ПӘннің электрондық ОҚУ-Әдістемелік кешені
жүктеу/скачать 0.87 Mb.
|
санауға келетін зат есімдер: санауға келмейтін зат есімдер: (Countable) (Uncountable) An apple- алма milk - сүт A carpet – кілем water - су A student – студент some milk – біраз сүт Зат есімдердің көпше түрінің жасалуы.
A day- күн days – күндер a job- жұмыс jobs– жұмыстар a student- студент students – студенттер
a match -Сіріңке matches -cіріңкелер a box – Қорап boxes - қораптар a dress- Көйлек dresses- көйлектер a bench - Орындық benches – орындықтар
a father-in-law – қайын та fathers – in law – қайын аталар 4. жекеше түрдегі зат есім -y әрпіне аяқталып, оның алдында дауыссыз тұрса – es жалғауы жалғанады да, - y → i әрпіне айалады: a city- қала cities - қалалар a baby- бөбек babies- бөбектер
A woman- әйел women- әйелдер A foot – аяқ feet-аяқтар A tooth – тіс teeth-тістер 6. кейбір зат есімдер тек көпше түрде қолданылады. trousers -шалбар goods- tауар clothes- киім 7.кейбір зат есімдер тек жекеше түрде қолданылады. Advice – ақыл, кеңес Information - хабар Weather- ауа райы Knowledge - білім Air - ауа Hair- шаш The Article. (Артикльдер) Артикльдер тек зат есімнің алдында, оның көрсенткіші ретінде қолданылады. Артикльдердің екі түрі бар: белгісіздік - a, an және белгілік - the артикльдері.
Белгісіздік артиклі әңгіме болып жатқан бір заттың (адам, жан – жануар т.б) сөйлеушілерге белгісіздігін немесе алғаш сөз болып отырғандығын білдіру үшін қолданылады. Белгісіздік артиклі тек санауға болатын, жекеше түрдегі зат есімдермен қолданылады: a table-үстел, an onion – пияз Ал санауға келмейтін көптік мәнді зат есімдермен қолданылмайды: water- су, coffe- кофе, milk-сүт Егер зат есім дауыссыздан басталса «a» артиклі, ал дауыстыдан басталса «an» артиклі қолданылады. a tax -салық a term – шарт, a letter- хат , a business -іс, сауда an apple -алма ,an office- кеңсе , an egg -жұмыртқа The Definite Article (Белгілік артиклі) Белгілік артиклі әңгіме болып жатқан (адам, жан – жануар т.б) сөйлеушілерге бұрыннан белгілігін немесе бұрын сөз болғндығын білдіру үшін қолданылады. It is a pen -бұл қалам. The pen is good -Бұл қалам жақсы. Белгілік артиклінің қолдануы Белгілік артиклі санауға келетін жекеше және көпше түрдегі зат есімдермен және санауға келмейтін зат есімдермен қолданылады: The table is made of wood -Үстел ағаштан жасалған.
А) өзен, көл, теңіз, мұхит атауларының алдында: The Ertis River, the Syrdarya River, the Aral Sea, the Amazon River, the Pacific Ocean; ә) дүниедегі бір, бірегей кездесетін планета т.б. атаулардың алдында: the earth- жер, the sun-күн, the moon-ай, the star-жұлдыз, the world-әлем; Б) зат есімдердің алдында реттік сан есім тұрса The fourth page-төртінші бет The sixth lesson - алтыншы сабақ Г) кейбір елдер мен аймақтардың атауларының алдында: The United States of America – Америка Құрама Штаты The Republic of Ireland – Ирландия республикасы Ғ) қонақ үйлердің, газет атауларының, мейрамханалардың, мұражайлардың, театрлардың аттарының алдында: The Morning Star – Морниң Стар The Palace Republic - Республика сарайы Д) one of - біреуін, some of-кейбір, most of -көпшілік, each of -әрқайсысы деген есімдіктерден және all- бәрі, both -екеуі деген сөздерден кейін: Give me one of the pens. Some of the sentences are very long. Белгілік артиклі мынандай жағдайларда қолданылмайды: a) кісі аттарының, фамилияларының алдында: Arman, Asel, Iskakov, Mukanov Ескерту: Егер әкесінің аты (фамилиясы) «отбасы» мағынасында келсе, онда көптік - s жалғауы жалғанып, белгілік артиклі қолданылыды. ә) зат есімдердің алдында сілтеу, белгісіздік есімдіктері келгенде: this pen - мына қалам, some pens -бірнеше қалам Б) зат есімнің алдында ілік септігіндегі жалқы есім келсе : Kemelbay’s house -Кемелбайдың үйі b) маусым, мезгіл, ай, апта аттарының және дәреже, лауазым, атақты білдіретін сөздердің алдында: I was in spring (in December, on Monday) there - мен ол жерде көктемде (желтоқсанда, дүйсенбіде) болдым. Professor Mamyrov - профессор Мамыров. &&&
$$$003-002-002$3.3.2.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №2. I variant Жаттығу 1 . Қажетті жерге артикль қойыңыз: 1. We have ... big dog. ... dog is very clever. 2. My friend has ... very good computer. 3. This ... boy is big. He is ... student. 4. There is ... very big piano in ... hall. 5. This is ... tree and that is not ... tree. It's ... bush. 6. I am ... boy. I am ... pupil. I learn at ... school. 7. My sister is at ... work. She is ... secretary. She works at ... large office. 8. This is ... very difficult question. I don't know ... answer to it. 9. Do you see ... little girl with ... big ball in her ... hands? She is ... pupil of our ... school. 10. There was ... beautiful flower in this ... vase yesterday. Where is ... flower now? Жаттығу 2. Мына сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз: 1. This room is very large. 2. There is a match in the box. 3. Has this lady a knife? 4. There is a man and a woman in the street. 5. The child is sitting on a bench. 8. My tooth is white. 6. This key is made of steel. 7. A potato is a vegetable and a cherry is a fruit. 8. This.is my friend's study. Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз: RECENT DEVELOPMENTS IN BANKING Technological innovations and increased competition in the face of deregulation are changing the face of American banking. Banks and other financial institutions are using computer technology now. One of the innovations is the electronic funds transfer which transfers money from individuals to the bank from bank to bank, and from city to city through an electronic system. Large banks are installing automatic teller machines outside their buildings. A customer can get cash, make loan payments, or transfer money from one account to another at anytime of the day or night. The key to the automatic teller machine is a debit card which helps to make transfers directly to and from a customers checking account. Some large retailers are installing point-of-sale terminals which allow a retail customer to transfer funds from his bank account to the merchants account. Electronic funds transfer is making it easy for commercial banks to accept deposits outside their home states. Groups of banks are setting up automatic teller machine networks for the customers to use their debit cards to withdraw cash, transfer funds and check balances in other-states. Nowadays the banking industry is becoming less regulated. This process is stimulating the diversification of banks, and service and price competition. Financial supermarkets are appearing all over the United States. These new financial institutions are handling all types of financial transactions. They are selling life insurance to their customers, buying and selling their homes and are lending them money in addition to the traditional services of stock and bond transactions. The competition that results from deregulation is urging the banks to offer more and better services to their customers. Some banks are trying to assign each of their major customers to a «personal banker». II variant Жаттығу 1 . Қажетті жерге артикль қойыңыз: 1. My ... friend has to get up early in ... morning because he goes to ... school. That's why he usually goes to ... bed early in ... evening. 2.There were ... boys and ... girls in ... yard. We played in ... yard till late in ... evening. 3. When I came ... home, I drank ... tea, ate ... sandwich and went to ... bed at once. I slept very well at ... night.4. My brother is ... pupil. In ... afternoon he goes ... home. At ... home he does his ... homework. 4. I get up at ... half past seven in ... morning and go to ... bed at ... quarter to eleven in ... evening. 5. This is ... classroom. ... classroom is large and light. Жаттығу 2. Мына сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз: 1. This lady is that gentleman's wife. 2. This shoe is too large for my foot. 3. Is that also a bird? -- No, it isn't. That is a cat. 4. Where is the coin? It is in the box. 5. What is it made of? - It is made of wood. 6. What is that man? - - He is a clerk.7. The architecture of this building is quite modern.8. There is a shop, a cinema and a theatre in the new district. Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз: Financial management In the past, financial management was not a major concern for a business. A company used to establish relations with a social bank. The bank handled the financing and the company took care of producing and selling. Today only a few firms operate in this way. Usually businesses have their own financial managers who work with the banks. They negotiate terms of financial transactions, compare rates among competing financial institutions. Financial management begins with the creation of a financial plan. The plan includes timing and amount of funds and the inflow and outflow of money. The financial manager develops and controls the financial plan. He also forecasts the economic conditions, the company s revenues, expenses and profits. The financial manager's job starts and ends with the company s objectives. He reviews them and determines the funding they require. The financial manager compares the expenses involved to the expected revenues. It helps him to predict cash flow. The available cash consists of beginning cash plus customer payments and funds from financing. The financial manager plans a strategy to make the ending cash positive. If cash outflow exceeds cash inflow the company will run out of cash. The solution is to reduce outflows. The financial manager can trim expenses or ask the customers to pay faster. The financial manager also chooses financing techniques. One of them is short term financing. Another is long term financing. At the end of the fiscal year the financial manager reviews the company s financial status and plans the next year s financial strategy. &&&
The Pronouns. Classification of pronouns: Оборот there is/there are.personal, possessive, reflexive, reciprocal, demonstrative, interrogative, relative conjunctive, defining, indefinite, negative. &&&
$$$003-003-001$3.3.3.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №3. Сабақтың мақсаты: 1. Грамматикалық дағдыларын дамыту. 2.Іштей оқу дағдыларын дамыту, сөздік қорды молайту.
Ағылшын тілінде де, қазақ тіліндегідей есім сөздерді (зат есім, сын есім, сан есім) алмастырып, солардың орнына қолданылатын сөздер есімдіктер деп аталады. Toktar came -Тоқтар келді. He came -Ол келді. Read the newspaper -Газетті оқыңыз. Read it -Оны оқы. Ask Altyn -Алтыннан сұра. Ask her -Одан сұра.
Personal pronouns (Жіктеу есімдіктері) Жіктеу есімдіктері белгілі бір жақты көрсету үшін қолданылыды. Олар қазақ тіліндегі атау және табыс септіктерінде тұратын сөздермен мәндес. Жіктеу есімдіктері жақтарға жіктеледі, септеледі, жекеше,көпше түрлерге бөлінеді.
Тәуелдеу есімдіктері заттың біреуге, бірнәрсеге тәуелділігін көрсетіп, whose? кімнің? кімдердің? кімдердікі? деген сұрақтарға жауап береді. Әрбір жіктеу есімдігі тәуелденеді. Бұл есімдіктердің екі формасы бар: а) Dependent form- тәуелді форма (зат есімді анықтайды.) ә) Absolute form – абсолютті форма (тәуелсіз жеке тұрып, зат есімнің орнына қолданылады.) Take her ball - Оның добын ал.
Бұл сөйлемдердегі her – (оның) - тәуелді форма, ал hers –(онікі) абсолютті форма. Бұлар жекеше, көпше түрлерге бөлінеді.
Тәуелді форма Абсолютті форма немесе тәуелсіз форма Жекеше түрі I жақ my – менің mine - менікі II жақ your - сіздің yours - сіздікі III жақ his - оның(ер адам) his - онікі (ер адам) her - оның (әйел адам) hers - онікі (әйел адам) its- оның(жан-жануарлар, its -онікі (жан-жануарлар,жансыз жансыз заттар үшін) заттар үшін) Көпше түрі I жақ our – біздің ours - біздікі II жақ your - сіздердің yours - сіздердікі III жақ their - олардың theirs - олардікі
Сілтеу есімдіктері нұсқау, көрсету, меңзеу мағыналарында жұмсалады да оған this - бұл, осы, мынау; that - анау, ана, сол; these - бұлар, мыналар; those - олар, аналар; such - сияқты; same - ол да, дәл өзі сондай, сол, сондай it – ол, бұл, мынау есімдіктері жатады. Бұлар which? – қай?, қайсысы? сұрағына жауап беріп, сөйлемде бастауыш, анықтауыш, толықтауыш қызметін атқарады. Сілтеу есімдіктері жекеше, көпше түрлерге бөлінеді. This, these сілтеу есімдіктері сөйлеушіге жақын тұрған заттарды көрсету үшін қолданылады. This -Бұл, мынау жекеше түрде; These - Бұлар, мыналар көпше түрде болады. This is a house – Мынау үй. These are houses – Мыналар үйлер. That – ол, анау, those – олар, аналар сілтеу есімдіктері сөйлеушіден алыс тұрған заттарды нұсқау үшін қолданылады да, , that – жекеше түрде, those – көпше түрде болады: That is a window. – Анау терезе. Those are walls.- Аналар (анау тұрған) қабырғалар. Such, same сілтеу есімдіктері жекеше түрде де, көпше түрде де бірдей қолданылады. Same – сілтеу есімдігі the белгілік артиклімен келеді: . Write the same letter to the customers, please. – тапсырушыларға дәл сондай хат жазыңызшы. Show the same offers for the chemical equipments, please. – Химиялық құрал – жабдықтарға арналған дәл сол ұсыныстарды көрсетіңізші.
Сөйлемде сұрау есімдіктері заттың, нәрсенің белгілерін, санын білдіреді және өзіне тиісті жауап тілейді. Сұрау есімдіктеріне:who? кім? What?Не?, қандай?, кім? (мамандыққа байланысты); which? Қайсысы?, whose? кімнің?, how? қалай? Жатады. Сұрау есімдіктері сөйлемге арнайы сұрақтар қойғанда қолданылады. Сұрау есімдіктерінің сөйлемдегі қызметі. Who?, what? есімдіктері сөйлемде: 1.Бастауыш болады: Who was in the office? – Кеңседе кім болды? 2. Баяндауыштың есім сөзді бөлігі болады. Who is your secretary?- Сіздің хатшыңыз кім? 3.Толықтауыш болады. “What do you expect?”- said the manager. «Нені күтіп тұрсыз?» деді басшы. Who? – сұрау есімдігі адамға, ал what? – заттарға қатысты, дегенмен what? – адамның қызметі, мамандығы туралы сұрағанда да қолданылады: Who is that? – Анау кім? That is Mr. Bell – Ол – Бэлл мырза. What is Mr. Bell. – Бэлл мырзаның мамандығы қандай№ He is an economist. Ол экономист. Relative or connective pronouns (Қатыстық есімдіктері немесе байланыстырушы есімдіктер) Бұл есімдіктерге : Who, which, whose, that, whoever (кім болса да), whatever( не болса да) есімдіктері жатады. Олар құрмалас сөйлемде, басыңқы және бағыныңқы сөйлемдерді байланыстыру үшін қолданылады. Сөйлемде қатыстық есімдіктер:
Indefinite pronouns (Белгісіздік есімдіктері) Белгісіздік есімдіктері затты, сындық белгіні, сан-мөлшерді жорамалдап, тұспалдап, көмескілеп көрсету мәнін білдіру үшін қолданылады. Белгісіздік есімдіктерінің екі түрі бар – дара және күрделі.
Белгісіз one – біреу, әлдекім, other - басқа біреу есімдіктеріне көптік жалғауы жалғанып, көптік мағынада қолданылады: one – ones, other – others. Белгісіз one,other және барлық күрделі белгісіздік есімдіктеріне және құрамында one, body сөздері бар есімдіктерге тәуелдік жалғау жалғанады: Many pictures attracted everybody’s attention at the Kasteev art Museum -Қастеев көркемсурет мұражайындағы көптеген суреттер әркімнің көңілін өзіне аударды.
I have no French book. – Менде француз тілінде кітап жоқ. None болымсыздық есімдігі алдынғы сөйлемде қолданылған зат есімнің орнына қойылады:
None of - Ешкім, оның, олардың ешкімі,ешқайсысы болып аударылады. None of them could buy this book. – Олардың ешқайсысы бұл кітапты сатып ала алмады. Егер сөйлемде болымсыздық есімдігі тұрса, онда ол болымсыз сөйлем болады. Nobody came home.- Үйге ешкім келген жоқ. There is not any bread on the table. - Үстелде нан жоқ. Болымсыздық есімдіктері сөйлемде бастауыш, анықтауыш, толықтауыш болады.
Ағылшын тілінде барлық жіктеу есімдіктеріне тән өздік есімдіктері болады. Тәуелдеу есімдіктеріне объективті септіктегі жіктеу есімдіктеріне жекеше түрде- self, көпше түрде – selves жалғауы жалғанады.. Өздік есімдіктері қазақ тіліндегідей жіктеледі, тәуелденеді, жекеше, көпше түрлерге бөлінеді, бірақ септелмейді. I- мен - myself - өзім You -сіз, сен -yourself - өзіңіз He - ол -himself - өзі She - ол -herself - өзі It - ол -itself - өзі We - біз -ourselves - өзіміз You - сіздер,сендер -yourselves- өздеріңіз They - олар -themselves - өздері One (біреу), oneself- өз, өзі, өзін-өзі, өзіне-өзі есімдігіне сәйкес. Сөздіктерде тұйық етістіктер өздік есімдіктерімен бірге қолданылғанда, белгісіз өздік oneself есімдігімен келеді де: to find oneself - ұшырап қалу; to come to oneself - өзіне -өзі келу (ес жию) мағынасын береді. Oneself тәуелденгенде тиісті өздік есімдігімен алмастырылады.. He finds himself in the street. - Ол өзі көшеде қалып қойды. She came to herself.- Ол өзіне - өзі келді. (есін жинады) Өздік есімдіктері қазақ тіліндегідей ағылшын тілінде де міндетті түрде атау септігінде жіктеу есімдіктерімен қабаттасып қолданылады.Өздік есімдіктері тәуелдік септіктің қай жағында тұрса, қабаттасатын жіктеу есімдігі де сол жақта тұрады. He saw himself in the lookingglass.- Ол өзін айнадан көрді. She spoke about herself.- Ол өзі туралы айтты. They saw themselves in the photo.- Олар өздерін суреттен көрді. жүктеу/скачать 0.87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|