ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені " Қазіргі кезеңдегі әлем тарихының іргелі мәселелері " пәні бойынша «6М020300»- тарих мамандығына арналған ОҚУ-Әдістемелік материалдары



бет4/4
Дата25.06.2016
өлшемі0.6 Mb.
#157174
1   2   3   4

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Галия М. История доколумбовых цивилизаций. М., 1990

2. Дьяконов И.М. пути истрии. От древнейшего человека до наших дней

3. Егер О. Всемирная история. Древний мир. М., 2000

4. Тойнби Дж. Постижение истроии. М., 1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истрии. М., 1996



Дәріс сабағы №14. Екінші дүниежүзілік соғыстың бірінші кезеңі

(1939-1941)

1941 жыл 22 маусым күні Германия КСРО- ға басып кірді. Германияға Венгрия, Румыния, Финляндия, Италия мемлекеттері қосылды. Соғыс қиянкескі сипат алып, Германия өзінің Қарулы Күштерінің 77% - ын осы майданда ұстады (қ. Ұлы Отан соғысы ). Мәскеу шайқасында ( 1942, шілде – қараша ) кеңес армиясы өз отанын қорғап қалды. 1941 жылы шілдеде КСРО үкіметі Ұлыбритания және эмигоациядағы Польша, Чехославакия үкіметтерімен келісімге келді. Қыркүйектің аяғы – қазан айының бас кезінде (1941) Мәскеуде АҚШ, Ұлыбритания үкіметтері КСРО- ға қару – жарақпен көмек беру жөнінде келісімге қол қойды. Гитлерге қарсы одақтың негізі қаланды. 1941 жылы 7 желтоқсанда Жапония Тынық мұхиттағы АҚШ- тың Перл – Харбор базасына басып кірді. 8 желтоқсанда АҚШ, Ұлыбритания мемлекеттері Жапонияға соғыс жариялады. 1942 жылы 1 қаңтар күні Вашингтонда 26 мемлекет үндеу қабылдап, фашистік одаққа қарсы күш біріктіруге шешім қбылдады. 1941 жылы 22.12 – 1942 жылы 14.01 Черчилль мен Рузвельт біріккен ағылшын – американ штабын және Тынық мұхитта ағылшын – американ – голланд – австралия бірыңғай одағын құруға шешім қабылдады. 1942 жылы Жапония АҚШ- тың Тынық мұхиттағы негізгі соғыс базаларына соққы берді, Тайланд, Сянган (Гонконг), Бирма, Малайя, Филиппин, Индонезияның басты аралдарын басып алды да, Австралияға қауіп төндірді. АҚШ Атлант теңізіндегі флотының бір бөлігін Тынық мұхитына көшірді де, 1942 жылдың 1 жартысында жапон флотына біршеше соққы беріп, қорғанысқа көшуге мәжбүр етті. Басып алынған жерлерде жапондарға қарсы азаттық қозғалыс күшеді. Америка және Ағылшын флоттары Германияның сүңгуір қайықтарына тойтарыс беріп, 1942 жылы жазда оларды Атлант мұхитынан ығыстыра бастады.



Ұсынылатын әдебиеттер

1. Галия М. История доколумбовых цивилизаций. М., 1990

2. Дьяконов И.М. пути истрии. От древнейшего человека до наших дней

3. Егер О. Всемирная история. Древний мир. М., 2000

4. Тойнби Дж. Постижение истроии. М., 1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истрии. М., 1996



Дәріс сабағы №15. Кеңес үкіметінің поляктарға қарсы

қуғын – сүргін саясаты

Екінші дүниежүзілік соғыс басталған соң, ізін ала Балтық жағалауы, Батыс Украина, Батыс Белоруссия, Бессарабиядан «жағымсыз элементтерді» күштеп көшіріп-қоныстандыру қолға алынды. Егер соғысқа дейін бұл әрекет мемлекет қауіпсіздігін күшейту қажеттігімен түсіндірілсе, соғыс кезінде ұлттық-аумақтық автономиялары бар тұтас халықтар қуғын-сүргінге ұшырады. Сөйтіп, тоталитаризмнің таптық саясаты жаңа «сапалық» деңгейге өткен еді. 1941 жылы 28 тамызда барлық немістерді жаппай диверсиялық және шпиондық әрекеттерге қатысты деп айыптады.

Басқа халықтар да дәл осындай «логикалық актілермен» депортацияға үшырады. Бас кезінде олардың кейбіреулерінің немесе көпшілік бөлігінің өз Отанын сатқандығы атап өтілді, артынан аталған халықтарды түтастай шығыс өңірлерге көшіру туралы шешім қабылданды. Дөл осындай «сценариймен» қарашай, қалмақ, шешен, ингуш, балқар жөн6 т.б. Солтүстік Кавказ, Грузия, Қырым өңірінен халықтар көшіріліп, ұлттық автономиялар жойылды. Басқаша айтқанда, олардан ұлттық мемлекеттілігі тартып алынды.

30—40-жылдардағы халықтар депортациясы қоғамдық-әлеуметтік форманың жоспарлы акциясына, адам психикасына әсер ете отырып, халықты ұлттық тамырынан айыруды ойластырған тағылық эксперимент, ғаламды қайта құру тәжірибесіне айналды.

Күштеп қоныс аудару кезінде жол бойында және арнайы лагерьлер мен тұрақжайларда бұл халықтардың жартысына жуығы опат болды.

Оларды бір сәтте туған жерінен айырып, мал сияқты жүк вагондарымен Қазақстанға әкеліп, 24 сағаттың ішінде бүтіндей халықтарды көшіріп-орналастырып үлгерді.

Сталиндік куғын-сүргін кезінде осы халықтардың алдыңғы қатарлы зиялыларына қарсы «үлкен террор» жасалды, ұлттың бетке үстарлары тұп-тамырымен жойылды. Жер-жерлерде ұлттық мектептер, газет-журналдар жабылды.

Солтүстік Кавказ, Грузия, Қырым, Қалмақ өңірлеріне күшпен жүргізілген депортациялар өзінің көлемі жағынан ауқымды болды. 1942 жылдың күзіне қарай кеңес әскерлері шығысқа қарай шегіне отырып, Еділ жағалауы мен Үлкен Кавказ қыраты алқабына жақындады. Шешен-Ингушетияның бір бөлігі, сондай-ақ карашай, балқар, қалмақтар мекендейтін аймақ жау қолында қалды. Тек Сталинград пен Курск түбінде Гитлер армиясын талқандағаннан кейін ғана Солтүстік Кавказ өңірі жаудан азат етілді. Алайда жаудан азат ету аяқтала салысымен фашистік басқыншылармен жақындасты деген желеумен бұл халықтарға саяси қуғын-сүргін басталды.

1943 жылы Қарашай автономиялы республикасы жойылып, қарашайларды көшіру туралы қаулы қабылданды. Жалпы саны 45,5 мың адам Қазақстанның Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарына орналастырылды. Қалған отбасы Қырғызстанға, Өзбекстанға аттандырылды.

Депортацияның қайғылы қасіреті балқарларға да келіп жетті. 1936 жылы құрылған Кабардин—Балқар АКСР-нан 1944 жылы наурыз айында 650 мыңдай шешен, ингуш, калмақ, қарашайлар көшірілді. Бүкіл техника, НКВД құрамалары мен армия бөлімдерінен 19 мыңдай офицер мен әскерлер қатыстырылған бұл операцияны Ішкі істер халық комиссары Берияның өзі баскарды. Жалпы саны 40 мыңдай балқарлардан Солтүстік Кавказ түгелдей «тазартылды», 46,6 мың балқар отбасы оңтүстік облыстарға қоныстандырылды. Қалғандары Қырғызстанға жөнелтілді. Балқарларды көшіргеннен кейін республика Кабардин АКСР-і болып атала бастады.

1944 жылдың ақпан айынан кейін Қызыл Армиядан босатылған шешен және ингуш ұлтының әскери адамдары НКВД-нің арнайы қоныстарының қарамағына өтті. Дәл осындай жағдай майданда жүрген депортацияланған халықтардың барлығына қатысты болды. Олардың барлығы өздерінің туған-туыстары түрып жатқан қоныстарға немесе Орал, Сібір өнеркәсіп өндірісіне жіберілді. КСРО- ның баска НКВД лагерьлеріндегі шешендер мен ингуштер Қарағанды лагеріне ауыстырылды. Дағыстан АКСР-да, Грузияда, Әзірбайжанда, Краснодар өлкесі, Дондағы Ростов, Астрахан облысында тұрып жатқан шешендер мен ингуштар да депортация қармағынан аман қалған жоқ, көші-қон 1945 жылдың соңына дейін жалғасты. 1945 жылға карай Қазақстанға көшірілген шешендер мен ингуштардың жалпы саны 406,3 мың адамға жетті. 1944 жылы 7 наурыздағы КСРО Жоғарғы Кеңесінің бұйрығымен Шешен-ингуш АКСР-і жойылды. Барлық ауданның аттары өзгертілді. Шешен-ингуш АКСР-інің орнына Грозный облысы қүрылды. Облысқа дейін барлық жергілікті халықтың 58%-ын құраған шешен мен ингуш халқы осылайша туған жерлерінен қол үзді. Грозный облысына ондаған мың орыстар мен аварлар, осетиндер, украиндар әкелінді.

1944 жылы Орталық Азия мен Қазақстанға Грузиядағы күрділердің екінші толқыны, 1948—1950 жылдары үшінші толқыны күштеп көшірілді. Әзірбайжанда қалған күрділердің біраз бөлігі қуғын-сүргінге ұшырау қаупінен қоркып, құжаттарын өзгертіп, өзірбайжан болып жазылуға мөжбүр болды. Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін майданнан қайтқан майдангер-күрділер өз туғандарын таба алмай әуре-сарсаңға түсті. Олардың өзі 50-жылдардың соңына дейін арнайы қоныстардағы НКВД органдарына айына 2 рет белгіленіп түруға міндетті болды.

1943 жылғы 28 қазандағы бұйрық негізінде Қалмақ АКСР-інен 2,2 мың адам Қызылорда облысына орналастырылды.

Фашистік Германия басып алынған аумақтар азат етілген сайын сол жерлердегі халықтарды депортациялау ісі де жалғаса берді. 1944— 1945 жылдары азат етілген Украина, Беларусь және Балтық өңірінде бұрыннан мекендеп келе жатқан немістер Сібір мен Қазақстанға көшірілді. 1945 жылдың соңына қарай Қазақстанға 9 мың неміс отбасы орналастырылды.

Ел басшылығындағы шовинистік пиғылдардың ұлт саясатындағы белгілері жекелеген халықтар мен ұлт азшылықтарын «жағымсыз элемент» ретінде көшірудің белең алуынан көрінді. Әңгіме бірінші кезекте Қырым және Грузия аудандарындағы халықтарды тарихи Отандарынан көшіру туралы болып отыр.

1921 жылы құрылған Қырым АКСР-інде орыстар, украиндар, қырым татарлары, гректер, болгарлар, армяндар мекендеді. 1944 жылы Берияның бұйрығымен Қырымды «кеңестерге қарсы элементтерден» тазартуға 2000 жүк машинасы өзірленді. 1944 жылы мамырда 50 эше- лонға тиелген татар үлты өкілдері түгелдей Қырым АКСР-інен қуылды. Депортация барысында Қазақстанға 4501 татар, 7 мың болгар мен гректер әкелінді. Депортацияға ілінген месхеттік түріктер Грузияның оңтүстік-батыс аудандарынан 1944 жылы қарашада Қазақстанға өкелінді. Жалпы, 1943—1944 жылдары Қазақ КСР-іне 109,3 мың отбасы арнайы қоныстандырылды.



Ұсынылатын әдебиеттер

1. Галия М. История доколумбовых цивилизаций. М., 1990

2. Дьяконов И.М. пути истрии. От древнейшего человека до наших дней

3. Егер О. Всемирная история. Древний мир. М., 2000

4. Тойнби Дж. Постижение истроии. М., 1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истрии. М., 1996



Магистранттарға арналған реферат және бақылау жұмыстарының тақырыптары

  1. Ежелгі Қосөзен халықтарының қалыптасуы.

  2. Ежелгі Қосөзен халықтарының өнері, мәдениеті.

  3. Ежелгі Греция ойшылдарының дүниетанымдық көзқарастары.

  4. Ежелгі Философтар.

  5. Қытай ғұламаларының өмірлік көзқарастары.

  6. Қытай мәдениетті.

  7. Ежелгі Гректердің аңыз – әңгімелеріне салыстырмалық талдау.

  8. Ортағасырлық мәдениеттің ерекшелігі.

  9. Феодолизм генезисі

  10. Білім беру жүйесінің қалыптасуы. Алғашқы университеттер

  11. І және ІІ дүниежүзілік соғыс.

  12. Қазіргі заман қоғамдағы адам.

  13. Кеңес үкіметіндегі қуғын – сүргін саясаты.

  14. Қырғи – қабақ соғысы

  15. Азия елдерінің даму қарқыны.


Магистранттарға арналған МӨЖ тақырыптары

Тақырып 1. Ежелгі дүние және ортағасырлар тарихының іргелі мәселелері.Кіріспе.

1

1.Африкультура в памятниках западного средневековья/ под ред. О.А.Добиаш-Рождественской и М.И.Бурского. М.,1936

2.Опыт тысячелетия. Средние века и эпоха Возрождения: быт, нравы, идеалы. М.,1996 3.Социальная история средневековья/под ред. Е.А.Косминского и А.Д.Удальцова М.,1927

4. Бонград-Левин М.М.,Илинь Г.Ф.Индия в древности. М.,1985


Тақырып 2. Ежелгі дүние өркениеті

1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 3. Ежелгі дүние қоғамының адамы

.


1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 4. Қоғамның экономикалық құрылымы

1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 5. Қоғамның саяси-әлеуметтік құрылысының қалыптасуы

1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 6. Ежелгі қоғамдардың рухани өмірі

1


1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 7. Білім беру жүйесінің қалыптасуы

1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991

5. Тойнби Дж. Цивилизация перед судом истории. М.,1996


Тақырып 8. Ежелгі қоғамдардағы адамгершілік пен идеологияның қозғалысы


1

1.Галия М.История доколумбовых цивилизаций. М.,1990

2.Дьяконов И.М.Пути истории. От древнейшего человека до наших дней.

3. Егер О.Всемирная история.Древний мир. М.,2000

4. Тойнби Дж. Постижение истории. М.,1991




Тақырып 9. Феодализм генезисі

1

1.Сорокин П.А. Человек. Цивилизация. Общество. М.,1992

2.Павлов-Сильванский Н.П. Феодализм в России. М.,1988

3.Шайбани Р. Иран тарихы. А.,2002

4. Яковцев К.В. История цивилизаций. М.,1997



Тақырып 10. Ортағасырлық қоғамдағы адам


1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.



Тақырып 11. Техникалық үрдіс екпінінің жылдамдауы

1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.



Тақырып 12. Әлеуметтік – саяси жүйенің эволюциясы

1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.



Тақырып 13. Рухани өмірдегі өзгерістер

1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.



Тақырып 14. Екінші дүниежүзілік соғыстың бірінші кезеңі (1939 - 1941)

1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.



Тақырып 15. Кеңес үкіметінің поляктарға қарсы қуғын-сүргін саясаты

1

1.Мендрик В.М.История сегуната в Японии. В 2-х томах. М.,1999

2.Шпенглер О.Закат Европы М.,1988

3. Ясперс К. Смысл и назначение истории

4. Барг М.А. Категория и методы исторической науки.







Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет