5.15 Бунакденелердің ұрпағына қамқорлығы және олардың қоғамдық түрлері
6. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА
3 кесте - Пәнің оқу-әдістемелік картасы
Тақырыбы
|
Көрнекі құралдар,ТОҚ,плакаттар
|
Өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар
|
Бақылау түрлері
|
Дәрістер
|
Зертхалық сабақтар
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
| |
Кіріспе. Зоология тарихы. Жануарлар әлемінің жүйесі. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы. тірі ағзалардың патшалықтарға бөлінуі. Тірі ағзаларға деген қазіргі көзқарас. биология ғылымдарының арасындағы зоологияның орны. Зоология ғылымына жануарлар әлемі, оның шығу тегі, эволюциясы, қазіргі жағдай, биосферадағы және адам өміріндегі ролі ретіндегі көзқарас
|
Оптикалық құралдардың түрлерімен танысу. Қол лупасын, штативті лупаларды, микроскопты қолдану ережесі.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Кіріспе. Зоология тарихы. Жануарлар әлемінің жүйесі. Бірклеткалылар патшалық тармағы. Саркомастигофоралар, споралылар типі.
|
Ауызша
|
Бірклеткалылар патшалық тармағы. патшалық тармақтың типтерге бөлінуі.Қарапайымдылар құрылысының негізгі ерекшеліктері. Sarcomastigophora типіне сипаттама.Талшықтылар тип асты. Паразитизмніңшығу тегі
|
Сакодалар мен талшықтылар кластарының құрылысы. Тірі амеба мен эвгленаны бақылау. Жануартекті мен өсімдік текті талшықтылардың құрылысы.
|
Микроскоп, Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Книдоспоралылар мен Микроспоралылар. Инфузориялар типінің ерекшеліктері, сипаттамасы.
|
Ауызша
|
Қарапайымдылардын паразитті тіршілік ететін түрлері. Споралылар типі. Трансмиссивті аурулар Микроспоралылар, асцетоспоридилар, лабиринтулар типтері.
|
Споралылардың морфологиялық сипаттамасы, тіршілік циклы.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Көпклеткалылар патшалық тармағы. Тақта тәрізді жануарлар типі. Губкалар, Ішекқуыстылар мен Ескекаяқтылар.
|
Ауызша
|
Инфузориялар типінің ерекшеліктері, сипаттамасы. Ядролы апптарттын және жыныс процесінің ерекшеліктері ( конъюгация, аутогамия). Кластарға және отряд үстіне бөлінуі, қарапайымдылардың тіршілігі, протозоа филогениясы. Басқа жануарлармен қарым қатынасы.
|
Кірпікшелі кебісшенің құрылыс ерекшелігіне тоқтала отырып инфузория типін қарастыру
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Билатералдылар бөлімі. Жалпақ құрттар, алғашқы қуыстылар Жұмыр құрттар типі. Немертиндер мен Скребендер
|
Ауызша
|
Көпклеткалылар патшалық тармағы (Metazoa). Бірклеткалылар және көпклеткалылар ағзасын салыстыру. Көпклеткалы жануарлардың колоналлы жануарлардан айырмашылығы. Метазоа тенденциясының дамуы.
|
Губкалардың морфологиялық сипаттамасы. Сикон және бадяга губкаларының құрылыс ерекшелігі
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Буылтық құрттардың жалпы сипаттамасы мен таралуы
|
Ауызша
|
Эуметазоа. Сәулелілер. Ішекқуыстылар және гребневиктердіңұқасатығы мен айырмашылығы.Бұлшықет және жүйке ұлпасының пайда болуы (метагенез). Ішекқуыстылардың таксономиялық бөлшектенуі. Филогения, тәжірибелік маңызы.
|
Ішекқуыстылар типінің өкілдеріне негізгі кластары бойынша тоқталып, құрылыс ерекшеліктерімен танысу. Гидра мен маржан полиптері
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Буынаяқтылар типінің жалпы сипаттамасы мен систематикасы. Онихофоралар. Былқылдақденелілер типі.
|
Ауызша
|
Билатеральдылар бөлімі. Қуыссыздар, алғашқы ауыздылар бөлім асты. Үшқабаттықтың қалыптасуы. паренхима. Тері-бұлшықет қабының құрылысы. Жалпақ құрттар типі, Кірпікшелі құрттар, Трематодтар,цестодалар. Гермафродиттер және гермофродитизм. Жалпақ құрттардың филогениясы мен тәжірибелік маңызы. Паразитизм симбиотикалық қарым-қатынастың формасы.
|
Жалпақ құрттар типі. Ақ планарияға (сұлама) тоқтала отырып, кірпікшелі құрттарды қарастыру. Бауыр сорғыш пен сиыр цепенінің құрылысы.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Қармалауыштар, тікентерілер мен гемихордалар типтерінің құрылыс ерекшеліктері
|
Тест
|
Буылтық құрттардың жалпы сипаттамасы мен таралуы. Трохофоралылар тип үсті. екінші қуыстылардың алғашқы қуыстылардан айырмашылығы. Тип жүйесі, кластары: Көпжақтаулылар, сүліктер, эхиуридалар, сипункулидалар. Филогениясы және тәжірибелік маңызы.
|
Жұмыр құрттардың құрылысы мен тіршілік ерекшеліктері. Аскариданың ішкі сыртқы құрылысы.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Алғашқы қуыстылардың пайда болуы. Жұмыр құрттар типі.
|
Ауызша
|
Былқылдақденелілер типі. Денесінің бөлшектенуі. Денесінің екінші қуысының түзілуі. Мантия.
|
Буылтық құрттар типінің құрылысы ман тіршілік ерекшелігі. Медицина сүлігінің ішкі құрылысы
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Буылтық құрттардың жалпы сипаттамасы мен таралуы. Трохофора ерекшелігі.
|
Ауызша
|
Буынаяқтылар типі, жалпы сипаттамасы. ауыз аппараттарының құрылысы (мандибула және хелицералылар). Филогениясы мен систематикалық бөлшектенуі. Шаян тәрізділер және өрмекші тәрізділер класы.
|
Буынаяқтылар типі, ішкі сыртқы құрылысы. Өзен шаянының құрылыс ерекшелігі.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
Былқылдақденелілер типі. Екінші дене қуысының пайда болуы. Мантия.
|
Ауызша
|
Желбезектыныстылар бөлім асты, жалпы сипаттамасы, су жануарлары ретінде тіршілік ерекшелігі. Көбеюі, көбею ерекшеліктері. шаянтаәрізділердің дернәсілдерінің ерекшеліктері
|
Бунақденелер класының ішкі-сыртқы құрылысы, ауыз аппаратының ерекшелігі.
|
Плакаттар, препараттар, медиатехника
|
(жалғасы) Мононплакофоралылр, Бауыраяқтылар, Басаяқтылар класы.
|
Бақылау
|
Онихофоралылар типі. Буынаяқтылар типінің жалпы сипаттамасы мен систематикасы. Насекомдар метаморфозы.
|
Бунақденелердің көбеюі мен дамуы.
|
Плакаттар препараттар, медиатехника
|
(жалғасы) Трилобиттер, Хелицералылар. Былқылдақденелілер типі.
|
|
Екінші ауыздылар. Қармалауыштар типі.
|
Айқұлақ пен жүзім ұлуын мысалға ала отырып, былқылдақденелілердің ішкі және сыртқы құрылыс ерекшеліктеріне тоқталу.
|
Плакаттар препараттар, медиатехника
|
(жалғасы) Желбезектыныстылар тип тармағы. Трахейялылар типтармағы, олардың құрылыс және тіршілік ерекшеліктері.
|
Ауызша
|
Тікентерілілер типінің сипаттамасы.
|
Тікентерілер типінің кластық түрлері бойынша ішкі және сыртқы құрылыс ерекшеліктеріне тоқталу.
|
Плакаттар препараттар, медиатехника
|
Онихофоралылар типі. Буынаяқтылар типінің жалпы сипаттамасы мен систематикасы. Насекомдар метаморфозы.
|
Ауызша
|
Гемихордалылар сипаттамасы, олардың құрылыс ерекшеліктері.
|
Гемихордалылар сипаттамасы, олардың құрылыс ерекшеліктері.
|
Плакаттар препараттар, медиатехника
|
Екінші ауыздылар. Қармалауыштар типі.
|
Тест
|
7. ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІНІҢ КАРТАСЫ
4 Кесте - Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдарының атаулары
|
Экземпляр саны
|
Студент саны
|
Қамтамасыздану %
|
Түсіпова К.С.Омыртқасыздар зоологиясы. Алматы,1999ж. 336 б.
|
20
|
16
|
100
|
Наумов С.П. Омыртқалылар зоологиясы. Алматы, 1990.288.
|
10
|
16
|
50
|
Догель В.А.Зоология беспоэвоночных. -М., 2001.
|
8
|
16
|
50
|
Захваткин А,А. Сравнительная эмбриология низших беспозвоночных.
М., 1993.
|
6
|
16
|
90
|
Дәуітбаева К.А. Омыртқасыздар зоологиясы. –Алматы Қазақ
университеті, 1997. 2 -бөлім.
|
2
|
16
|
10
|
. Иванов А.В. Происхождение многоклеточных животных,- М.: Наука,
1998.
|
5
|
16
|
15
|
История биологии. -М, 2002. т.1, С. 536.
|
4
|
16
|
20
|
8. ӘДЕБИЕТТЕР
8.1.1 Түсіпова К.С.Омыртқасыздар зоологиясы. Алматы,1999ж. 336 б.
8.1.2 Наумов С.П. Омыртқалылар зоологиясы. Алматы, 1990.288.
8.1.3 Догель В.А.Зоология беспоэвоночных. -М., 2001.
8.1.4 Захваткин А,А. Сравнительная эмбриология низших беспозвоночных.
М., 1993.
8.1.5 Захваткин А,А. Сравнительная эмбриология низших беспозвоночных.
М., 1993.
8.1.6 Дәуітбаева К.А. Омыртқасыздар зоологиясы. –Алматы Қазақ
университеті, 1997. 2 -бөлім.
8.2 Қосымша әдебиеттер;
8.2.1 Иванов А.В. Происхождение многоклеточных животных,- М.: Наука, 1998.
8.2.2 История биологии. -М, 2002. т.1, С. 536.
Достарыңызбен бөлісу: |
